To Top

„Słownik polskiego języka przyrodniczego” jest autorskim projektem Grzegorza Bobrowicza. Prace nad słownikiem zostały zapoczątkowane w roku 1990, a od roku 2010 prowadzone są intensywnie. Słownik jest zbiorem wyrazów opisujących dziką przyrodę Polski; głównie w skali makroskopowej (pominięto skalę mikro, budowę wewnętrzną organizmów, procesy fizjologiczne). Obejmuje on nazwy używane obecnie i dawniej, w tym gwarowe i ludowe. Słownik adresowany jest do wszystkich którym bliska jest dzika przyroda Polski. Więcej

Zakres tematyczny Słownika:

  • nazwy gatunków roślin Polski – dzikich i zadomowionych, m.in. grzybów, porostów, mszaków, paprotników, roślin nasiennych;
  • nazwy gatunków zwierząt Polski – dzikich i zadomowionych, m.in. mięczaków, stawonogów, kręgowców;
  • nazwy części roślin i zwierząt;
  • głosy zwierząt;
  • nazwy środowisk przyrodniczych, zbiorowisk roślinnych;
  • nazwy rzeźby terenu, wód, gleb; określenia miejsc w terenie itp.;
  • nazwy używane w leśnictwie dotyczące lasów, ich części itp.;
  • nazwy łowieckie dotyczące zwierząt, sposobów ich wabienia i in.;
  • nazwy używane w wędkarstwie dotyczące wód, ich fragmentów i in.;
  • nazwy używane w rolnictwie dotyczące obszarów rolnych, ich fragmentów i in.;
  • nazwy meteorologiczne, m.in. stany pogody, zjawiska na niebie itp.;
  • nazwy pór roku, miesięcy, pór dnia.

Obecnie w Słowniku znalazły się między innymi w dużej części kompletne nazwy gatunków takich grup systematycznych, jak: grzyby, porosty, paprotniki, rośliny nasienne; chrząszcze (część), motyle (część), prostoskrzydłe, ważki, mięczaki, minogi, ryby, ptaki. W przygotowaniu mszaki; pajęczaki, owady (pozostałe grupy), wije, skorupiaki, płazy, gady, ssaki.

Prezentowana część Słownika liczy około 15 tysięcy haseł. Docelowo szacuję, że objętość Słownika sięgnie około 50 tysięcy haseł. Na razie pozostawiam otwartą kwestię cytatów do poszczególnych haseł. Do niektórych haseł je zamieszczam; zwłaszcza cytaty nawiązujące do pochodzenia nazwy. Wykaz źródeł

Zapraszam wszystkich miłośników polskiego języka przyrodniczego do dzielenia się swoimi uwagami na temat Słownika lub poszczególnych jego haseł. Mniej

BĄCZYWIE bot. daw. <nazwa roślin>:
Δ BĄCZYWIE, B. ŻÓŁTE p. grążel (żółty),
Δ BĄCZYWIE BIAŁE p. grzybienie (białe).

BĄK
1a. ornit. BĄK ZWYCZAJNY<Botaurus stellaris, ptak z rodziny czaplowatych Ardeidae, w Polsce
lęgowy, przelotny i zimujący (in. bąk, b. większy, b. właściwy; daw./lud. baba, czapla bąk,
cz. b. większy, cz. b. właściwy, cz. huk, hupało, trzcinowa pompa)>: Bąk trzyma się
wyłącznie pasa trzcin lub łozów porastających brzegi moczarów, stawów i jezior, wymaga
jednak większych kompleksów tych roślinności, tworzącej trudno dostępny i zwarty gąszcz.
(…) Bąk żyje bardzo skrycie i przez cały dzień nie wychodzi z pasa trzcin. Dopiero późnym
wieczorem i w nocy zmienia miejsce lub przelatuje w trzciny sąsiednie, na drugą stronę jeziora.
Jego ubarwienie doskonale zlewa się z kolorem suchych badyli, jak również z barwą dolnej
partii świeżych roślin. Należy specjalnie podkreślić, że dolne partie świeżej, rosnącej trzciny nie
są zielone. lecz już w czerwcu mają barwę żółtawą, taką samą jak badyle zeschłe. Zatem szata
bąka nigdy nie odcina się od barwy otaczającej roślinności. (…) W niebezpieczeństwie bąk nie
zrywa się do ucieczki, lecz wyciąga szyjęi nastawia dziób pionowo w górę, a pióra przykłada do
ciała, dlatego też staje się cienki i długi jak linijka. Jedynie ku dołowi ciało jego nieco się
rozszerza. W tej pozycji najzupełniej zacierają się kontury ptaka i równocześnie staje się on
łudząco podobny do wiązki suchych trzcin. (…) Jeżeli bąk spostrzeże, że niebezpieczeństwo
wzrasta i że jest zauważony, zmienia zachowanie się: przypada do ziemi, kurczy szyję, zwraca
dziób w kierunku wroga, stroszy pióra na całym ciele i roztacza skrzydła. W tej pozycji sprawia
wrażenie kilkakrotnie większego niż jest w rzeczywistości i przypomina rozgniewanego
puchacza. SOKOŁ. Ptaki II, 217. • Bąk zgarbił szyję, powolnym ruchem wyciągnął nogę i
postawił na gnieździe. W tej pozycji znowu trwał kilkanaście minut. PUCH. Bezkrwawe 111.
Spłoszyła [gęś] tam z kolei bąka, który zwyciągniętą szyją i zwisającymi nogami przelaciał nad
naszymi głowami, kracząc podobnie jak kruk. Był to widocznie sygnał alarmu czy trwogi, gdyż
natychmiast z różnyuch miejsc poderwały się kwaczące kaczki, a nawet łyski, które dotychczas
spokojnie pływały po otwartych wodach. PUCH. Łabędź 27. • Bąk czuje się bezpieczny w
trzcinowisku dzięki barwom ochronnym i umiejętności upodobnienia się do łodyg trzcinowych.
Potrafią to już bąkowe pisklęta. KŁOS G.S.T. Biebrza 146. • Bąk należy zapewne do
rekordzistów pod względem donośności głosu – w spokojne noce można go usłyszeć nawet z
odległości 5 kilometrów. GRASZ. Ptaki 41.
1b. ornit. daw. <nazwa innych ptaków>:
Δ p. puchacz (zwyczajny).
Δ BĄK BĄCZEK, B. MAŁY p. bączek.
2a. entom. <nazwa muchówek z rodziny bąkowatych Tabanidae>:
Δ BĄK p. jusznica deszczowa.
Δ BĄK BRĄZOWY Tabanus sudeticus,
Δ BĄK BYDLĘCY T. bovinus (in. bąk),
Δ BĄK ZDOBNY T. tropicus.
2b. entom. <nazwa innych muchówek>
Δ p. giez (bydlęcy).
Δ BĄK KOŃSKI p. giez (koński).

BĄKAĆ
1. łow. <o głuszcu: wydawać głos w czasie toków w pierwszej fazie pieśni – w klapaniu>:
Wiedział z opisów, że pieśń ta składa się z trzech motywów: z bąkania, telękania i czyhitania; że
tylko podczas ostatniego kogut doszczętnie głuchnie, i wtedy można skakać, łamać gałęzie (…)
bez zwrócenia uwagi na głuszca. W przerwach i podczas bąkania trzeba się zachowywać jak
pień leśny, gdyż wielki książę puszczy, na śmierć zacietrzewiony w swej pieśni miłosnej, czujny
jest w przerwach i nieufny, jak żaden z mniejszych uskrzydlonych matadorów. WEYS. Puszcza
46.
2. daw. <wydawć głos jak ptak bąk lub owad bąk>: Bąki ptaki bąkają.; za SL.

BĄKANIE łow. <głos głuszca w pierwszej część pieśni godowej; in. bąknięcie>: Wiedział z opisów, że pieśń ta składa się z trzech motywów: z bąkania, telękania i czyhitania; że tylko podczas ostatniego kogut doszczętnie głuchnie, i wtedy można skakać, łamać gałęzie, nawet strzelić bez zwrócenia uwagi na głuszca. W przerwach i podczas bąkania trzeba się zachowywać jak pień leśny, gdyż wielki książę puszczy, na śmierć zacietrzewiony w swej pieśni miłosnej, czujny jest w przerwach i nieufny, jak żaden z mniejszych uskrzydlonych matadorów. WEYS. Puszcza 46. • Nie poruszyło ich z miejsca bąknięcie jedno, drugie i trzecie – nie skusiło i coraz zawziętsze telękanie. WEYS. Puszcza 229.

BĄKNIĘCIE łow. p. bąkanie.

BĄKRETA p. grusza (pospolita).

BDŁA mikol. daw. p. bedłka w zn. 1a oraz p. pieczarkaw zn. 1a.

BDŁY daw. <grzyby niejadalne>

BDULKA gw. żyw. p. grusza (polna): Bdulka rosła kole potócka. Nazbiyrały haśniki bdulek, włożylimy do siana ji za póre dni były fajne gniłki. NOWAK J.K. Żywiec 41. [też BDULKA „(t: gruska) owoc dzikiej gruszy”]

BEBŁEK bot. BEBŁEK BŁOTNY <Peplis portula, rodzimy gatunek rośliny z rodziny krwawnicowatych Lythraceae (in. b. pospolity, krwawnica bebłek; daw./lud. kurza noga, mleczne ziele, mleczny sporysz, rozsiad błotny)>

BECKMANNIA ROBACZKOWATA p. bekmania robaczkowata.

BECZEĆ łow. <o owcy i jagnięciu muflona, byku daniela, koźle sarny i bekasie kszyku: wydawać dźwięk podobny do głosu owcy lub kozy; p. też pobekiwać>: Wysoko pod chmurą, zaledwie go dojrzeć zdoła oko ludzkie, beczy jakby się śmiał radośnie, mały bekas szybko śmigając. KIEN. Nad 522.

BEDA PSIA p. sromotnik (bezwstydny).

BEDKA p. bedłka w zn. 1a.

BEDŁA
1a. mikol. p. bedłka w zn. 1a i 1b.
1b. mikol. daw. <nazwa grzybów>:
Δ p. gołąbek (cukrówka).
Δ p. gołąbek (śmierdzący).
Δ p. gołąbek (zielonawy).
Δ p. klejówka (świerkowa).
Δ p. mleczaj (rudy).
Δ p. pieczarkaw zn. 1a.
Δ BEDŁA SIWA p. gąska (niekształtna).

BEDŁCZYA
1a. mikol. p. bedłka w zn. 1b.
1b. mikol. p. klejówka (świerkowa).

BEDŁEK daw. p. bedłka w zn. 1a: BEDŁEK, BEDŁKA (…) gatunek grzybów, pojedynczy gatunek bedł. Wchodzą w ten rodzaj: pieprznik, czartopłoch, muchomor, rydz, prochowka, wężówka, chrząszcz, pieczarka, gołąbek, hołubek, jelonek, opieńka, chrząstka, zielonka, mleczaj, syrojeżka, gąska, wełnianka, gnojnik. SL

BEDŁKA
1a. mikol. <dawna nazwa grzybów, zwłaszcza mających kapelusze z blaszkami (daw./lud. bdła,
bedka, bedła, bedłek, bedłuszka, bełek, betka)>: Kapelusze z blaszkami pod spodem
posiada bardzo wiele grzybów, noszących ogólną nazwę bedłek. DYAK. Las 188. • Grzyby (u
Mazurów) nazywają się bedłkami. KARŁ. SGP I, 61.
1b. daw. a. lud. <grzyb niejadalny (in. bedła, bedłczyna, bedłka durnaja, b. psia)>
1c. mikol. daw. <nazwa grzybów>:
Δ BEDŁKA p. muchomor (rdzawobrązowy).
Δ BEDŁKA p. pieczarka.
Δ BEDŁKA p. polówka (korzeniasta).
Δ BEDŁKA, B. BIAŁA, B. CHRZĄSZCZ, B. GNIEWOSZ, B. HRÓZD, B. HRUZD p.
mleczaj (chrząstka).
Δ BEDŁKA, B. BORDOWA, B. CZERWONA, B. SŁODKA, B. GRABÓWKA p. gołabek
(cukrówka).
Δ BEDŁKA, B. CZARTOPŁOCH, B. CZERWONKA, B. GOŁĄBEK, B. GOŁEBIATKA,
B. GORZKA, B. GORZKÓWKA, B. MIERZLIWA, B. PLUTKA, B. RÓŻOWA, B.
SEROJESZKA, B. SEROJESZKOWA, B. SŁODKAWA, B. SYROJESZKA, B.
SYROJEŻKA p. gołabek (wymiotny).
Δ BEDŁKA, B. CZERNIDŁO, B. PASKUDNA, B. PSIA p. czernidłak (pospolity).
Δ BEDŁKA, B. CZERWONAWA, B. MUCHOMOR, B. M. SZARY, B. NAKRAPIANA p.
muchomor (czerwieniejący).
Δ BEDŁKA, B. DURNAJA, B. GOŹDZIKOWA, B. PSIA p. twardzioszek (przydrożny).
Δ BEDŁKA, B. DYMNA, B. GNOJNIK, B. KOŁPAK, B. PSIA p. czernidłak
(kołpakowaty).
Δ BEDŁKA, B. FIOLETOWA, B. NAGA, B. PSIA, B. SADULKA p. gąsówka
(fioletowawa).
Δ BEDŁKA, B. MGLEJARKA, B. POCHWA, B. POCHWIASTA, B. POCHWOWATA, B.
PSIA, B. WOŁCZA p. muchomor (szarawy).
Δ BEDŁKA, B. MIODOWA, B. OPIEŃKA, B. O. BRZOZOWA, B. PODPIEŃKA, B.
PSIA p. opieńka (miodowa): U stóp sosny, a raczej na jej „stopach”, u podstawy pnia rośnie
tłumik sporych, brązowopłowych grzybków, o kształtach właśnie takich, jakie zdają się być
najgodniejsze grzybiego indywiduum: krągłe kapelusze, podbite spodem promieniście
ułożonymi blaszkami, stojące na mocnych trzonkach. To bedłka opieńka. KOEH. Ścieżka
169.
Δ BEDŁKA, B. MUCHARKA, B. MUCHOMOR, B. MUCHOTRUTKA, B.MUSZARKA p.
muchomor (czerwony).
Δ BEDŁKA, B. MUCHOMOR, B. M. PLAMISTY, B. PSTROKATA p. muchomor
(plamisty).
Δ BEDŁKA, B. PIASKOWA, B. SIWA, B. ZIELONA, B. ZIELONAWA, B. ZIELONKA
p. gołabek (zielonawy).
Δ BEDŁKA, B. PIECZARKA, B. POLNA p. pieczarka (łąkowa).
Δ BEDŁKA, B. PŁACHETKA, B. PSIA, B. STARCZA p. płachetka zwyczajna.
Δ BEDŁKA, B. PSIA, B. ZIMOWA p. płomiennica (zimowa).
Δ BEDŁKA BIAŁA p. gąska (biaława).
Δ BEDŁKA BIAŁA, B. SŁONIOWOKOSTNA p. wodnicha (biała).
Δ BEDŁKA BIAŁAWA, B. PODKOWIASTA, B. SYROJESZKA ŻÓŁTA p. gęśnica
(wiosenna).
Δ BEDŁKA BIEL, B. CHRZĄSTKA, B. KROWIAK, B. K. BIAŁY, B. MLECZAJ p.
mleczaj (biel).
Δ BEDŁKA BLASZKOWATA p. pępówka (pofałdowana).
Δ BEDŁKA BŁĘKITNA p. dzwonkówka (szaroniebieskawa).
Δ BEDŁKA BRUDNA p. gąsówka (brudnofioletowa).
Δ BEDŁKA BRZOZOWA p. blaszkowiec drobnozarodnikowy.
Δ BEDŁKA BULWIASTA, B BUŁAWOTRZONOWA p. lejkówka (buławotrzonowa).
Δ BEDŁKA BURSZTYNOWA p. łysostopek (bursztynowy).
Δ BEDŁKA CAŁOBRZEGA p. żyłkoblaszka (wklęsłokapeluszowa).
Δ BEDŁKA CEBULASTA, B. SROMOTNIKOWATA, B. TRUJĄCA p. muchomor
(zielonawy).
Δ BEDŁKA CEBULOWATA p. czubnik (cebulowotrzonowy).
Δ BEDŁKA CEGLASTA p. łysiczka (ceglasta).
Δ BEDŁKA CESARSKA p. muchomor (cesarski).
Δ BEDŁKA CĘTKOWANA p. gąska (cętkowana).
Δ BEDŁKA CHRZĄSZCZ, B. PSIA p. mleczaj (smaczny).
Δ BEDŁKA CYTRYNOWA, B. SKRZYDLASTA p. grzybówka (cytrynowa).
Δ BEDŁKA CZARKOWATA, B. KUBKOWA p. lejkownik (kubkowatokapeluszowy).
Δ BEDŁKA CZARNIAWA p. ciemnabiałka (ciemna).
Δ BEDŁKA CZCZA p. mleczaj (niesmaczny).
Δ BEDŁKA CZCZA, B. TYGRYSOWA p. mleczaj (pręgowany).
Δ BEDŁKA CZERWIENIEJĄCA p. czubajka (czerwieniejąca).
Δ BEDŁKA CZERWONA p. koźlarz (czerwony).
Δ BEDŁKA CZERWONA TRUJĄCA, M. JELONEK. M. J. DZIKI, B. RYDZ KOŃSKI, B.
RYDZOWA, B. WEŁNIANKA p. mleczaj (wełnianka).
Δ BEDŁKA CZERWONOZŁOTA p. rycerzyk (czerwonozłoty).
Δ BEDŁKA CZOSNACZKOWA, B. CZOSNKOWA, B. PSIA p. twardzioszek
(czosnaczek).
Δ BEDŁKA DESZCZOCHRON, B. KANIA, B. PARASOL, B. PARASOLOWATA, B.
WYNIOSŁA, B. WYSOKA p. czubajka (kania).
Δ BEDŁKA DĘBNIAK p. gmatwek dębowy.
Δ BEDŁKA DOŁKOWATA, B. RYDZAWA p. mleczaj (dołkowany).
Δ BEDŁKA DREWNA p. boczniak (białożółty).
Δ BEDŁKA DRZEWNA p. lejkownica (nadrzewna).
Δ BEDŁKA DWUBARWNA p. lejkówka (dwubarwna).
Δ BEDŁKA DWUZARODNIKOWA, B. POLNA ODMIANA OGRODOWA p. pieczarka
(dwuzarodnikowa).
Δ BEDŁKA DYMOWA, B. MGLISTA, B. MGŁAWA p. lejkówka (szarawa).
Δ BEDŁKA DZWONECZKOWATA p. pępowniczka (dzwonkowata).
Δ BEDŁKA FAŁDOWA p. czernidłak (fałdowany).
Δ BEDŁKA FIOLETOWA p. lakówka (ametystowa).
Δ BEDŁKA FIOLETOWA, B. MĄCZYSTA p. lakówka (pospolita).
Δ BEDŁKA FIOŁKOWA p. gęśnica (fiołkowa).
Δ BEDŁKA GĄSKA, B. ŻÓŁTA p. pieprznik (jadalny).
Δ BEDŁKA GNIEŹDZISTA, B. GNIEŹNA p. boczniaczek pomarańczowożółty.
Δ BEDŁKA GOŁĘBIA p. gąska (gołębia).
Δ BEDŁKA GORZKÓWKA p. gołąbek (słodkawy).
Δ BEDŁKA GÓRKOWA p. gołąbek (zielonawofioletowy).
Δ BEDŁKA GRONOSTAJOWA p. czubajeczka (rzodkiewkowata).
Δ BEDŁKA GRYNSZPANOWA, B. ZIELONA, B. PSIA, B. P. ZIELONA, B. SIWA p.
łysiczka (niebieskozielona).
Δ BEDŁKA HEŁMIASTA, B. KOŁPAKOWATA p. grzybówka (hełmiasta).
Δ BEDŁKA JADALNA p. szyszkówka (świerkowa).
Δ BEDŁKA JADOWITA p. mleczaj (paskudnik).
Δ BEDŁKA JASKRAWA p. drobnołuszczak (żółtawy).
Δ BEDŁKA JEDWABISTA, B. JEDWABNIKOWA p. pochwiak (jedwabisty).
Δ BEDŁKA JELENIA p. drobnołuszczak (jeleni).
Δ BEDŁKA JELONEK, B. RYDZ p. mleczaj (ostry).
Δ BEDŁKA JEŻOWA p. grzybówka (jeżowa).
Δ BEDŁKA JODŁOWA p. łysak (drobnołuskowy).
Δ BEDŁKA JODŁOWA p. niszczyk (iglastodrzewny).
Δ BEDŁKA KLEISTA, B. PSIA, B. ŻÓŁTA p. klejówka (świerkowa).
Δ BEDŁKA KLINOWATA p. gęsianka (różowobrązowa).
Δ BEDŁKA KOLCOWA p. kolczak.
Δ BEDŁKA KONICZNA p. wilgotnica (czerniejąca).
Δ BEDŁKA KOROWA p. grzybówka (niebieskoszara).
Δ BEDŁKA KOROWA p. grzybówka (purpurowobrązowa).
Δ BEDŁKA KOSMKOWATA p. dzwonkówka (kosmkowata).
Δ BEDŁKA KRÓWKA p. mleczaj (kamforowy).
Δ BEDŁKA KUBKOWA p. kustrzebka.
Δ BEDŁKA KUBKOWATA p. pępówka (kubkowata).
Δ BEDŁKA KULKOWA p. czasznica (oczkowata).
Δ BEDŁKA KULKOWA p. purchawka.
Δ BEDŁKA LANCETOWATA p. łysiczka (lancetowata).
Δ BEDŁKA LEJKOWATA, B. PĘPIASTOKIELICHOWA p. lejkówka (żółtobrązowa).
Δ BEDŁKA LEPAK p. klejek (czerwonawy).
Δ BEDŁKA LILIOWA p. grzybówka (fioletowawa).
Δ BEDŁKA LIŚCIOWA, B. NALIŚCIOWA, B. ŚWIERKOWA p. lejkówka (liściowa).
Δ BEDŁKA LŚNIĄCA p. pieczarka (leśna).
Δ BEDŁKA ŁAGODNA p. łycznik (białawy).
Δ BEDŁKA ŁUSECZKOWATA p. lejkówka (łuseczkowata).
Δ BEDŁKA ŁUSZCZKOWATA p. twardziak (łuskowaty).
Δ BEDŁKA MAŚLANA p. monetnica (maślana).
Δ BEDŁKA MĄCZNA, B. PODSADKA, B. ZAMSOWA p. bruzdniczek (największy).
Δ BEDŁKA MIERZWIOWA, B. MOTYLKOWATA p. kołpaczek (mierzwiowy).
Δ BEDŁKA MIĘKKA p. ciżmówka (miękka).
Δ BEDŁKA MLECZAJOWA p. grzybówka (mleczajowa).
Δ BEDŁKA MSZAROWA, B. ROKIETOWA p. hełmówka (mszarowa).
Δ BEDŁKA MUCHOMOR, B. M. BIAŁY, B. SAMOTNA p. muchomor (szyszkowaty).
Δ BEDŁKA MUSZLOWA p. twardziak (muszlowy).
Δ BEDŁKA NADYMANA, B. PANNA, B. PAŃSKA, B. PSZCZELA, B. ŚMIERDZĄCA
p. sromotnik (bezwstydny).
Δ BEDŁKA NIEKSZTAŁTNA, B. SIWA, B. SIWKA p. gąska (niekształtna).
Δ BEDŁKA NIEWYRAŹNA p. lejkówka (igłolubna).
Δ BEDŁKA OCZKOWANA p. pieniążek (oczkowany).
Δ BEDŁKA ODDZIELONA p. gąska (zielonożółta).
Δ BEDŁKA OGNISTA p. łuskwiak (ognisty).
Δ BEDŁKA OGÓRKOWA p. mięsichówka ogórkowonna.
Δ BEDŁKA OKAZAŁA, B. WYTWORNA p. pochwiak (okazały).
Δ BEDŁKA OLSZÓWKA, B. PSIA p. krowiak (podwinięty).
Δ BEDŁKA OLŚNIEWAJĄCA, B. TARNIÓWKA, B. WCZESNA p. polówka (wczesna).
Δ BEDŁKA OMSZONA p. mleczaj (omszony).
Δ BEDŁKA OPIEŃKA, B. O. SOSNOWA p. niszczyk (ząbkowaty).
Δ BEDŁKA OPIEŃKA OSINOWA p. łysostopek (pospolity).
Δ BEDŁKA OSTRA p. mleczaj (jelonek).
Δ BEDŁKA OSTRYGOWATA p. boczniak (ostygowaty).
Δ BEDŁKA PAŁECZKOWA p. goździeniec.
Δ BEDŁKA PANIEŃSKA, B. ŚNIEŻNA p. kopułek (śnieżny).
Δ BEDŁKA PANNA, B. PSIA, B. PSZCZELA p. smardz (stożkowaty).
Δ BEDŁKA PĄSOWA p. wilgotnica (szkarłatna).
Δ BEDŁKA PIECZARKA ŁUPNA p. czubajka (białotrzonowa).
Δ BEDŁKA PIEKĄCA p. mleczaj (leszczynowy).
Δ BEDŁKA PLAMISTA p. monetnica (plamista).
Δ BEDŁKA PŁOTOWA p. niszczyca (płotowa).
Δ BEDŁKA PODZIELONKA p. gąska (pieprzna).
Δ BEDŁKA POLOWA p. pieczarka (biaława).
Δ BEDŁKA POMARAŃCZOWA p. mleczaj (pomarańczowy).
Δ BEDŁKA POMIOTOWA p. łysiczka (pomiotowa).
Δ BEDŁKA PONURA p. gąska (szerokoblaszkowa).
Δ BEDŁKA POPĘKANA p. strzępiak (porysowany).
Δ BEDŁKA POPIELATA p. gąska (mydlana).
Δ BEDŁKA POSZARPANA p. strzępiak (poszarpany).
Δ BEDŁKA PÓŹNA p. łycznik (późny).
Δ BEDŁKA PRZEZROCZYSTA p. twardziaczek (kapuściany).
Δ BEDŁKA PRZYROSŁA, B. PRZYTULONA p. odgiętka (pofałdowana).
Δ BEDŁKA PSIA p. gołąbek (śmierdzący).
Δ BEDŁKA PSIA p. lejkowiec (dęty).
Δ BEDŁKA PSIA p. muchomor (cytrynowy).
Δ BEDŁKA PSIA p. podgrzybek (złotopory).
Δ BEDŁKA ROZESŁANA, B. WYDŁUŻONA p. bokówka biała.
Δ BEDŁKA ROZSIANA p. czernidłak (gromadny).
Δ BEDŁKA RUDA p. mleczaj (rudy).
Δ BEDŁKA RYDZ p. mleczaj (rydz).
Δ BEDŁKA SEROWIATKOWA, B. SYROJESZKA p. wodnicha (gołąbkowa).
Δ BEDŁKA SIARKOWA p. gąska (siarkowa).
Δ BEDŁKA SILNA, B. TWARDAWA p. muchomor (twardawy).
Δ BEDŁKA SINAWA, B. TRUJĄCA, B. ZATOKOWATA p. dzwonkówka (trująca).
Δ BEDŁKA SIWO-BRUNATNA p. łysiczka (siwobrązowa).
Δ BEDŁKA SŁODKAWA p. mleczaj (bukowy).
Δ BEDŁKA SPŁASZCZONA p. ciżmówka (płaska).
Δ BEDŁKA SZAROBRUNATNA p. kruchaweczka (wąskoblaszkowa).
Δ BEDŁKA SZEROKOBLASZKOWA p. pieniążnica szerokoblaszkowa.
Δ BEDŁKA SZORSTKA p. muchomor (szorstki).
Δ BEDŁKA SZPILKOWA p. szczetkostopek (szplikowy).
Δ BEDŁKA SZPILKOWA p. twardzioszek (obrożowy).
Δ BEDŁKA SZRONIASTA p. lejkówka (oszroniona).
Δ BEDŁKA ŚCIĄGAJĄCA p. kołpaczek (dzwonkowaty).
Δ BEDŁKA ŚCIĄGAJĄCA p. łycznik (ochrowy).
Δ BEDŁKA ŚNIEŻNOBIAŁA p. twardziaczek (białawy).
Δ BEDŁKA ŚNIEŻYSTA p. ciżmówka (zmienna).
Δ BEDŁKA ŚWINIARKA p. mleczaj (niebieskawy).
Δ BEDŁKA TARCZOWATA p. czubajeczka (tarczowata).
Δ BEDŁKA TRUJĄCA p. borowik (ponury).
Δ BEDŁKA WIĄZKOWA p. łysiczka (trująca).
Δ BEDŁKA WIĄZOWA p. bokownik wiązowy.
Δ BEDŁKA WIERZBOWA p. boczniak (wierzbowy).
Δ BEDŁKA WODNISTA p. łysostopek (wodnisty).
Δ BEDŁKA WONNA p. lejkówka (zielonawa).
Δ BEDŁKA WRZECIONOWATA p. łysostopek (wrzecionowatotrzonowy).
Δ BEDŁKA WRZOSOWA p. łysiczka (wrzosowiskowa).
Δ BEDŁKA WSPANIAŁA p. łysak (wspaniały).
Δ BEDŁKA ZĄBKOWANA p. grzybówka (gołębia).
Δ BEDŁKA ZDRADLIWA p. gąsówka (dwubarwna).
Δ BEDŁKA ZGLISZCZOWA p. łuskwiak (wypaleniskowy).
Δ BEDŁKA ZIARNISTA, B. ZIARNISTO OPYLONA p. ziarnóweczka (gruzełkowata).
Δ BEDŁKA ZIELONA, B. ZIELONKA, B. ŻÓŁTA p. gąska (zielonka).
Δ BEDŁKA ZIMOWA p. grzybówka (zimowa).
Δ BEDŁKA ZLEWAJĄCA SIĘ p. łysostopek (pozrastany).
Δ BEDŁKA ZMIENNA p. hełmówka (jadowita).
Δ BEDŁKA ZMIENNA p. łuskwiak (zmienny).
Δ BEDŁKA ZMIENNA p. zasłonak (ciemnogłówkowy).
Δ BEDŁKA ŻÓŁTA GNOJOWA p. kołpaczek (blady).
Δ BEDŁKA ŻÓŁTOBRUNATNA p. gąska (żółtobrunatna).

BEDŁKI CEGLASTE p. łysiczka (ceglasta).

BEDŁUSZKA p. bedłka w zn. 1a.

BEDŁUSZKA p. czernidłak (pospolity).

BEDŁUSZKA p. gołąbek (cukrówka).

BEDŁUSZKA p. gołąbek (zielonawy).

BEDŁUSZKA p. twardzioszek (przydrożny).

BEDRYCZ p. biedrzeniec (mniejszy).

BEDRYK entom. <nazwa chrzaszczy z rodziny otrupkowatych Byrrhidae>:
Δ daw. p. otrupek.
Δ Simplocaria sp.

BEK : Poniżej wielkie halawy pod górnym reglem wrzały rykowiskiem. Półdźwięki warkotały wśród jarów. Czasem jak granat rozdarł się poszczególny wzmożony bek. Egipska noc drżała walką! KARP. Tytan 639.

BEKAS
1a. ornit. BEKAS KSZYK <Gallinago gallinago, ptaków z rodziny bekasowatych Scolopacida, w
Polsce lęgowy, przelotny i rzadko zimujący (in. bekas, b. baranek, b. koziołek, kszyk;
daw./lud. baranec, baranek, dzwonek, koza, kozielek, koziełek, koziołek, ksik; p. też
krętolotny)>: Bekasy zasiedlają przy tym dość równomiernie całą bagienną kotlinę [Biebrzy],
nie gardząc żadnym typem mokradeł – od zarastających starorzeczy, poprzez torfowiskowe łąki
mszysto-turzycowe aż po bagienne lasy olchowe zajmujące skraj kotliny. KŁOS. G.S.T. Ptaki
33. • Bekasy kszyki przyczyniają się (…) wybitnie do wywołania szczególnego nastroju wiosny,
unoszącego się nad moczarami, a głosy ich należą do chóru, który tworzą czajki, kuliki, bąki i
żaby. SOKOŁ. Ptaki II, 299.
1b. ornit. <nazwa innego ptaka>:
Δ BEKAS BŁOTNIK, B. SŁOTNIK, B. ZŁOTNIK daw. p. kulik (mniejszy).
Δ BEKAS BRUDNIK p. brodziec (śniady).
Δ BEKAS CZERWONONÓG p. krwawodziób.
Δ BEKAS DUBELT, B. DUŻY, B. FUNTOWY, B. PRZEDNI, B. ŚREDNI, B. WIĘKSZY,
B. WŁAŚCIWY łow. gw. p. dubelt: Najlepszą cechę rozpoznawczą obydwu gatunków tworzą
brzeżne sterówki, u bekasa dubelta są one czystobiałe, i bekasa kszyka brązowe. SOKOŁ. Ptaki
II, 303. • Linia zasięgu północnego gniazdowania „bekasa funtowego” ciągnie się przez
Finlandię do 61° szer. półn., Rosję Północną przez Murmańsk 8° szer. półn. posuwając się ku
Syberii na Obi pod kołem podbiegunowym. KOŻUCH. Bekasy 32.
Δ BEKAS DŻDŻOWIEC p. kwokacz.
Δ BEKAS FICLAUS, B. KURKA, B. MAŁY daw. p. bekasik: Na przelotach spotyka się
bekasa małego w całym kraju. Na wiosnę pojawia się na błotach razem z bekasem kszykiem już
w marcu, a ostatnie osobniki udają się dalej na północ w końcu maja. Przelot jesienny
rozpoczyna się we wrześniu i trwa do mrozów, tzn. mniej więcej do listopada. SOKOŁ. Ptaki
II, 305.
Δ BEKAS KOSOGŁÓW, B. KOZOGŁÓW daw. p. rycyk (zwyczajny).
Δ BEKAS KRZYWODZIOB, B. KRZYWODZIÓB, B. KULIG, B. KULIK daw. p. kulik
(wielki).
Δ BEKAS KULIK daw. p. samotnik w zn 1.
Δ BEKAS LAPOŃSKI daw. p. szlamnik (zwyczajny).
Δ BEKAS SŁĄKA, B. SŁOMKA, B. SŁONKA daw. p. słonka (zwyczajna): Jednego wieczoru,
o zmierzchu, gdy uroczy cień zasnuwał ziemię (…) ujrzał nad sobą, na tle dogasającego nieba,
zygzak lotu bekasa-słonki. KARP. Tytan 561. • Bekas kszyk chowa gniazdo wśród traw i
turzyc… a jego krewniak bekas słonka, ściele je na ziemi, w leśnej gęstwinie. ŁAP. W kniei.

BEKASEK lud. p. iglica (pospolita).

BEKASEK SZALENIOWY p. iglica (pospolita).

BEKASIK
1a. ornit. <Lymnocryptes minimus, ptaków z rodziny bekasowatych Scolopacidae, w Polsce przelotny i
zimujący, sporadycznie lęgowy, (in. bekas ficlaus, b. kurka, b. mały, bekasik kurka;
daw./lud. filclaus, filclauz, ficlek)>: Wiosna nadchodzi szybko i stadka bekasików posuwają
się na północ, koczując po okolicach dłużej lub krócej – w zależności od spotkanego żerowiska
i warunków atmosferycznych. KOŻUCH. Bekasy 17. • Toki bekasików uzależnione są od ilości
samic na danym terenie, jak też i od indywidualnych cech poszczególnych osobników, bowiem
nie wszystkie samice równocześnie składają jaja. KOŻUCH. Bekasy 24. • Na mokrych
miejscach, zarosłych osoką, widzieć można na wiosnę łukowaty lot tokowy lęgowego bekasika,
tego najmniejszego przedstawiciela rodu bekasiego, o piórach grzbietowych, połyskujących
śliczną fioletową barwą. KORS. Rok 39.
1b. ornit. <nazwa innego ptaka>:
Δ BEKASIK BRZEGOWY daw. p. biegus (płaskodzioby).
Δ BEKASIK PŁASKODZIOBY daw. p. biegus (płaskodzioby).

BEKMANIA ROBACZKOWATA bot. <Beckmannia eruciformis, zadomowiony u nas gatunek rośliny z rodziny traw Poaceae (in. beckmannia robaczkowata, bekmannia robaczkowata)>

BEKMANNIA ROBACZKOWATA p. bekmania robaczkowata.

BEKWAREK p. słowik (szary): Po kamieniach szumi rzeka, którą ocienia baldachim nadbrzeżnych wierzb, olch i topoli – tu (…) w tę ustroń schronił się bekwarek. DYGAS. Now. VII, 165.

BEKWARK p. słowik (szary): Tiu tiu tiu tiu… tiu – odezwał się zapóźniony bekwark znad błot i urwał pełen wstydu. Dzień, to nie czas jego koncertowania. GOŹ. Loty 29.

BELADONNA p. pokrzyk (wilcza jagoda).

BELEC daw.(stpl.) <pień, kłoda>

BELECA gw. kaszub. podh. żyw. p. bylica (pospolita).

BELICA p. bylica.

BELICA gw. podh. p. bylica (pospolita).

BELLADONA, BELLADONNA daw. p. pokrzyk (wilcza jagoda): Jeszcze jadowitasza, ale i jeszcze rzadsza jest wilcza jagoda, zwana także belladonną, właściwa głównie lasom okolic górzystych. DYAK. Las 91.

BELLEMEREA bot. <nazwa porostów z rodziny Porpidiaceae>:
Δ BELLEMEREA ALPEJSKA Bellemerea alpina (in. misecznica alpejska),
Δ BELLEMEREA SZAROBRUNATNAWA B. cinereorufescens (in. misecznica szarobrunatnawa).

BELONA ichtiol. BELONA POSPOLITA <Belone belone, rodzimy gatunek ryby morskiej z rodziny belonowatych Belonidae (daw./lud. bocian morski, szczupak morski)>

BEŁEK p. bedłka w zn. 1a.

BEŁK
1. <topiel wodna>
2. lud. <wir wodny>
3. daw.(stpl.) <wybuch ognia>

BEŁKOTYCIA p. lulek (czarny).

BEŁTWA zool. BEŁTWA WŁOSIENNIK <Cyanea capillata, gatunek krążkopława, u nas w Bałtyku (in. b. festonowa, meduza festonowa )>

BEN daw. p. bniec (biały).

BEN BIAŁE p. bniec (biały).

BEN CZERWONE p. bniec (czerwony).

BENEDIKT daw. p. kuklik (pospolity).

BENEDYCTA p. kuklik (pospolity).

BENEDYK gw. podh. p. kuklik (górski).

BENEDYK gw. p. kuklik (pospolity).

BENEDYKT gw. p. kuklik.

BENEDYKT lud. p. kuklik (pospolity).

BENEDYKT ZWIESZONY p. kuklik (zwisły).

BENEDYKTA daw. p. kuklik (pospolity).

BENESPACHT lud. mazur. p. dzięciołek.

BENTAL <strefa denna zbiornika wodnego (in. strefa bentoniczna)>

© Copyright 1990-2024 Grzegorz Bobrowicz. Wszelkie prawa zastrzeżone. Kopiowanie zdjęć i treści wymaga pisemnej zgody autora.

Powrót do góry