„Słownik polskiego języka przyrodniczego” jest autorskim projektem Grzegorza Bobrowicza. Prace nad słownikiem zostały zapoczątkowane w roku 1990, a od roku 2010 prowadzone są intensywnie. Słownik jest zbiorem wyrazów opisujących dziką przyrodę Polski; głównie w skali makroskopowej (pominięto skalę mikro, budowę wewnętrzną organizmów, procesy fizjologiczne). Obejmuje on nazwy używane obecnie i dawniej, w tym gwarowe i ludowe. Słownik adresowany jest do wszystkich którym bliska jest dzika przyroda Polski. Więcej
Zakres tematyczny Słownika:
Obecnie w Słowniku znalazły się między innymi w dużej części kompletne nazwy gatunków takich grup systematycznych, jak: grzyby, porosty, paprotniki, rośliny nasienne; chrząszcze (część), motyle (część), prostoskrzydłe, ważki, mięczaki, minogi, ryby, ptaki. W przygotowaniu mszaki; pajęczaki, owady (pozostałe grupy), wije, skorupiaki, płazy, gady, ssaki.
Prezentowana część Słownika liczy około 15 tysięcy haseł. Docelowo szacuję, że objętość Słownika sięgnie około 50 tysięcy haseł. Na razie pozostawiam otwartą kwestię cytatów do poszczególnych haseł. Do niektórych haseł je zamieszczam; zwłaszcza cytaty nawiązujące do pochodzenia nazwy. Wykaz źródeł
Zapraszam wszystkich miłośników polskiego języka przyrodniczego do dzielenia się swoimi uwagami na temat Słownika lub poszczególnych jego haseł. Mniej
ŚCAW p. szczaw (zwyczajny).
ŚCAWINA gw. żyw. p. szczaw (tępolistny).
ŚCIAW p. szczaw (zwyczajny).
ŚCIAWINA POLNA p. szczaw (zwyczajny).
ŚCIBÔR gw. żyw. p. borówka (brusznica).
ŚCIERNIÓWKA p. czubajka (kania).
ŚCIERNIÓWKA p. pieczarka (łąkowa).
ŚCIERNIÓWKA p. twardzioszek (przydrożny).
ŚCIERWIEC p. omarlica (ścierwiec).
ŚCIERWNIK ornit. <nazwa ptaków z rodziny jastrzębiowatych Accipitridae>:
Δ ŚCIERWNIK BIAŁY Neophron percnopterus, do Polski zalatujący wyjątkowo (daw. białosęp, b.
egipski, orzeł biały, podziemnik, sęp egipski, ścierwnik)>: Ścierwnik biały przypomina ubarwieniem bociana, gdyż
jest biały, a tylko lotki ma czarne. SOKOŁ. Ptaki II, 118.
Δ ŚCIERWNIK MNICH daw. p. sęp (kasztanowaty).
ŚCIERWOJAD daw. p. kania (ruda).
ŚCIERWOŻER daw. p. kania (ruda).
ŚCIEŻÓWKA p. gołąbek (wymiotny).
ŚCIĘGLICA daw. p. zmorsznik.
ŚCIGA entom. <nazwa chrząszczy z rodziny kózkowatych Cerambycidae (daw. bornica, borówka)>:
Δ ŚCIGA BUKOWA p. płaskowiak (zmienny).
Δ ŚCIGA DĘBOWA p. płaskowiak (zmienny).
Δ ŚCIGA FIOLETOWA p. zagwoździk (fiołkowy).
Δ ŚCIGA GAŁĘZIOWA p. płaskowiak (mały).
Δ ŚCIGA LILIOWA p. zagwoździk (złocistozielony).
Δ ŚCIGA LŚNIĄCA p. borówka (brunatna).
Δ ŚCIGA MATOWA p. borówka (matowa).
Δ ŚCIGA MODRZEWIOWA p. borówka (modrzewiowa).
Δ ŚCIGA SKÓRZASTA p. zagwoździk (brunatny).
Δ ŚCIGA PURPUROWA Pyrrhidium sanguineum,
Δ ŚCIGA TARNINOWA p. płaskowiak (tarninowy).
ŚCIGŁY daw. dziś poet. <szybko mknący, rączy>: Z upodobaniem podchodził [niedźwiedź] jelenie w czasie rykowiska. Owe siłacze kniei, zwykle bardzo ostrożne, płochliwe i ścigłe, traciły podówczas właściwą sobie bystrość i poczucie bezpieczeństwa. BIEN. Salatruk 175. • Wilki nie ślizgają się na lodzie, a sarny tak. Na suchym wilk sarny nie weźmie, jest ściglejsza. WYSŁ. Echa 123.
ŚCINIOK lud. wlkp. p. potrzos.
ŚCIREC p. szarłat (szorstki).
ŚCIUBIUŁECZKA lud. pińczow. <szczupaczek, mały szczupak; p. szczupiałeczek>
ŚCIUPÓK gw. żyw. p. szczupak zwyczajny.
ŚCOW gw. podh. p. szczaw (zwyczajny).
ŚCÔW gw. żyw. p. szczaw (zwyczajny).
ŚCÔWEK gw. żyw. p. szczaw (polny).
ŚCOWINA p. szczaw (tępolistny).
ŚCÔWINA gw. żyw. p. szczaw (tępolistny).
ŚĆMIEL gw. p. trzmiel.
ŚKUCINA gw. żyw. p. bliźniczka psia trawka.
ŚKWIERK lud. żyw. p. modrzew (europejski).
ŚKWIRK lud. p. modrzew (europejski).
ŚLAD LIŚCIOWY p. blizna liściowa.
ŚLAK łow. daw. p. poszlak.
ŚLAKOWAĆ „tropić, tropować, ślakować albo szlakować, dotropić, wytropić – śledzić, iść za tropem, ślad zwierza wynaleźć” KOZŁ. Term 92, 107.
ŚLAZ
1a. bot. <nazwa zadomowionych u nas gatunków roślin z rodziny ślazowatych Malvaceae>:
Δ ŚLAZ DROBNOKWIATOWY Malva pusilla (in. malwa drobnokwiatowa, m. mała, m.
okrągłolistna, ślaz, ś. gęsi, ś. mały, ś. zimny; daw./lud. guziczkowe ziele, szaluszki,
szelążki),
Δ ŚLAZ DZIKI M. sylvestris (in. malwa dzika, m. leśna, ślaz, ślaz gęsi, ś. leśny, ś. polny, ś.
zajęczy; daw./lud. chlebiki, goździkowe ziele, guziczkowe ziele, hordowiec,
kędzierzawica, kędzierzawice, kędzierzawiec, ślazik, ś. dziki, śloz),
Δ ŚLAZ KĘDZIERZAWY M. crispa (in. kędzierzawica),
Δ ŚLAZ PIŻMOWY M. moschata,
Δ ŚLAZ ZANIEDBANY M. neglecta (in. malwa zaniedbana, ślaz drobny, ś. mały, ś.
podwórzowy, ś. przydrożny; daw./lud. babi serek, babski chleb, goździkowe ziele,
guziczkowe ziele, slaz),
Δ ŚLAZ ZYGMAREK M. alcea (in. malwa leśna, m. łąkowa, m. różana, m. zygmarek, ś.
dłoniasty; daw./lud. róża pierwsza, slazik zygmarek, sygmarek, szlaz dłoniasty,
zygmarek).
1b. bot. <nazwa innych roślin>:
Δ ŚLAZ lud. p. prawoślaz (lekarski).
Δ ŚLAZ DOMOWY p. ślazówka turyngska.
Δ ŚLAZ LEKARSKI p. prawoślaz (lekarski).
Δ ŚLAZ LEŚNY p. prawoślaz (lekarski).
Δ ŚLAZ OGRODNY p. ślazówka turyngska.
Δ ŚLAZ POLNY p. prawoślaz (lekarski).
Δ ŚLAZ PRAWDZIWY p. prawoślaz (lekarski).
Δ ŚLAZ WIELKI p. prawoślaz (lekarski).
Δ ŚLAZ WŁOSKI p. prawoślaz (lekarski).
Δ ŚLAZ WYSOKI daw. p. prawoślaz (lekarski).
ŚLAZIK p. ślaz (dziki).
ŚLAZIK DZIKI p. ślaz (dziki).
ŚLAZIK POLNY p. kurzyślad (polny).
ŚLAZÓWKA bot. ŚLAZÓWKA TURYNGSKA <Lavatera thuringiaca, rodzimy gatunek rośliny z rodziny ślazowatych Malvaceae (in. ślazówka, ś. turyngijska; daw./lud. lavatera, lawatera kutnerowata, l. turyngska, róża druga, ślaz domowy, ś. ogrodny)>
ŚLEDZIENNICA bot. <nazwa rodzimych gatunków roślin z rodziny skalnicowatych Saxifragaceae>:
Δ ŚLEDZIENNICA NAPRZECIWLISTNA Chrysosplenium oppositifolium: Śledziennica
naprzeciwlistna rośnie w Sudetach Zachodnich i Środkowych, nad potokami, w źródliskach i w
wilgotnych, zacienionych lasach (…) Należy do rośłin zachodnich nie występujących w
Karpatach. FABISZ. Sudety 88.
Δ ŚLEDZIENNICA SKRĘTOLISTNA Ch. alternifolium (in. ś. naprzemianlistna, ś.
naprzemianliścia, ś. przemiennolistna; daw./lud. minutka, minutki, śledziônka,
śleziônka).
ŚLEDZIONKA
1a. bot. ŚLEDZIONKA SKALNA <Ceterach officinarum, gatunek paproci z rodziny
zanokcicowatych Aspleniaceae>
1a. bot. <nazwa innych paproci>:
Δ ŚLEDZIONKA p. języcznik (zwyczajny).
Δ ŚLEDZIONKA SKALNA p. zanokcica (skalna).
Δ ŚLEDZIONKA STONOGOWIEC p. języcznik (zwyczajny).
Δ ŚLEDZIONKA ZANOKCICA p. zanokcica (murowa).
ŚLEDZIÔNKA gw. żyw. p. śledziennica (skrętolistna).
ŚLEDŹ
1a. ichtiol. ŚLEDŹ ATLANTYCKI <Clupea harengus, rodzimy gatunek ryby morskiej z rodziny
śledziowatych Clupeidae (in. śledź, ś. oceaniczny, ś. pospolity; daw./lud. harynek, krocz,
pikling; p. też perk, pyrk, rap)>: Skończyła się jesień, nadszedł czas zimy. Sterując między
płynącą krą, rybackie łodzie kontrolowały wody, albowiem spodziewano się jeszcze nawrotu
śledziowych ławic, które mogły wracać ku oceanowi od fińskiej zatoki. (…) Drugich ławic
spóźnionych sledzi nie było. GOŹ. Przymorze 7.
Δ ŚLEDŹ BAŁTYCKI <C. h. membras, bałtycki podgatunek śledzia atlantyckiego (in. sałaka)>
1b. ichtiol. ŚLEDŹ RZECZNY daw. p. aloza w zn. 1a: Koza – ryba, clupea alosa, słusznie od innych
śledziem rzecznym zwana, bo bardzo podobna do śledzia, znajduje się w Wiśle. KLUK. cyt. SL
ŚLEP lud. małop. p. ślepak w zn. 1a.
ŚLEPAK
1. entom. <nazwa muchówek z rodziny bąkowatych Tabanidae (daw./lud. ślep, ślipeć)>: Upał
wzmagał się coraz bardziej. Ślepaki cieły niemiłosiernie. KOW. Z. Czytam 67.
Δ ŚLEPAK CZARNOŻÓŁTY Chrysops relictus,
Δ ŚLEPAK POSPOLITY Ch. caecutiens.
2. łow. <zając>
ŚLEPAKI p. mydlnica (lekarska).
ŚLEPEĆ gw. małopol. podh. p. giez.
Najnowsze komentarze