Grzegorz Bobrowicz

KULIK
1a. ornit. <nazwa ptaków z rodziny bekasowatych Scolopacidae>:
Δ KULIK CIENKODZIOBY Numenius tenuirostris, do Polski zalatujący wyjątkowo (in. k.
smukłodzioby): Kulik cienkodzioby gnieździ się w Syberii zachodniej i na stepach kirgiskich, a
zimę spędza dokoła Morza Śródziemnego. SOKOŁ. Ptaki II, 314.
Δ KULIK MNIEJSZY N. phaeopus, w Polsce przelotny (in. k. czerwonodzioby, k. mały;
daw./lud. bekas błotnik, b. słotnik, b. złotnik, kulig kulon, k. mały, k. mniejszy, k.
średni): Cały wierzch głowy kulika mniejszego jest czarnobrązowy z białą podłużną smugą
pośrodku oraz białymi brwiami po bokach. Jak wiele innych ptaków pochodzenia północnego,
które nie znają człowieka, kulik mniejszy jest mało płochliwy i pozwala się podejść tak blisko,
że nieraz gołym okiem możemy zauważyć czarnobiałe smugi na jego głowie. SOKOŁ. Ptaki II,
313.
Δ KULIK WIELKI N. arquata, w Polsce lęgowy, przelotny i rzadko zimujący (in. kulik, k.
największy; daw./lud. bekas krzywodziob, b. krzywodziób, b. kulig, b. kulik, kulig, k.
ugorowy, k. wielki, kuliga, kulon, k. stepowy, k. wielki, ugornik kulon): : Kulik wielki jest
największym ptakiem spośród wszystkich gatunków siewek. SOKOŁ. Ptaki II, 310. • Na
łąkach, na których kuliki się gnieżdżą, nie trudno je zauważyć, gdyż z odległości kilometra, a w
cichy wieczór lub w nocy jeszcze z większej odległości rozlegają się ich melodyjne, fletowe
głosy. Miękkością, głębią i pełnią tonu wybija się kulik wielki ponad wszystkie inne gatunki, nie
wyłączając ptaków śpiewających. Nie ma u nas ptaka o głosie bardziej nastrojowym i smętnym.
Odzywające się kuliki wprowadzają niezwykle piękny nastrój w krajobraz rozległych, mgłą
osnutych łąk, oświetlonych ostatnimi promieniami wieczornej zorzy. Jesienią, kiedy kuliki
wędrują, słyszymy te piękne tony niekiedy w nocy z ciemnego nieba. SOKOŁ. Ptaki II, 311. •
W większości europejskich języków nazwa tego ptaka jest po prostu naśladownictwem jego
głosu. Polska nazwa kulik oddaje go szczególnie trafnie. Bo też ptak ten na widok człowieka
„przedstawia się”, wołając owo „kulik” twardo, dźwięcznie i donośnie. KŁOS. G.S.T. Ptaki 93.
• Był wiosenny ranek, a łąka rozbrzmiewała radosną pieśnią. Wśród tych głosów wybijały się
przeciągłe gwizdy i trele kulików.(…) Niespodziewanie przeleciał przed nami wspaniały ptak i
usiadł niedaleko. Zamarliśmy w bezruchu, wpatrzeni w niego. Był to jeden z kulików(…) Był
niepodobny do innych mieszkańców łąki, wielkości kury na wysokich nogach, z niewielką
głową osadzonąna długiej, giętkiej szyi, z olbrzymim dziobem cienkim i zagiętym ku dołowi.
PUCH. Bezkrwawe 51.
1b. ornit. daw. <ludowa nazwa każdego ptaka z podrzędu siewkowców, głównie z rodziny
bekasowatych i siewkowatych (in. kulig, kuliga, kuling, truchták)>: Mimo że jest ptakiem
ładnie ubarwionym [sieweczka rzeczna] i nierzadkim, lud nie zna go i nazywa po prostu
kulikiem, jak zresztą inne siewki, brodźce i biegusy, nie wyłączając kulona. Do tej wspólnej
nazwy przyczynił się prawdopodobnie fletowy głos, którym odznacza się wiele gatunków
skupionych w rzędzie siewek. SOKOŁ. Ptaki II, 285. • Ludzie ze wsi nadbiebrzańskich
nazywają kulikami wszystkie długonogie i długodziobe ptaki siewkowate. Dla nich istnieją co
najwyżej „duże kuliki” i „małe kuliki”. KŁOS. G.S.T. Ptaki 96. • Na żwirze sterczały dwa
drobne kuliki, jedyni pono dzisiaj lotni mieszkańcy międzywodnej głuszy. WEY. Soból 176.
1c. ornit. <nazwa innych ptaków>:
Δ KULIK EUROPEJSKI daw. p. ibis kasztanowaty.
Δ KULIK KRWAWODZIÓB p. krwawodziób.
Δ KULIK KWOKACZ daw. p. kwokacz.
Δ KULIK LEŚNY daw. p. łęczak w zn. 1a.
Δ KULIK MORSKI daw. p. rybitwa (rzeczna).
Δ KULIK PISKLIWIEC, K. PISKLIWY daw. p. brodziec (piskliwy).
Δ KULIK PŁAWNY p. brodziec (pławny).
Δ KULIK ŚNIADY p. brodziec (śniady).
Δ KULIK ŻARTOWNIŚ p. mornel.
Δ KULIK SAMOTNIK, K. SAMOTNY daw. p. samotnik w zn 1: Zdradliwe halizny bagienne, gdzie na okrytej
rzęsą powierzchni jeziorek puszczańskich kwitną grążele i śmiga po ich liściach kulik samotnik.
OSSEN. Puszcze 235.