Słownik przyrodniczy – Grzegorz Bobrowicz

To Top

„Słownik polskiego języka przyrodniczego” jest autorskim projektem Grzegorza Bobrowicza. Prace nad słownikiem zostały zapoczątkowane w roku 1990, a od roku 2010 prowadzone są intensywnie. Słownik jest zbiorem wyrazów opisujących dziką przyrodę Polski; głównie w skali makroskopowej (pominięto skalę mikro, budowę wewnętrzną organizmów, procesy fizjologiczne). Obejmuje on nazwy używane obecnie i dawniej, w tym gwarowe i ludowe. Słownik adresowany jest do wszystkich którym bliska jest dzika przyroda Polski. Więcej

Zakres tematyczny Słownika:

nazwy gatunków roślin Polski – dzikich i zadomowionych, m.in. grzybów, porostów, mszaków, paprotników, roślin nasiennych;
nazwy gatunków zwierząt Polski – dzikich i zadomowionych, m.in. mięczaków, stawonogów, kręgowców;
nazwy części roślin i zwierząt;
głosy zwierząt;
nazwy środowisk przyrodniczych, zbiorowisk roślinnych;
nazwy rzeźby terenu, wód, gleb; określenia miejsc w terenie itp.;
nazwy używane w leśnictwie dotyczące lasów, ich części itp.;
nazwy łowieckie dotyczące zwierząt, sposobów ich wabienia i in.;
nazwy używane w wędkarstwie dotyczące wód, ich fragmentów i in.;
nazwy używane w rolnictwie dotyczące obszarów rolnych, ich fragmentów i in.;
nazwy meteorologiczne, m.in. stany pogody, zjawiska na niebie itp.;
nazwy pór roku, miesięcy, pór dnia.

Obecnie w Słowniku znalazły się między innymi w dużej części kompletne nazwy gatunków takich grup systematycznych, jak: grzyby, porosty, paprotniki, rośliny nasienne; chrząszcze (część), motyle (część), prostoskrzydłe, ważki, mięczaki, minogi, ryby, ptaki. W przygotowaniu mszaki; pajęczaki, owady (pozostałe grupy), wije, skorupiaki, płazy, gady, ssaki.

Prezentowana część Słownika liczy około 15 tysięcy haseł. Docelowo szacuję, że objętość Słownika sięgnie około 50 tysięcy haseł. Na razie pozostawiam otwartą kwestię cytatów do poszczególnych haseł. Do niektórych haseł je zamieszczam; zwłaszcza cytaty nawiązujące do pochodzenia nazwy. Wykaz źródeł

Zapraszam wszystkich miłośników polskiego języka przyrodniczego do dzielenia się swoimi uwagami na temat Słownika lub poszczególnych jego haseł. Mniej

JABLKO p. jabłoń (dzika).

JABŁCZANKA, JABŁCZARKA, JABŁCZYNA lud. p. jabłoń (domowa).

JABŁECZNIK lud. p. rzepik (pospolity).

JABŁEŃ lud. p. jabłoń (domowa).

JABŁKO p. jabłoń (dzika).

JABŁKO CIERNISTE p. bieluń (dziędzierzawa).

JABŁKO ZIEMNE p. słonecznik (bulwiasty).

JABŁKOWE DRZEWO daw./lud. p. jabłoń (domowa).

JABŁKOWY SZCZEP lud. mazur. p. jabłoń (domowa).

JABŁONECZKA p. jabłoń (domowa).

JABŁONIA lud. p. jabłoń (domowa).

JABŁONIAK KRESKOWIAK p. miernik (kreskowiak).

JABŁONIE daw. p. jabłoń (domowa).

JABŁONKA daw. p. gruszyczka.

JABŁONKA p. gruszyczka (okrągłolistna).

JABŁONKA p. jabłoń (dzika).

JABŁONKA p. jabłoń (domowa).

JABŁÔNKI gw. żyw. p. czyściec (błotny).

JABŁOŃ
1a. bot. <nazwa drzew z rodziny różowatych Rosaceae>:
Δ JABŁOŃ DOMOWA Malus domestica, gatunek u nas zadomowiony (daw./lud. drzewo
jabłoniowe, d. jabłonkowe, jabłczanka, jabłczarka, jabłczyna, jabłeń, jabłkowe
drzewo, jabłkowy szczep, jabłonia, jabłonie, jabłonka, jabłoneczka, jebłoń),
Δ JABŁOŃ DZIKA M. sylvestris, gatunek rodzimy (in. jabłoń, j. leśna, j. płonka, j. polna,
płonka; daw./lud. dębniołka, dziczka, dzik, dzika jabłonka, dz. jabłoń, dzikô jabłôj,
eltka, grusza jabłoń, g. j. dzika, g. płonka, heltka, jablko, jabłko, jabłonka, jabłoń,
jebko, kalwila, kalwinki, kwaśna jabłonka, kwicale, kwicki, kwicołki, kwicoły,
młodoszczep, płonia, płonina, płonki): Jabłoń leśna (…) jest drzewo miernej wielkości;
pień jego rzadko prosty; kwiat pospolicie czerwony, owoc mięsisty, okrągły. Kluk. cyt. SL •
Jabłoń płonka. Czyli jabłoń leśna jest niewysokim drzewem o niskim pniu i szeroko
rozpostartej koronie zbudowanej ze splątanych w nieładzie konarów. KOSS. Opow 105.
1a. bot. <nazwa innej rośliny>:
Δ JABŁOŃ CIERNIOWA p. bieluń (dziędzierzawa).

JABŁOŃCZYCA p. gruszynka jednostronna.

JABŁUSZKA NAJŚWIĘTSZEJ MARII PANNY p. dziewanna (wielkokwiatowa).

JABŁUSZKA NAJŚWIĘTSZEJ PANIENKI p. dziewanna (drobnokwiatowa).

JABŁUSZKA NAJŚWIĘTSZEJ PANIENKI p. dziewanna (wielkokwiatowa).

JABŁUSZKO NAJŚWIĘTSZEJ MARII PANNY p. dziewanna (wielkokwiatowa).

JABÓR lud. małopol. śląsk. p. klon (jawor).

JABRONTEK p. jarząb (pospolity).

JABRZĄB, JABRZĄĆ, JABRZĄD, JABRZĄDŹ, JABRZĘDZINA lud. p. topola (biała).

JABRZĄBEK, JABRZĘB, JABRZĘBA, JABRZĘBINA lud. p. jarząb (pospolity).

JACHŁOPOK p. ostrożeń (lancetowaty).

JADLINA p. jodła pospolita.

JADŁORZEC p. jałowiec (pospolity).

JADŁOWIEC gw. litew. p. jałowiec (pospolity): Brzegiem [polany] rosły i ku środkowi wybiegały krzaki jadłowców, twardymi jagodami niby czarną, połyskliwą rosą osypane albo czerwonawą rdzawością tu i ówdzie od ciemnej zieleni na kształt krwistych plam odbijające. (…) w powietrzu jak w kadzielnicy olbrzymiej, głuszone zapachem pleśni, kipiały wonie jadłowca, smoły i cząbru. (…) Chyba też ziemia i drzewa powiewają cmentarnymi woniami jadłowcu i pleśni. ORZESZ. Niemen. 207.

JADOWITY lud. <grzyb niejadalny>

JAFENA p. borówka (czarna).

JAFER p. bażyna (czarna).

JAFERY gw. żyw. p. borówka (czarna).