To Top

„Słownik polskiego języka przyrodniczego” jest autorskim projektem Grzegorza Bobrowicza. Prace nad słownikiem zostały zapoczątkowane w roku 1990, a od roku 2010 prowadzone są intensywnie. Słownik jest zbiorem wyrazów opisujących dziką przyrodę Polski; głównie w skali makroskopowej (pominięto skalę mikro, budowę wewnętrzną organizmów, procesy fizjologiczne). Obejmuje on nazwy używane obecnie i dawniej, w tym gwarowe i ludowe. Słownik adresowany jest do wszystkich którym bliska jest dzika przyroda Polski. Więcej

Zakres tematyczny Słownika:

  • nazwy gatunków roślin Polski – dzikich i zadomowionych, m.in. grzybów, porostów, mszaków, paprotników, roślin nasiennych;
  • nazwy gatunków zwierząt Polski – dzikich i zadomowionych, m.in. mięczaków, stawonogów, kręgowców;
  • nazwy części roślin i zwierząt;
  • głosy zwierząt;
  • nazwy środowisk przyrodniczych, zbiorowisk roślinnych;
  • nazwy rzeźby terenu, wód, gleb; określenia miejsc w terenie itp.;
  • nazwy używane w leśnictwie dotyczące lasów, ich części itp.;
  • nazwy łowieckie dotyczące zwierząt, sposobów ich wabienia i in.;
  • nazwy używane w wędkarstwie dotyczące wód, ich fragmentów i in.;
  • nazwy używane w rolnictwie dotyczące obszarów rolnych, ich fragmentów i in.;
  • nazwy meteorologiczne, m.in. stany pogody, zjawiska na niebie itp.;
  • nazwy pór roku, miesięcy, pór dnia.

Obecnie w Słowniku znalazły się między innymi w dużej części kompletne nazwy gatunków takich grup systematycznych, jak: grzyby, porosty, paprotniki, rośliny nasienne; chrząszcze (część), motyle (część), prostoskrzydłe, ważki, mięczaki, minogi, ryby, ptaki. W przygotowaniu mszaki; pajęczaki, owady (pozostałe grupy), wije, skorupiaki, płazy, gady, ssaki.

Prezentowana część Słownika liczy około 15 tysięcy haseł. Docelowo szacuję, że objętość Słownika sięgnie około 50 tysięcy haseł. Na razie pozostawiam otwartą kwestię cytatów do poszczególnych haseł. Do niektórych haseł je zamieszczam; zwłaszcza cytaty nawiązujące do pochodzenia nazwy. Wykaz źródeł

Zapraszam wszystkich miłośników polskiego języka przyrodniczego do dzielenia się swoimi uwagami na temat Słownika lub poszczególnych jego haseł. Mniej

TABAKA LEŚNA p. przytulia (wonna).

TABAKIERKA p. zasłonak (fioletowy).

TABOŁKY p. tasznik (pospolity).

TABUN łow. <duże stado dzikich gęsi, także dropi lub kaczek>: Środek stawu pełen był gęsi, tysiączne tabuny dzikich gęsi zapadały co wieczór na zwierciadło Horynia, by przed świtem ulecieć dalej… EJS. Przyg. 206. • Ciągnie na mnie pierwszy klucz szarych gęsi. (…) Ptaki lecąwysoko, kierując się w sobie znane miejsca. (…) Ciągną tabuny za tabunami… Szybko, w pośpiechu, wysoko. ŻEBR. Amur 130.

TAGMA zool. <u stawonogów: grupa segmentów (pierścieni) ciała wyróżniająca się budową i funkcją, np. odwłok>

TAJĘŻA bot. TAJĘŻA JEDNOSTRONNA <Goodyera repens, rodzimy gatunek rośliny z rodziny storczykowatych Orchidaceae (in. t. płożąca się; daw./lud. goodjera, gudiera)>

TAJSTRA daw. p. bocian (czarny).

TAKSON
1a. <jednostka zdefiniowana w systematyce organizmów jako grupa organizmów (jedna lub wiele
populacji) zwykle uznawanych za filogenetycznie spokrewnione, wyróżniających się konkretną
cechą różniącą je od innych jednostek taksonomicznych>
1b. <jednostka systematyczna, bez bliższego określania jej rangi>

TAKSONOMIA <nauka o jednostkach systematycznych i ich nazwach, np. królestwo, gromada, klasa, rząd, rodzina, rodzaj, gatunek>

TALERZ p. tatarak zwyczajny.

TALERZYK mikol. TALERZYK SZKARŁATNY <Cytidia salicina, grzyb z rodziny powłocznikowatych Corticiaceae (daw. powłocznik szkarłatny)>

TAMARISC, TAMARYSZEK, T. POSPOLITY gw.(podh.) p. września pobrzeżna.

TAMARYSZKA
1. ornit. <Acrocephalus melanopogon, ptak z rodziny trzciniaków Acrocephalidae, do Polski zalatujący
wyjątkowo>
2. bot. p. września pobrzeżna.

TAMJARYSZEK NIEMIECKI p. września pobrzeżna.

TANA lud. kaszub. p. świerk (pospolity).

TANATOZA zool. <reakcja obronna zwierzęcia przed drapieżnikiem polegająca na zastyganiu w bezruchu lub udawaniu martwego>

TANECNIK gw. żyw. p. drżączka średnia.

TANECZNICA p. twardzioszek (przydrożny).

TANECZNICZEK p. twardzioszek (przydrożny).

TANECZNICZKA p. twardzioszek (przydrożny).

TANECZNICZKI p. twardzioszek (przydrożny).

TANECZNIK p. drżączka średnia.

TANECZNIK p. twardzioszek (czosnaczek).

TANECZNIK p. twardzioszek (przydrożny).

TANIECNIK gw. żyw. p. drżączka średnia: Nazgiyrała taniecnika, żeby miała zólytnika. Nazgiyrała dobrej myśli. coby chłopcy ku nij prziśli.” NOWAK J.K. Żywiec 200.

TANKI p. twardzioszek (przydrożny).

TANNE gw. ostródz.-warm.-mazur. p. jodła (pospolita).

TAŃCEWATKA p. twardzioszek (przydrożny).

TAŃCOWNICA p. twardzioszek (przydrożny).

TAŃCOWNICZKA p. twardzioszek (przydrożny).

TAŃCOWNICZKI p. twardzioszek (czosnaczek).

TAŃCOWNICZKI p. twardzioszek (przydrożny).

TAŃCÓWKA p. łysiczka (trująca).

TAŃCÓWKA p. opieńka (miodowa).

TAŃCÓWKA p. płomiennica (zimowa).

TAŃCÓWKA p. twardzioszek (czosnaczek).

TAŃCÓWKA p. twardzioszek (przydrożny).

TAŃCÓWKA BIELSZA p. twardzioszek (czosnaczek).

TAŃCUJKA p. twardzioszek (przydrożny).

TAŃCULA p. mleczaj (smaczny).

TAŃCUSZEK PSI p. czernidłak (kołpakowaty).

TAŃCUSZEK PSI p. czernidłak (pospolity).

TAPETKA mikol. <nazwa porostów z rodziny tarczownicowatych Parameliaceae>:
Δ TAPETKA PIERŚCIENIOWATA Arctoparmelia centrifuga (in. tarczownica pierścieniowata),
Δ TAPETKA PORZYWIONA A. incurva (in. tarczownica pokrzywiona).

TAPIEL lud. śląsk. p. topola.

TAPSIA p. szczwół (plamisty).

TARAN daw. p. taraniec.

TARANIEC entom. <nazwa chrząszczy z rodziny kózkowatych Cermabycidae (daw. muzyk, taran)>:
Δ TARANIEC JEDWABISTY Dorcadion holosericeum,
Δ TARANIEC PASKOWANY Dorcadion scopolii,
Δ TARANIEC PŁOWY D. fulvum (in. muzyk pastwiskowy).

TARANT p. goryczka (wąskolistna).

TARCZ p. starzec (zwyczajny).

TARCZNICA ISLANDZKA p. płucnica (islandzka).
 

TARCZNIK entom. <nazwa pluskwiaków z nadrodziny czerwców>:
Δ TARCZNIK JAŁOWCOWIEC Carulaspis juniperi (in. zaśnieżek jałowcowy),
Δ TARCZNIK JODŁOWY Dynaspidiotus abietis,
Δ TARCZNIK NISZCZYCIEL Quadraspidiotus perniciosus.

TARCZOŁUSKOWIEC bot. TARCZOŁUSKOWIEC CZTERODZIELNY <Peltolepis quadrata, wątrobowiec z rodziny tarczołuskowatych Monosoleniaceae>

TARCZOOK daw. p. dłużynka (dwukropkowa).

TARCZOWNICA
1a. mikol. <nazwa porostów z rodziny tarczownicowatych Parameliaceae>:
Δ TARCZOWNICA ARNOLDA p. kobiernik (Arnolda).
Δ TARCZOWNICA BRODAWKOWATA p. przylepka (brodawkowata).
Δ TARCZOWNICA BRUZDKOWANA Parmelia sulcata (in. t. bruzdowana),
Δ TARCZOWNICA CHROPOWATA p. żółtlica chropowata.
Δ TARCZOWNICA DROBNA p. brunka (drobna).
Δ TARCZOWNICA IZYDIOWA p. brunka (izydiowa).
Δ TARCZOWNICA KĘDZIERZAWA p. cienik (kędzierzawy).
Δ TARCZOWNICA KIELICHOWATA p. wabnica kielichowata.
Δ TARCZOWNICA LISTECZKOWATA p. przylepka (listeczkowata).
Δ TARCZOWNICA ŁUSECZKOWATA p. przylepka (łuseczkowata).
Δ TARCZOWNICA ŁYSIEJĄCA p. przylepka (łysiejąca).
Δ TARCZOWNICA MODRA p. szarzynka (dębowa).
Δ TARCZOWNICA MOUGEOTA p. żełuczka (Mougeota).
Δ TARCZOWNICA OBSYPANA p. żełuczka (izydiowa).
Δ TARCZOWNICA ODDZIELONA p. przylepka (oddzielona).
Δ TARCZOWNICA OKOPCONA p. przylepka (okopcona).
Δ TARCZOWNICA OLIWKOWA p. przylepka (oliwkowa).
Δ TARCZOWNICA ORZĘSIONA p. kobiernik (orzęsiony).
Δ TARCZOWNICA OTRĘBIASTA p. mąklik otrębiasty.
Δ TARCZOWNICA PĘCHERZYKOWATA p. pustułka (pęcherzykowata).
Δ TARCZOWNICA PIERŚCIENIOWATA p. tapetka (pierścieniowata).
Δ TARCZOWNICA PŁUCNICOWA p. nibypłucnik wątpliwy.
Δ TARCZOWNICA PODWINIĘTA p. przystrumycznik (pustułkowy).
Δ TARCZOWNICA POGIĘTA P. submontana,
Δ TARCZOWNICA POKRZYWIONA p. tapetka (pokrzywiona).
Δ TARCZOWNICA POSTRZĘPIONA p. kobiernik (postrzepiony).
Δ TARCZOWNICA SELEDYNOWA p. zeżyca seledynowa.
Δ TARCZOWNICA SKALNA P. saxatilis,
Δ TARCZOWNICA SKÓRZASTA p. szarzynka (skórzasta).
Δ TARCZOWNICA SOREDIOWA p. przylepka (sorediowa).
Δ TARCZOWNICA STRZĘPIASTA p. przylepka (strzępiasta).
Δ TARCZOWNICA SZORSTKA p. przylepka (szorstka).
Δ TARCZOWNICA ŚCIENNA P. omphalodes.
Δ TARCZOWNICA WEŁNISTA p. cienik (wełnisty).
Δ TARCZOWNICA WYTWORNA p. przylepka (wytworna).
Δ TARCZOWNICA ZATOKOWANA p. przystrumycznik (wykwintny).
Δ TARCZOWNICA ZŁOTAWA p. przylepka (złotawa).
Δ TARCZOWNICA ZMIENNA p. biedronecznik (zmienny).
Δ TARCZOWNICA ŻAŁOBNA p. przylepka (żałobna).
1b. mikol. daw. TARCZOWNICA ISLANDZKA p. płucnica (islandzka).

TARCZÓWECZKA
1. mikol. <nazwa grzybów z rodziny skórnikowatych Stereaceae>:
Δ TARCZÓWECZKA KRĄŻKOWATA Aleurocystidiellum disciforme (in. tarczówka
krążkowata; daw. skórnik tarczowaty),
Δ TARCZÓWECZKA WIELKOZARODNIKOWA A. subcruentatum.
2. <nazwa innego grzyba>
Δ TARCZÓWECZKA ZIEMIACZANA p. lepkogłówka ziemniaczana.

TARCZÓWKA
1a. entom. TARCZÓWKA RUDONOGA <Pentatoma rufipes, pluskwiak z rodziny
tarczówkowatych Pentatomidae>
1b. entom. daw. p. tarczyk (zielony).
2. mikol. <nazwa grzybów z rodziny skórnikowatych Stereaceae>:
Δ TARCZÓWKA BEZKSZTAŁTNA Aleurodiscus amorphus,
Δ TARCZÓWKA KRĄŻKOWATA p. tarczóweczka (krążkowata).
Δ TARCZÓWKA POMARAŃCZOWA Aleurodiscus aurantius,
Δ TARCZÓWKA ŻÓŁTAWOSZARAWA A. cerussatus.

TARCZYCA
1a. bot. <nazwa rodzimych gatunków roślin z rodziny wargowych Lamiaceae>:
Δ TARCZYCA OSZCZEPOWATA Scutellaria hastifolia (in. t. oszczepolistna),
Δ TARCZYCA POSPOLITA S. galericulata (in. t. bagienna, t. błotna, t. chełmik, t. większa;
daw./lud. chełmik, hełmik, swieczki, świetlim modry, tarczyk chełmik, tercjanna,
turzyca, ziemniczek, ziemniczne ziele, ziemnicznik, zimnicznik),
1b. bot. <nazwa zadomowionego u nas gatunku rośliny z rodziny wargowych>:
Δ TARCZYCA WYNIOSŁA S. altissima.
2. entom. daw. p. tarczyk.
 

TARCZYK
1. entom. <nazwa chrząszczy z rodziny stonkowatych Chrysomelidae (daw. chełmik, pluskwa
ziemna, tarczyca)>:
Δ TARCZYK KOSTOWY Cassida rubiginosa,
Δ TARCZYK ŁOPIANOWY C. vibex,
Δ TARCZYK MGŁAWY C. nebulosa (in. t. buraczany; daw./lud. pluskwa ziemna),
Δ TARCZYK ZIELONY C. viridis (in. t. kiryśnik; daw. tarczówka),
Δ TARCZYK ZŁOTOSMUGU C. nobilis,
Δ TARCZYK ŻÓŁTAWY C. flaveola.
2. bot. TARCZYK CHEŁMIK p. tarczyca (pospolita).

TARCZYNA bot. TARCZYNA PRZYGRANICZNA <Lobarina scrobiculata, porost z rodziny granicznikowatych Lobariaceae (in. granicznik tarczownicowy)>

TARCZYNKA bot. TARCZYNKA DZIURKOWANA <Menegazzia terebrata, porost z rodziny tarczownicowatych Parameliaceae>

© Copyright 1990-2024 Grzegorz Bobrowicz. Wszelkie prawa zastrzeżone. Kopiowanie zdjęć i treści wymaga pisemnej zgody autora.

Powrót do góry