To Top

„Słownik polskiego języka przyrodniczego” jest autorskim projektem Grzegorza Bobrowicza. Prace nad słownikiem zostały zapoczątkowane w roku 1990, a od roku 2010 prowadzone są intensywnie. Słownik jest zbiorem wyrazów opisujących dziką przyrodę Polski; głównie w skali makroskopowej (pominięto skalę mikro, budowę wewnętrzną organizmów, procesy fizjologiczne). Obejmuje on nazwy używane obecnie i dawniej, w tym gwarowe i ludowe. Słownik adresowany jest do wszystkich którym bliska jest dzika przyroda Polski. Więcej

Zakres tematyczny Słownika:

  • nazwy gatunków roślin Polski – dzikich i zadomowionych, m.in. grzybów, porostów, mszaków, paprotników, roślin nasiennych;
  • nazwy gatunków zwierząt Polski – dzikich i zadomowionych, m.in. mięczaków, stawonogów, kręgowców;
  • nazwy części roślin i zwierząt;
  • głosy zwierząt;
  • nazwy środowisk przyrodniczych, zbiorowisk roślinnych;
  • nazwy rzeźby terenu, wód, gleb; określenia miejsc w terenie itp.;
  • nazwy używane w leśnictwie dotyczące lasów, ich części itp.;
  • nazwy łowieckie dotyczące zwierząt, sposobów ich wabienia i in.;
  • nazwy używane w wędkarstwie dotyczące wód, ich fragmentów i in.;
  • nazwy używane w rolnictwie dotyczące obszarów rolnych, ich fragmentów i in.;
  • nazwy meteorologiczne, m.in. stany pogody, zjawiska na niebie itp.;
  • nazwy pór roku, miesięcy, pór dnia.

Obecnie w Słowniku znalazły się między innymi w dużej części kompletne nazwy gatunków takich grup systematycznych, jak: grzyby, porosty, paprotniki, rośliny nasienne; chrząszcze (część), motyle (część), prostoskrzydłe, ważki, mięczaki, minogi, ryby, ptaki. W przygotowaniu mszaki; pajęczaki, owady (pozostałe grupy), wije, skorupiaki, płazy, gady, ssaki.

Prezentowana część Słownika liczy około 15 tysięcy haseł. Docelowo szacuję, że objętość Słownika sięgnie około 50 tysięcy haseł. Na razie pozostawiam otwartą kwestię cytatów do poszczególnych haseł. Do niektórych haseł je zamieszczam; zwłaszcza cytaty nawiązujące do pochodzenia nazwy. Wykaz źródeł

Zapraszam wszystkich miłośników polskiego języka przyrodniczego do dzielenia się swoimi uwagami na temat Słownika lub poszczególnych jego haseł. Mniej

WAB łow.
1. <wabienie zwierząt za pomocą głosu, wabika lub wabca>: Na „czyrki” to jeszcze trochę za
wcześnie, pływają z kaczkami. Jak skończą iść na wab kaczory krzyżówki, tak po 25 kwietnia,
wówczas można próbować i na nie. PAC-POM. A było 38.chodzić, iść na wab <o
zwierzęciu: odpowiadać na wabienie, zbliżać się do wabiącego>
2. <głos wydawany przez zwierzęta nawołujące się w okresie rui, np. łosie, jelenie, sarny>
3. daw. p. wabiec.
4. daw. p. wabik.

WABIARZ łow. <wabiący zwierzęta; daw. wabiciel, wabnik>: Wabiarz ponownie przytknął trąbę do ściśniętych warg i rzucił w przestrzeń głuche, urwane przy zakończeniu stęknięcie łosia. PAC-POM. A było 180. • Gajowy Hryć, wabiarz niezrównany, puszcza kaczego bałwanka na odkrytą wodę, po czym wciąga łódź w gęste krzaki łozowe, przesłania ją u góry sklepieniem powiązanych gałęzi, okrywa od przodu zielenią. EJS. Przyg. 106.

WABICIEL daw. p. wabiarz.

WABIĆ łow.
1. <przyzywać zwierzęta głosem, wabikiem lub wabcem>: Pan Świętorzecki poczyna wabić. Pod
gwiezdne, zimne niebo płynie cudownie oddana ludzkim głosem najboleśniejsza ze skarg
żywego stworzenia na ziemi – wycie wilka. EJS. Przyg. 268. • Wabię! Ueeee, ueee ueee…
żałosne tony zajęczej agonii rozdzierają ciszę uśpionego lasu, mroźne powietrze niesie skargę
umęczonego kopyry. ŁAP. W kniei.
2. <o zwierzętach: wydawać charakterystyczny głos przyzywając siebie, np. samiec samicę>:
Niezbyt głośne, szybkie „sznykerykikik” zdradza jego [rudzika] obecność. (…) Na przelotach,
jak również po zachodzie słońca, rozlega się to wabienie szczególnie często. SOKOŁ. Ptaki I,
314.

WABIĆ SIĘ łow. <o zwierzętach: nawoływać się, przyzywać się nawzajem>: Na polach wabić się będą młode kuropatwy. ZABOR W sercu 124. • Już ja pytałem dobrych znajomych leśników: wilki wabią się co dzień w ostępie. WEY. Soból 63.

WABIEC łow. <żywe zwierzę lub jego atrapa przywabiająca inne zwierzęta, np. bałwanek, maniak; daw. wab>

WABIK łow. <daw. też wab>
1. <przyrząd do wabienia zwierząt, np. mikot, muszla, piszczałka, róg, trąba brzozowawabik
słuchowy>
2. <przedmiot wabiący zwierzę, p. też wabiecwabik wzrokowy >
3. daw. <żywy ptak lub ssak wabiący inne zwierzę>: Wabik – prosiak wzięty na sanie w czasie
polowania na wilki; polować na wilki wabikiem. KARŁ. SGP VI, 62.

WABNICA bot. WABNICA KIELICHOWATA <Pleurosticta acetabulum, porost z rodziny tarczownicowatych Parameliaceae (in. tarczownica kielichowata)>

WABNIK daw. p. wabiarz.

WACHLARZOWIEC mikol. WACHLARZOWIEC OLBRZYMI <Meripilus giganteus, grzyb z rodziny flagowcowatych Meripilaceae(in. flagowiec olbrzymi; daw. żagiew olbrzymia)>

WACHLARZYK
1. bot. <rodzaj kwiatostanu z grupy wierzchotek jednoramiennych, w którym kolejne odgałęzienia
wyrastają naprzemiennie w obie strony; od dwurzędki różni się tym, że wszystkie kwiaty
dorastają mniej więcej do tego samego poziomu; por. dwurzędka>
2. entom. <nazwa motyli z rodziny wachlarzykowatych Crambidae>:
Δ WACHLARZYK KOŁACZNIK Thisanotia chrysonuchella,
Δ WACHLARZYK PERŁOWY Crambus perella,
Δ WACHLARZYK TRAWNY C. lathoniellus (in. w. natrawny),
Δ WACHLARZYK ZMIENNICZEK Agriphila tristella.

WADZIANAJA MIATA gw. grodz. p. mięta (polna).

WADZIANAJA ŚWIATAJANSKAJA ZIELLE p. tojeść (pospolita).

WADZIANOJE SWIATOJAŃSKIEJE ZIELA gw. grodz. p. tojeść (pospolita).

WAGACYJA lud. zawierc. p. robinia akacjowa.

WAKACJA, WAKACYJA lud. p. robinia akacjowa.

WALCÓWKA daw. p. kostrzeń baryłkowaty.

WALDHAR p. turzyca (drżączkowata).

WALERIAN p. kozłek (lekarski).

WALERIANA gw. żyw. p. kozłek (bzowy).

WALERIANA lud. p. kozłek (lekarski).

WALERIANA LEKARSKA p. kozłek (lekarski).

WALGINA entom. WALGINA RDESTNIAK <Timandra comae, motyl z rodziny miernikowców Geometridae>

WALNES gw. ostródz.-warm.-mazur. p. orzech (włoski).

WAŁ daw.(stpl.)
1. <wał góry = grzbiet góry>
2. <wał wodny albo wełna = bałwan wodny>
3. <wał dymu = słup, kłąb>

WAŁASIENICA gw. grodz. p. jastrzębiec (kosmaczek).

WAŁASIENIEC p. żywokost (lekarski).

WAŁASZNIK p. jastrzębiec (kosmaczek).

WAŁECZEK daw. p. podryj dębowiec.

WAŁECZNIK daw. p. niepogrom.

WAŁĘSAK zool. <nazwa pająków z rodziny pogońcowatych Lycosidae>:
Δ WAŁĘSAK LEŚNY Pardosa lugubris,
Δ WAŁĘSAK ZWYCZAJNY P. amentata (daw. kosmatek, torbiarz),

WAŁKARZ entom. WAŁKARZ LIPCZYK <Polyphylla fullo, chrząszcz z rodziny żukowatych Scarabaeidae (daw. chrabąszcz lipczyk, lipczyk, żuk lipczak)>

WAŁKÓWKA zool. <nazwa ślimaków z rodziny wałkówkowatych Enidae>:
Δ WAŁKÓWKA GÓRSKA Ena montana,
Δ WAŁKÓWKA POSPOLITA Merdigera obscura,
Δ WAŁKÓWKA TRÓJZĘBNA Chondrula tridens.

WAŁOSZKA gw. grodz. p. chaber (bławatek).

WANDER gw. ciesz. podh. <wędrówka, wędrowiec>

WANDRÓWKA daw. p. płoć.

WANTULISKO gw. ciesz. <kamienisty grunt>

WAPLINEK p. łyszczec (polny).

WAPLINEK p. łyszczec (wiechowaty).

WAPLINEK DWUDZIELNY p. łyszczec (polny).

WAPNIUCH daw. p. podkamieniak (czteroplamkowy).

WAR gw. ciesz. <miejsce w rzece, gdzie woda płynie szybciej>

WARANIEC p. czworolist pospolity.

WARBL lud. kaszub. p. wróbel (domowy): Poważne wrony kroczyły za każdym z oraczów, a warble, przyjaciele strzechy, stadem sfruwały z gałęzi lipowych dla wydziobywania pędraków. ŻER. Wiatr 247.

WARCABNIK entom. <nazwa motyli z rodziny powszelatkowatych Hesperiidae>:
Δ WARCABNIK SZANTAWIEC Carcharodus flocciferus,
Δ WARCABNIK ŚLAZOWIEC C. alceae.

WARDY p. krowiak (podwinięty).

WARGIELE p. sarniak (dachówkowaty).

WARGOWIEC bot. <nazwa wątrobowców z rodziny płożykowatych Geocalycaceae>:
Δ WARGOWIEC BLADY Chiloscyphus pallescens,
Δ WARGOWIEC LICZNOZARODNIOWY Ch. polyanthos.

WARKOC MATKI BOSKI gw. żyw. p. dziewanna (drobnokwiatowa).

WARKOCZE MATKI BOSKIEJ p. dziewanna (wielkokwiatowa).

WARKOCZE MATKI BOSKIEJ p. dziewanna (drobnokwiatowa).

WARKOCZEK NAJŚWIĘTSZEJ PANNY MARYI p. rzepik (pospolity).

WARKOCZKI p. rzepik (pospolity).

WARKOCZKI NAJŚWIĘTSZEJ PANIENKI p. dziewanna (drobnokwiatowa).

WARKOCZNICA p. widłak (goździsty).

WARKOCZNIK p. widłak (goździsty).

WARKOCZYKI p. rzepik (pospolity).

WARKOCZYKI NAJŚWIĘTSZEJ PANIENKI p. dziewanna (wielkokwiatowa).

WARKOCZYKI PANNY MARYI gw. kiel. p. rzepik (pospolity).

WARNA lud. p. wrona (siwa).

© Copyright 1990-2024 Grzegorz Bobrowicz. Wszelkie prawa zastrzeżone. Kopiowanie zdjęć i treści wymaga pisemnej zgody autora.

Powrót do góry