To Top

„Słownik polskiego języka przyrodniczego” jest autorskim projektem Grzegorza Bobrowicza. Prace nad słownikiem zostały zapoczątkowane w roku 1990, a od roku 2010 prowadzone są intensywnie. Słownik jest zbiorem wyrazów opisujących dziką przyrodę Polski; głównie w skali makroskopowej (pominięto skalę mikro, budowę wewnętrzną organizmów, procesy fizjologiczne). Obejmuje on nazwy używane obecnie i dawniej, w tym gwarowe i ludowe. Słownik adresowany jest do wszystkich którym bliska jest dzika przyroda Polski. Więcej

Zakres tematyczny Słownika:

  • nazwy gatunków roślin Polski – dzikich i zadomowionych, m.in. grzybów, porostów, mszaków, paprotników, roślin nasiennych;
  • nazwy gatunków zwierząt Polski – dzikich i zadomowionych, m.in. mięczaków, stawonogów, kręgowców;
  • nazwy części roślin i zwierząt;
  • głosy zwierząt;
  • nazwy środowisk przyrodniczych, zbiorowisk roślinnych;
  • nazwy rzeźby terenu, wód, gleb; określenia miejsc w terenie itp.;
  • nazwy używane w leśnictwie dotyczące lasów, ich części itp.;
  • nazwy łowieckie dotyczące zwierząt, sposobów ich wabienia i in.;
  • nazwy używane w wędkarstwie dotyczące wód, ich fragmentów i in.;
  • nazwy używane w rolnictwie dotyczące obszarów rolnych, ich fragmentów i in.;
  • nazwy meteorologiczne, m.in. stany pogody, zjawiska na niebie itp.;
  • nazwy pór roku, miesięcy, pór dnia.

Obecnie w Słowniku znalazły się między innymi w dużej części kompletne nazwy gatunków takich grup systematycznych, jak: grzyby, porosty, paprotniki, rośliny nasienne; chrząszcze (część), motyle (część), prostoskrzydłe, ważki, mięczaki, minogi, ryby, ptaki. W przygotowaniu mszaki; pajęczaki, owady (pozostałe grupy), wije, skorupiaki, płazy, gady, ssaki.

Prezentowana część Słownika liczy około 15 tysięcy haseł. Docelowo szacuję, że objętość Słownika sięgnie około 50 tysięcy haseł. Na razie pozostawiam otwartą kwestię cytatów do poszczególnych haseł. Do niektórych haseł je zamieszczam; zwłaszcza cytaty nawiązujące do pochodzenia nazwy. Wykaz źródeł

Zapraszam wszystkich miłośników polskiego języka przyrodniczego do dzielenia się swoimi uwagami na temat Słownika lub poszczególnych jego haseł. Mniej

ECHINOCYSTIS KLAPOWANY p. kolczurka klapowana.

EDLTANA lud. p. jodła (pospolita).

EDREDON
1a. ornit. <Somateria mollissima, ptak z rodziny kaczkowatych Anatidae, w Polsce przelotny i
zimujący, wyjątkowo lęgowy (in. e. miękkopiór, kaczka edredonowa; daw./lud. gęś
edredonowa, g. miękkopiór, miękkopiór, m. edredonowy, m. właściwy, puchówka)>:
Edredon miękkopiór gnieździ się na wybrzeżu Skandynawii, Danii, szkocji, Islandii i na
północnych krańcach Azji oraz Ameryki. W zimie nie zapuszcza się daleko na południe i
zatrzymuje zwykle już na Morzu Północnym i Bałtyku. Na naszym wybrzeżu jest dość
regularnym, lecz nielicznym gościem zimowym. (…) Edredony miękkopióry są pod względem
proporcji ciała i ubarwienia bardzo oryginalnymi kaczkami. Uderza przede wszystkim
niezwykły kształt głowy przy nasadzie dzioba oraz kliny drobnego, jak gdyby aksamitnego
upierzenia, zachodzące na dziób. SOKOŁ. Ptaki II, 474. • Cenny puch [edredona] nie tylko
przyczynił siędo nadania polskiej i łacińskiej nazwy „miękkopiór”, lecz niestety stał się
powodem tępienia tego ptaka. SOKOŁ. Ptaki II, 476.
1b. ornit. daw. <nazwa innego ptaka>:
Δ EDREDON OKAZAŁY p. turkan: Jeszcze rzadziej niż edredon miękkopiór pojawia się na
Bałtyku edredon okazały, czyli turkan. SOKOŁ. Ptaki II, 476.

EFEMEROFIT bot. zwykle w lm efemerofity <roślin obcego pochodzenia, zawleczone przypadkowo i występujące na danym obszarze zwykle przejściowo, np. stulisz gładki (posp. przybłędy)>

EFEMEROIDA bot. <roślina o trwałych częściach podziemnych, a wytwarzająca jedynie krótko żyjące części nadziemne, np. zawilec>

EFEMERYDA bot. <roślina o bardzo krótkim cyklu życiowym, rzędu kilku tygodni (od nasienia do nasienia), np. wiosnówka pospolita>

EFOJ gw. ciesz. <bluszcz>

EGLIJA lud. p. świerk (pospolity).

EICHLERIELLA CIERNISTA p. skórotrzęsak (ciernisty).

EICHLERIELLA OCHROWA p. skórotrzęsak (ochrowy).

EICHLERIELLA RÓŻOWAWA p. skórotrzęsak (różowawy).

EIGLERA bot. <nazwa porostów z rodziny Hymeneliaceae>:
Δ EIGLERA MNIEJSZA Eiglera homalomorpha,
Δ EIGLERA ŻÓŁTAWA E. flavida.

EKOLOGIA zool. <nauka o strukturze i funkcjonowaniu przyrody, o wzajemnych współzależnościach i oddziaływanich pomiędzy organizmami, oraz pomiędzy organizmami a środowiskiem>: Nauka o wzajemnych relacjach między organizmami żywymi a ich środowiskiem nosi nazwę „ekologii”. (…) Po pewnym czasie ludzie zaczęli utożsamiać ekologię wyłącznie z ochroną środowiska, co jest bardzo daleko idącym uproszczeniem. Ekologia to przede wszystkim nauka, jedna z dziedzin biologii, natomiast ochrona środowiska oznacza pewne działania ludzkie, mające na celu zachowanie naszego otoczenia w możliwie najmniej naruszonym stanie. GRASZ. Ptaki 57.
Δ EKOLOGIA ROŚLIN bot. <nauka o wzajemnych zależnościach pomiędzy roślinami i środowiskiem; por. autekologia, synekologia>

EKOSYSTEM biol. <podstawowa jednostka badań ekologicznych – funkcjonalny układ ekologiczny złożony z nieożywionych (abiotycznych) elementów środowiska, czyli z →siedliska, i z elementów żywych, czyli z →biocenozy (in. biogeocenoza)>

EKOTYP biol. <populacja w obrębie gatunku rośliny (lub zwierzęcia) przystosowana do specyficznych warunków siedliskowych i przeważnie różniąca się od typowego wyglądu gatunku morfologicznie; np. sosna supraska>

EKSYKAT bot. <wydawnictwo zielnikowe zawierające zasuszone okazy roślinne>

ELAJOSOM bot. <mały wyrostek na niektórych nasionach zawierający tłuszcz i białko, zjadany przez mrówki, które przy okazji rozsiewają nasiona (in. ciałko mrówcze)>: Brunatne nasiona [fiołka dwukwiatowego] z elajosomami (ciałkami mrówczymi) roznoszą mrówki. FABISZ. Sudety 78.

ELATERY p. sprężyce.

ELISMA bot. ELISMA WODNA <Luronium natans, rodzimy gatunek rośliny z rodziny żabieńcowatych Alismataceae>

ELODEIDA bot. zwykle w lm elodeidy <rośliny zanurzone pod powierzchnią wody, np. moczarka kanadyjska>

ELSTRE lud. pisk. p. sroka.

ELSZOLCJA GRZEBIENIASTA, E. ORZĘSIONA p. marzymięta grzebieniasta.

ELTKA lud. kasz. p. jabłoń (dzika).

EMBLETONIA zool. EMBLETONIA BLADA <Tenellia adspersa, bezmuszlowy ślimak tyłoskrzelny z rodziny Tergipedidae (in. limaponcja)>

ENDEMIT biol. <gatunek rośliny lub zwierzęcia występujący tylko na ograniczonym obszarze, np. mniszek pieniński>: Najrzadszą rośliną sudecką jest skalnica bazaltowa, która rośnie tylko w Karkonoszach, a poza tym nigdzie w świecie. Taką roślinę, znaną tylko z jednego obszaru nazywamy endemitem. FABISZ. Sudety 20.

ENDIWIA p. cykoria (podróżnik).

ENGLICKI TOPOL lud. tarnog. p. topola (czarna).

EPEKOFIT bot. zwykle w lm epekofity <rośliny obcego pochodzenia (z grupy kenofitów), przybyłe z innych rejonów geograficznych po ok. 1500 r. i występujące zwykle w siedliskach synantropijnych, np. stulisz pannoński>

EPERLAN daw. p. stynka.

EPIFIT zwykle w lm epifity bot. <rośliny rosnące na innych roślinach, nie będące ich pasożytami, u nas głównie mszaki i porosty (daw. narosty)>: Charakterystyczną cechę drzewostanów liściastych stanowi znaczna ilość epifitów, utworzonych przez najrozmaitsze gatunki porostów i mchów. MIKL. Lasy. cyt. SD

EPILIT bot. <organizm naskalny, głównie o mszakach i porostach>

EPIRANTEK entom. EPIRANTEK WIOSENNY <Epirranthis diversata, motyl z rodziny miernikowców Geometridae>

ERDBEREN gw. ostródz.-warm.-mazur. p. poziomka (pospolita).

ERDBERY gw. ostródz.-warm.-mazur. p. poziomka (pospolita).

ERECHTITES bot. ERECHTITES JASTRZĘBCOWATY <Erechtites hieracifolia, zadomowiony u nas gatunek rośliny z rodziny złożonych Asteraceae (in. e. jastrzębcolistny)>

ERGAZJOFIT bot. zwykl w lm ergazjofity <rośliny dziczejący tylko przejściowo, np. gorczyca sarepska>

ERIKA p. wrzos zwyczajny.

ERPOBDELLA zool. ERPOBDELLA POSPOLITA <Erpobdella octoculata, gatunek pijawki z rodziny Erpobdellidae>

ESPARCETA, E. PASTEWNA, E. SIEWNA p. sparceta (siewna).

ESPARCETA GÓRSKA p. sparceta (górska).

ESPARCETA PIASKOWA p. sparceta (piaskowa).

ESPARCETTA p. sparceta (siewna).

ESTRAGON p. bylica (draganek).

ETOLOGIA zool. <dziedzina zoologii, zajmująca się szeroko pojętymi badaniami zachowań zwierząt>

EUCHEKA CHMURKA entom. <Euchoeca nebulata, motyl z rodziny miernikowców Geometridae (in. paśnik olszyniak)>

EUFORBIA p. wilczomlecz.

EUFORBIA LANCETOWATA p. wilczomlecz (lancetowaty).

EUFORBIA OBROTNA, E. ROMANEK p. wilczomlecz (obrotny).

EUFORBIA OGRODOWA, E. SPORYSZ MLECZNY p. wilczomlecz (ogrodowy).

EUFORBIA RÓZGOWATA p. wilczomlecz (rózgowaty).

EUFORBIA SZCZUPŁOLIŚCIOWA daw. p. wilczomlecz (sosnka).

EUFRAZA, EUFRAZYJA p. świetlik (łąkowy).

EWA p. maślak (sitarz).

EWONYMUS p. trzmielina w zn. 1a.

  • 1

© Copyright 1990-2025 Grzegorz Bobrowicz. Wszelkie prawa zastrzeżone. Kopiowanie zdjęć i treści wymaga pisemnej zgody autora.

Powrót do góry