To Top

„Słownik polskiego języka przyrodniczego” jest autorskim projektem Grzegorza Bobrowicza. Prace nad słownikiem zostały zapoczątkowane w roku 1990, a od roku 2010 prowadzone są intensywnie. Słownik jest zbiorem wyrazów opisujących dziką przyrodę Polski; głównie w skali makroskopowej (pominięto skalę mikro, budowę wewnętrzną organizmów, procesy fizjologiczne). Obejmuje on nazwy używane obecnie i dawniej, w tym gwarowe i ludowe. Słownik adresowany jest do wszystkich którym bliska jest dzika przyroda Polski. Więcej

Zakres tematyczny Słownika:

  • nazwy gatunków roślin Polski – dzikich i zadomowionych, m.in. grzybów, porostów, mszaków, paprotników, roślin nasiennych;
  • nazwy gatunków zwierząt Polski – dzikich i zadomowionych, m.in. mięczaków, stawonogów, kręgowców;
  • nazwy części roślin i zwierząt;
  • głosy zwierząt;
  • nazwy środowisk przyrodniczych, zbiorowisk roślinnych;
  • nazwy rzeźby terenu, wód, gleb; określenia miejsc w terenie itp.;
  • nazwy używane w leśnictwie dotyczące lasów, ich części itp.;
  • nazwy łowieckie dotyczące zwierząt, sposobów ich wabienia i in.;
  • nazwy używane w wędkarstwie dotyczące wód, ich fragmentów i in.;
  • nazwy używane w rolnictwie dotyczące obszarów rolnych, ich fragmentów i in.;
  • nazwy meteorologiczne, m.in. stany pogody, zjawiska na niebie itp.;
  • nazwy pór roku, miesięcy, pór dnia.

Obecnie w Słowniku znalazły się między innymi w dużej części kompletne nazwy gatunków takich grup systematycznych, jak: grzyby, porosty, paprotniki, rośliny nasienne; chrząszcze (część), motyle (część), prostoskrzydłe, ważki, mięczaki, minogi, ryby, ptaki. W przygotowaniu mszaki; pajęczaki, owady (pozostałe grupy), wije, skorupiaki, płazy, gady, ssaki.

Prezentowana część Słownika liczy około 15 tysięcy haseł. Docelowo szacuję, że objętość Słownika sięgnie około 50 tysięcy haseł. Na razie pozostawiam otwartą kwestię cytatów do poszczególnych haseł. Do niektórych haseł je zamieszczam; zwłaszcza cytaty nawiązujące do pochodzenia nazwy. Wykaz źródeł

Zapraszam wszystkich miłośników polskiego języka przyrodniczego do dzielenia się swoimi uwagami na temat Słownika lub poszczególnych jego haseł. Mniej

BEZLIST
1a. bot. <nazwa mchów z rodziny bezlistowatych Buxbaumiaceae>:
Δ BEZLIST OKRYWOWY Buxbaumia viridis,
Δ BEZLIST ZWYCZAJNY B. aphylla.
1b. bot. daw. p. skrzyp (zimowy).

BEZLISTNIK daw. p. gnieźnik (leśny).

BEZMGIELNY <pozbawiony mgły>: Noc panowała bezmgielna i chłodna. ŻEBR. Amur 13.

BEZNERW bot. <nazwa wątrobowców z rodziny beznerwowatych Aneuraceae>:
Δ BEZNERW OLBRZYMI Aneura maxima,
Δ BEZNERW TŁUSTY A. pinguis (daw. lśniątka tłusta).

BEZOCZKA zool. BEZOCZKA PODZIEMNA <Cecilioides acicula, ślimak z rodziny bezoczkowatych Ferussaciidae>

BEZRĄBEK bot. BEZRĄBEK CZTEROKANCIASTY <Pyramidula tetragona, mech z rodziny skrętkowatych Funariaceae >

BEZSKRZYDLAK entom. BEZSKRZYDLAK PIESZY <Podisma pedestris, owad prostoskrzydły z rodziny grechotkowatych Cantatopidae >

BEZSZYPUŁKA żarg leśn. p. dąb (bezszypułkowy).

BEZTLENOWCE p. anaeroby.

BEZTRZONKA mikol. BEZTRZONKA LEPKA <Tectella patellaris, grzyb z rodziny gąskowatych Tricholomataceae>

BEZZĄB daw. p. gajowiec.

BEZZĄB daw. p. mierznica czarna.

BEZZĄB CZARNY p. mierznica czarna.

BEZZĄB MIERZNICA daw. p. mierznica czarna.

BEZZĄB ŻÓŁTY p. gajowiec (żółty).

BEZŻYŁKA entom. BZŻYŁKA PLAMISTA <Phyllodromica maculata, owadów z rzędu karaczanów, z rodziny zadomkowatych Ectobiidae>

BĘBLIK entom. <nazwa chrząszczy z rodziny bęblikowatych Malachiidae>:
Δ BĘBLIK DWUPLAMEK Malachius bipustulatus,
Δ BĘBLIK STROJNY M. aeneus.

BĘSICA entom. <nazwa motyli z rodziny miernikowców Geometridae>:
Δ BĘSICA KWIETNIÓWKA Archiearis parthenias,
Δ BĘSICA OSINÓWKA A. notha.

BIALA LEBIODA, B. LEBODA, B. MIĄTKA p. mięta (polna).

BIALICZ p. babka (piaskowa).

BIALKUCH p. podbiał (pospolity).

BIAŁA AKACJA p. robinia akacjowa.

BIAŁA LEBIODKA, B. LEBIOTKA p. mięta (polna).

BIAŁA LIPA daw./lud. p. lipa.

BIAŁA MACICA daw. p. przestęp (biały).

BIAŁA MARCHEW p. marchew (zwyczajna).

BIAŁA PARZAWICA gw. oraw. p. jasnota (biała).

BIAŁA POKRZIWA gw. oraw. p. jasnota (biała).

BIAŁA POKRZYWA lud. p. jasnota (biała).

BIAŁA RYBA
1a. ichtiol. p. białoryb w zn. 1a: Gatunkami preferowanymi [przez wydrę] są gatunki ryb zaliczane do tzw. „białej ryby”, czyli gatunków nie hodowlanych, a występujących w stawach, takich jak: okoń, jazgarz, ukleja, słonecznica, kleń, kiełb, jelec czy czebaczek amurski. R. Z. O. Wydra 85.
1b. daw. <nazwa ryb z jasną łuską, np. jaź, kleń, płoć>

BIAŁA WIERZBA lud. suw. p. wierzba w zn. 1a.

BIAŁA WIŚNIA gw. ostródz.-warm.-mazur. p. czereśnia (dzika).

BIAŁAK mikol.
1a. <nazwa grzybów z rodziny żagwiowatych Polyporaceae>:
Δ BIAŁAK CZERNIEJĄCY Tyromyces fissilis (in. b. niemiły; daw. huba biała),
Δ BIAŁAK JASNOPOMARAŃCZOWY T. kmetii (in. b. Kmeta),
Δ BIAŁAK JEDWABISTY T. wynnei (in. sprzążkownica jedwabista),
Δ BIAŁAK ŚNIEŻYSTY T. chioneus (in. b. bielutki; daw. żagiew śnieżysta).
1b. <nazwa innych grzybów>:
Δ BIAŁAK daw. p. boczniak w zn. 1a.
Δ BIAŁAK BELKOWY p. drobnoporek (rozwierkowy).
Δ BIAŁAK BIAŁOBRĄZOWY p. jamkówka (białobrązowa).
Δ BIAŁAK BISIOROWATY p. jamkóweczka (skórkowata).
Δ BIAŁAK FALISTY p. drobnoporek (falistobrzegi).
Δ BIAŁAK GORZKI p. drobnoporek (gorzki).
Δ BIAŁAK GORZKI forma ŁZAWIĄCA, B. ŁZAWIĄCY p. drobnoporek (łzawiący).
Δ BIAŁAK KRAWCEWA p. kruchomięsak ciemniejący.
Δ BIAŁAK KRUCHY p. drobnoporek (kruchy).
Δ BIAŁAK KWIATOKSZTAŁTNY p. drobnoporek (kwiatokształtny).
Δ BIAŁAK LOWEGO p. drobnoporek (łagodny).
Δ BIAŁAK MIĘKKI p. małoporek miękki.
Δ BIAŁAK MLECZNY, D. POPIELATY p. drobnoporek (mleczny).
Δ BIAŁAK MODRY p. drobnoporek (modry).
Δ BIAŁAK NIEFOREMNY p. drobnoporek (nieforemny).
Δ BIAŁAK NISZCZĄCY p. drobnoporek (niszczący).
Δ BIAŁAK PÓŁKONSOLKOWATY p. szkieletnica (biaława).
Δ BIAŁAK PÓŁNOCNY daw. p. gąbkowiec północny.
Δ BIAŁAK PÓŁROZPOSTARTY p. jamkóweczka (półrozpostarta).
Δ BIAŁAK PTYCHOGASTEROIDALNY p. drobnoporek (sproszkowany).
Δ BIAŁAK ROZPOSTARTY p. jamkówka (bawełniana).
Δ BIAŁAK SZARZEJĄCY p. wrośniaczek (żelatynowaty).
Δ BIAŁAK WATOWATY p. drobnoporek (watowaty).
2. bot. lud. inowrocł. p. topola (biała).

BIAŁASY p. chaber (bławatek).

BIAŁASY KWIATEK gw. podh., oraw. p. chaber (bławatek).

BIAŁAWIEC daw. p. pięciornik (gęsi).

BIAŁAWIEC daw. p. śnieżyca (wiosenna).

BIAŁE CIERNIE daw. p. berberys zwyczajny.

BIAŁE DRZEWO lud. p. topola (biała).

BIAŁE MCHY daw. <porosty, zwłaszcza z rodzaju chrobotek>

BIAŁE SESENKI p. zawilec (wielkokwiatowy).

BIAŁE WITKI lud. świec. p. wierzba w zn. 1a.

BIAŁEK
1. zool. <nazwa ślimaków z rodziny białkowatych Carychiidae>:
Δ BIAŁEK MALUTKI Carychium minimum,
Δ BIAŁEK WYSMUKŁY C. tridentatum.
2. entom. <nazwa motyli>:
Δ p. bielinek.
Δ BIAŁEK, B. GŁOGOWIEC daw. p. niestrząp głogowiec.
3. mikol. gw. oraw. p. borowik (szlachetny).

BIAŁKA
1a. entom. BIAŁKA WIERZBÓWKA <Leucoma salicis, motyl z rodziny brudnic Lymantriidae
(daw./lud. b. atłasowiec, wierzbówka)>
1b. entom. <nazwa innych motyli>:
Δ BIAŁKA, B. RUDNICA p. kuprówka (rudnica).
Δ BIAŁKA p. szczotecznica (szarawka).
Δ BIAŁKA p. znamionówka.
Δ BIAŁKA NIEPARKA p. brudnica (nieparka).
Δ BIAŁKA ZŁOTNICA p. kuprówka (złotnica).

BIAŁKUCH p. podbiał (pospolity).

BIAŁOBOK gw. podl. p. świstun.

BIAŁOBRĄŻ daw. p. drozd (obrożny).

BIAŁOBRĘCZ, B. OKOWIAK daw. p. drozd (obrożny).

BIAŁOBRZUSZEK p. pluszcz (zwyczajny): I ptaki zwane białobrzuszkami, podążające za pstrągami? Jednoczą w swych barwach żywioł wody, ciemnię głębi i pianę strug, jak gdyby wyzywały prawa wodne. VINC. Zwada 13.

BIAŁOCHWOSTKA daw. p. białorzytka (zwyczajna).

BIAŁOCZOŁEK daw. p. sieweczka (morska).

BIAŁOCZÓŁKA p. gęś (białoczelna).

BIAŁOCZÓŁKA MNIEJSZA daw. p. gęś (mała).

BIAŁOCZÓŁKA WIĘKSZA daw. p. gęś (białoczelna).

BIAŁODRZEW p. podbiał (pospolity).

BIAŁODRZEW p. topola (biała): Z dala, nad łąkami, dogasała zorza. Niknące zglisko jej lśniło jeszcze przez czas pewien na wodach nieznanych, na latoroślach łóz, które z wielkiej odległości oko ujmowało jak gdyby promienie świetlne, na szczytowych liściach wyniosłego białodrzewa, sokor i wiązów. ŻER. Popioły 116. • Dotykały [puszcze] samych nurtów wodnych zielenią wiklin, wkraczały na mady nadrzeczne i kamieńce bielą rodzimych rozłożystych pni białodrzewów i czernią przysadzistych sokór. Tak bowiem zwali nadrzeczne topole nasi dawni przodkowie. MYCZ. Puszcz 12.

BIAŁODRZEW NADWIŚLAŃSKI daw. p. topola (szara).

BIAŁODRZEWINA daw. p. topola (biała).

BIAŁODRZEWO daw. p. topola (biała).

BIAŁOGARDŁ daw. p. białorzytka (zwyczajna).

© Copyright 1990-2024 Grzegorz Bobrowicz. Wszelkie prawa zastrzeżone. Kopiowanie zdjęć i treści wymaga pisemnej zgody autora.

Powrót do góry