Grzegorz Bobrowicz

BIEDRZYNIEC daw. p. biedrzeniec.

BIEDRZYNIEC p. biedrzeniec (mniejszy).

BIEDRZYNIEC gw. oraw. p. biedrzeniec (wielki).

BIEDRZYNIEC ZWYCZAJNY p. biedrzeniec (mniejszy).

BIEDRZYSZNIK daw. p. selernica żyłkowana.

BIEDZRZYNIEC daw. p. biedrzeniec.

BIEDZYCZNIK daw. p. selernica żyłkowana.

BIEGACZ
1. entom. <nazwa chrząszczy z rodziny biegaczowatych Carabidae (daw. poziomek, prędkonóg,
prętkonóg, szczypawka, szczypica)>:
Δ BIEGACZ BŁYSZCZĄCY Carabus nitens,
Δ BIEGACZ DOŁKOWANY C. irregularis,
Δ BIEGACZ FABRICIEGO C. fabricii,
Δ BIEGACZ FIOLETOWY C. violaceus,
Δ BIEGACZ GAJOWY C. nemoralis,
Δ BIEGACZ GŁADKI C. glabratus,
Δ BIEGACZ GÓRSKI C. arcensis,
Δ BIEGACZ GRANULOWANY C. granulatus,
Δ BIEGACZ GRUZEŁKOWATY C. variolosus,
Δ BIEGACZ LINNEUSZA C. linnaei,
Δ BIEGACZ MENETRESIEGO C. menetriesi,
Δ BIEGACZ OBRZEŻONY C. marginalis,
Δ BIEGACZ OGRODOWY C. hortensis (daw. ogrodnik),
Δ BIEGACZ POLNY C. arvensis,
Δ BIEGACZ POMARSZCZONY C. intricatus,
Δ BIEGACZ SCHEIDLERA C. scheidleri,
Δ BIEGACZ SKÓRZASTY C. coriaceus,
Δ BIEGACZ SZYKOWNY C. nitens (daw. błyszczyk),
Δ BIEGACZ ULRICHIEGO C. ulrichii,
Δ BIEGACZ WRĘGATY C. cancellatus (daw. szczypica, wręgatka),
Δ BIEGACZ ZWĘŻONY C. convexusi (in. b. wypukły),
Δ BIEGACZ ZIELONOZŁOTY C. auronitens,
Δ BIEGACZ ZŁOCISTY C. auratus (daw. złotniczek).
2. ornit. daw. p. piecuszek.
3. bot. <typy roślin>:
Δ BIEGACZ STEPOWY bot. <roślina, którą po zakończeniu okresu wegetacyjnego wyrywa
wiatr i pędzi po powierzchni stepu (lub innego terenu bezdrzewnego) rozsiewając jej nasiona,
np. mikołajek polny>
Δ BIEGACZ ŚNIEŻNY p. biegacz zimowy.
Δ BIEGACZ ZIMOWY bot. <roślina, którą jesienią lub zimą wyrywa wiatr i pędzi po śniegu
rozsiewając jej nasiona>

BIEGAWIEC daw. p. biegowiec (osowaty).

BIEGNIK zool. daw. <nazwa pająków>:
Δ daw. p. ukośnik.
Δ BIEGNIK CYTRYNEK daw. p. kwietnik.

BIEGOWIEC entom. <nazwa krjowych gatunków chrząszczy z rodziny kózkowatych Cermabycidae>:
Δ BIEGOWIEC DĘBOWY Clytus tropicus,
Δ BIEGOWIEC GROCHODRZEWOWY C. rhamni,
Δ BIEGOWIEC KLONOWY Cyrtoclytus capra,
Δ BIEGOWIEC ŁUCZNIK daw. p. paśnik (pałącząsty).
Δ BIEGOWIEC OSOWATY Clytus arietis (daw. biegawiec),
Δ BIEGOWIEC ŚWIERKOWY C. lama.

BIEGUNIEC, BIEGUNIECZNIK lud. p. bożodrzew gruczołkowaty.

BIEGUS
1a. ornit. <nazwa ptaków z rodziny bekasowatych Scolopacidae>: W języku polskim pozostała stara
i bardzo trafna nazwa biegusy. Wszystkie gatunki należące do tego rodzaju [Calidris] biegają
doskonale i tak szybko, że nóg prawie nie widać. Biegusy możeny już z większej odległości
odróżnić od brodźców po strosunkowo krótkiej szyi. A zatem postać ich jest bardziej
skurczona. SOKOŁ. Ptaki II, 331.
Δ BIEGUS ARKTYCZNY Calidris melanotos, do Polski zalatujący,
Δ BIEGUS BIAŁORZYTNY C. fuscicollis, do Polski zalatujący wyjątkowo (in. b.
Bonapartego),
Δ BIEGUS DŁUGSKRZYDŁY C. bairdii, do Polski zalatujący wyjątkowo (in. b. Bairda),
Δ BIEGUS KARŁOWATY C. minutilla, do Polski zalatujący wyjątkowo,
Δ BIEGUS KRZYWODZIOBY C. ferruginea, w Polsce przelotny (in. b. krzywodzioby, b.
kuliczek; daw./lud. kuliczek krzywodzioby): Szata godowa biegusa krzywodziobego jest
podobna do szaty biegusa rdzawego, gdyż u obydwu gatunków dominuje barwa
rdzawoczerwona. (…) Najważniejszą cechą rozpoznawczą, po której gatunek ten można z
łatwością odróżnić od wszystkich innych mu pokrewnych, podkreśla sama nazwa
„krzywodzioby”. Dziób jego jest wyraźnie zakrzywiony w dół, a poza tym dłuższy i smuklejszy
od dzioba biegusa rdzawego. SOKOŁ. Ptaki II, 333.
Δ BIEGUS MALUTKI C. minuta, w Polsce przelotny (in. b. zdrobniały; daw./lud. biegusik
zdrobniały, draganek malutki, wróbel rzeczny): Jak większość ptaków pochodzących z
okolic dalekiej północy, biegus malutki nie lęka sięzbytnio człowieka i pozwala się podejść
bardzo blisko, a odlatuje niechętnie. SOKOŁ. Ptaki II, 336.
Δ BIEGUS MAŁY C. temminckii, w Polsce przelotny (in. b. najmniejszy, b. Temmincka;
daw./lud. biegusek, biegusik, draganek, d. Temmincka, kuliczek najmniejszy): Biegus
mały jest niewielkim, skromnie ubarwionym ptakiem. (…) Biegus mały nie jest zbyt towarzyski
i zazwyczaj wędruje pojedynczo lub w niewielkich stadach. SOKOŁ. Ptaki II, 334.
Δ BIEGUS MORSKI C. maritima, do Polski zalatujący i wyjątkowo zimujący (daw./lud.
kuliczek morski): Biegus morski różni się od innych biegusów szczególnie krępą i przysadzistą
budową ciała. Szyję ma krótką, nogi niskie i silne, upierzenie sute i odporne na srogi klimat, jak
również na działanie wody morskiej; takie cechy charakteryzują ptaki północne. SOKOŁ. Ptaki
II, 339.
Δ BIEGUS PŁASKODZIOBY Limicola falcinellus, w Polsce przelotny (in. b. płaskodzóby,
biegusik, b. płaskodzioby; daw./lud. bekasik brzegowy, b. płaskodzioby, płaskodzióbek,
p. brzegowy): Biegus płaskodzioby pod niektórymi względami jest jak gdyby formą
przejściową między bekasami i biegusami. Do bekasa upodabnia go stosunkowo miękki i długi
dziób, bardziej pionowa postawa oraz skłonność do ukrywania się w trawie. W
niebezpieczeństwie przypada do ziemi, czego inne biegusy nie robią. Równocześnie jednak
bardzo przypomina biegusa zmiennego, z którym chętnie łączy się w stada. SOKOŁ. Ptaki II,
341.
Δ BIEGUS PŁOWY Tryngites subruficollis, do Polski zalatujący (in. kuliczek płowy),
Δ BIEGUS RDZAWY Calidris canutus, w Polsce przelotny i wyjątkowo zimujący (in. b.
kanutek, b. popielaty, b. rdzawek; daw./lud. kanutek, kuliczek rdzawy): Biegus rdzawy
gnieździ się w kilku miejscach świata wysuniętych daleko na północ jak w Grenlandii, na
Półwyspie Tajmyrskim i na Wyspach Nowosyberyjskich, a w niewielkiej liczbie również w
Islandii. SOKOŁ. Ptaki II, 331.
Δ BIEGUS TUNDROWY C. pusilla, do Polski zalatujący wyjątkowo,
Δ BIEGUS WIELKI C. tenuirostris, do Polski zalatujący wyjątkowo,
Δ BIEGUS ZMIENNY C. alpina, w Polsce lokalnie lęgowy, przelotny i rzadko zimujący (in.
b. alpejski, b. górny, b. górski, b. górzak, b. kuliczek, b. odmienny, b. skowronek
morski; daw./lud. alpinka, stadnica, s. górna, s. zmienna): Powtarzające się w synonimach
łacińskich i polskich określenia „alpejski” i „górski” są najzupełniej błędne, a pochodzą z
czasów, kiedy życie tego ptaka [biegusa zmiennego] nie było jeszcze znane. SOKOŁ. Ptaki II,
337. • Trafniejszą jest nazwa „biegus zmienny”, gdyż szata godowa różni się od szaty zimowej
w większym stopniu niż u gatunków pokrewnych. SOKOŁ. Ptaki II, 337. • Zdolności lotu
biegusa zmiennego są naprawdę godne podziwu, a najbardziej zdumiewa nagłe przerzucanie się
ptaków w największym pędzie z jednego kierunku w przeciwny. SOKOŁ. Ptaki II, 338. • Tam,
gdzie ma miejsce wypas, pozostaje jedyne w swoim rodzaju środowisko, pełne zagłębień po
krowich racicach. W takich dołkach lubi zagnieździć się biegus zmienny, rzadki u nas
przedstawiciel ptaków siewkowych. KŁOS. G.T. Prawdziwa 49.
1b. ornit. daw. <nazwa innych ptaków>:
Δ BIEGUS BOJOWNIK, B. KŁOTNIK, B. ZMIENNY p. batalion.
Δ BIEGUS BRUDNY DRAGON, B. SZARY p. łęczak w zn. 1a.
Δ BIEGUS CZAJKA p. czajka (zwyczajna).
Δ BIEGUS CZERWONONÓG, B. ZIELONEK p. krwawodziób.
Δ BIEGUS KULIK, B. ZIELONEK p. samotnik w zn 1.
Δ BIEGUS KULIŻEK, B. PISKOWIEC, B. PISKLIWY p. brodziec (piskliwy).
Δ BIEGUS PIASECZNIK daw. p. piaskowiec.
Δ BIEGUS TŁOMACZ p. kamusznik (zwyczajny).
2. entom. daw. p. trzyszcz (piaskowy).

BIEGUSEK daw. p. biegus (mały).

BIEGUSIK daw. p. biegus (mały).

BIEGUSIK daw. p. biegus (płaskodzioby).

BIEGUSIK PŁASKODZIOBY daw. p. biegus (płaskodzioby).

BIEGUSIK ZDROBNIAŁY daw. p. biegus (malutki).

BIEL lud. młp. p. topola (biała).

BIEL p. wełnianka (szerokolistna).

BIEL p. brzezina (subborealna brzezina bagienna).

BIEL p. mleczaj (biel).

BIEL p. mleczaj (rudy).

BIEL p. mleczaj (smaczny).

BIEL p. pieczarka (łąkowa).

BIEL BIAŁY p. mleczaj (chrząstka).

BIEL SZARY p. mleczaj (rudy).

BIEL ŻÓŁTY p. mleczaj (wełnianka).

BIELACZEK
1. ornit. <Mergus albellus, ptak z rodziny kaczkowatych Anatidae, w Polsce przelotny i zimujący (in.
tracz bielaczek, t. dniestrówka, t. maluchny, t. mały; daw./lud. kaczka szlacharek,
szlacharek, traczyk)>
2. mikol. <nazwa grzybów>:
Δ BIELACZEK CZERWONAWY p. naziemek (żółtopomarańczowy).
Δ BIELACZEK GRZEBIENIASTY p. naziemek (zielonawy).
Δ BIELACZEK KOZIONOGI p. naziemek (kozionogi).
Δ BIELACZEK OWCZY p. naziemek (białawy).
Δ BIELACZEK POZRASTANY p. naziemek (ceglasty).

BIELACZKA bot. <nazwa wątrobowców z rodziny bielaczkowatych Antheliaceae>:
Δ BIELACZKA ALPEJSKA Anthelia juratzkana,
Δ BIELACZKA KOTKOWATA A. julacea.

BIELAK p. mleczaj (biel).

BIELAN lud. młp. p. topola (biała).

BIELASKA p. mleczaj (wełnianka).

BIELAWA p. śnieżyca (wiosenna).

BIELCZYK bot. <nazwa porostów z rodziny Loxosporaceae>:
Δ BIELCZYK JODŁOWY Loxospora cismonica,
Δ BIELCZYK PROSZKOWATY L. elatina (in. otwornica żółtosiwa).

BIELEC daw. p. bielik (zwyczajny).

BIELICA daw. p. bylica.

BIELICA gw. żyw. p. bylica (pospolita).

BIELICA PIOŁUN p. bylica (piołun).

BIELICH p. mleczaj (chrząstka).

BIELIK ornit. <nazwa 2 gatunków ptaków z rodziny jastrzębiowatych Accipitridae>:
Δ BIELIK ZWYCZAJNY Haliaeetus albicilla, w Polsce lęgowy, przelotny i zimujący (in. bielik,
orzeł, o. białogłow, o. białogłowy, o. białogłów, o. białogon, o. białoogoniasty, o.
białoogonowy, o. bielec, o. bielik, o. bosy, o. łamignat, o. łomignat, o. morski, o.
rybitw; daw./lud. białogłów, białogon, bielec, birkut, b. bielik, łamignat, łomignat,
orliczek, orlik, orłan, ostrzyż, o. łomignat, rybołów, sokół orzeł białogłowy, s. o. białoogonowy, s. o. bielik, ślepy orzeł): Bielik, podobnie jak orzeł przedni, może gnieździć się i osiedlić na stałe
dopiero w 5 lub 6 roku życia, a przez całą młodość tuła się po świecie. W ostrzejsze zimy
wędrują nawet ptaki stare.(…) Młode mają ogon biały tylko po brzegach i dopiero po kilku
latach przybiera on na całej powierzchni barwę białą. Od barwy ogona wywodzi się nazwa
gatunku „bielik”. SOKOŁ. Ptaki II, 55.
Δ BIELIK WSCHODNI Haliaeetus leucoryphus, dawniej wyjątkowo zalatujący do Polski (daw./lud. białogłów, łomignat, orzeł łomignat, ostrzyż łomignat).

BIELINEK entom. <nazwa motyli z rodziny bielinkowatych Pieridae (daw./lud. białek)>:
Δ BIELINEK BRYONIE Pieris (napi) bryoniae,
Δ BIELINEK BYTOMKOWIEC Pieris napi,
Δ BIELINEK KAPUSTNIK P. brassicae (in. kapustnik; daw./lud. kapuśniaczek): Leniwie, jakby
próżen troski, walcząc z zefirem przelatywał po kwietnikach bielinek kapustnik. DYGAS. Now.
cyt. SD.
Δ BIELINEK RZEPNIK P. rapae (in. rzepnik),
Δ BIELINEK RUKIEWNIK P. daplidice.

BIELINKI p. mleczaj (chrząstka).

BIELISTKA bot. <nazwa mchów z rodziny bielistkowatych>:
Δ BIELISTKA JAŁOWCOWATA Leucobryum juniperoideum,
Δ BIELISTKA SIWA L. glaucum (daw./lud. modrzaczek).

BIELISZ, BIELISZEK lud. p. topola (biała).

BIELIZNA daw. lud. p. boleń (pospolity).

BIELMOK p. mak (piaskowy).

BIELON daw. p. lulek (czarny).

BIELONA daw. p. lulek (czarny).

BIELOŃ daw. p. lulek (czarny).

BIELOTECZ daw. p. miazgowiec.

BIELRZAN p. kozłek (lekarski).

BIELSZY p. twardzioszek (czosnaczek).

BIELUGA daw. lud. p. boleń (pospolity): Bieluga, bieluha – gatunek ryby żyjącej w Narwi, zwany także rapą i bielizną. GLOG. SGL 13.

BIELUHA daw. lud. p. boleń (pospolity).

BIELUM p. bieluń (dziędzierzawa).

BIELUN gw. p. bieluń (dziędzierzawa).

BIELUN p. lulek (czarny).

BIELUN daw. p. mleczaj (chrząstka).

BIELUŃ
1a. bot. BIELUŃ DZIĘDZIERZAWA bot. <Datura stramonium, zadomowiony u nas gatunek
rośliny z rodziny psiankowatych Solanaceae (in. bieluń, b. dziędzierawa, b. jadowity, b.
podwórkowy, b. podwórzowy, b. pospolity; daw./lud. bielum, blekot, cygańskie jabko, c.
ziele, czarcie ziele, czarowne ziele, datura, dądera, dendera, denderawa, denderenda,
denderewa, denderewo, denderywa, dędera, dęderawa, dęderewa, diabelskie ziele,
dondera, durec, durna rzepa, durnopian, dyndera, dywderewo, dziendziera, dziędziera,
dziędzierawa, dziędzierzawa, dziędzieżawa, jabłko cierniste, jabłoń cierniowa, jelenice,
kędzierzawa, koniszał, macłako, majka, ostropieprz, penterynda, pinderynda,
pindulinda, pindurynda, pindyrynda, psinki, szalej, sz. wielki, szaleniec, szczyrbok,
świnia wesz, świnie wesz, świńska wesz, tondera, tondra, tyndera, tynderynda,
tyndyrynda, uostropos, wiesiałucha, włestrołes, ziele czarownic)>
1a. bot. p. lulek (czarny).