Grzegorz Bobrowicz

BIEGUS
1a. ornit. <nazwa ptaków z rodziny bekasowatych Scolopacidae>: W języku polskim pozostała stara
i bardzo trafna nazwa biegusy. Wszystkie gatunki należące do tego rodzaju [Calidris] biegają
doskonale i tak szybko, że nóg prawie nie widać. Biegusy możeny już z większej odległości
odróżnić od brodźców po strosunkowo krótkiej szyi. A zatem postać ich jest bardziej
skurczona. SOKOŁ. Ptaki II, 331.
Δ BIEGUS ARKTYCZNY Calidris melanotos, do Polski zalatujący,
Δ BIEGUS BIAŁORZYTNY C. fuscicollis, do Polski zalatujący wyjątkowo (in. b.
Bonapartego),
Δ BIEGUS DŁUGSKRZYDŁY C. bairdii, do Polski zalatujący wyjątkowo (in. b. Bairda),
Δ BIEGUS KARŁOWATY C. minutilla, do Polski zalatujący wyjątkowo,
Δ BIEGUS KRZYWODZIOBY C. ferruginea, w Polsce przelotny (in. b. krzywodzioby, b.
kuliczek; daw./lud. kuliczek krzywodzioby): Szata godowa biegusa krzywodziobego jest
podobna do szaty biegusa rdzawego, gdyż u obydwu gatunków dominuje barwa
rdzawoczerwona. (…) Najważniejszą cechą rozpoznawczą, po której gatunek ten można z
łatwością odróżnić od wszystkich innych mu pokrewnych, podkreśla sama nazwa
„krzywodzioby”. Dziób jego jest wyraźnie zakrzywiony w dół, a poza tym dłuższy i smuklejszy
od dzioba biegusa rdzawego. SOKOŁ. Ptaki II, 333.
Δ BIEGUS MALUTKI C. minuta, w Polsce przelotny (in. b. zdrobniały; daw./lud. biegusik
zdrobniały, draganek malutki, wróbel rzeczny): Jak większość ptaków pochodzących z
okolic dalekiej północy, biegus malutki nie lęka sięzbytnio człowieka i pozwala się podejść
bardzo blisko, a odlatuje niechętnie. SOKOŁ. Ptaki II, 336.
Δ BIEGUS MAŁY C. temminckii, w Polsce przelotny (in. b. najmniejszy, b. Temmincka;
daw./lud. biegusek, biegusik, draganek, d. Temmincka, kuliczek najmniejszy): Biegus
mały jest niewielkim, skromnie ubarwionym ptakiem. (…) Biegus mały nie jest zbyt towarzyski
i zazwyczaj wędruje pojedynczo lub w niewielkich stadach. SOKOŁ. Ptaki II, 334.
Δ BIEGUS MORSKI C. maritima, do Polski zalatujący i wyjątkowo zimujący (daw./lud.
kuliczek morski): Biegus morski różni się od innych biegusów szczególnie krępą i przysadzistą
budową ciała. Szyję ma krótką, nogi niskie i silne, upierzenie sute i odporne na srogi klimat, jak
również na działanie wody morskiej; takie cechy charakteryzują ptaki północne. SOKOŁ. Ptaki
II, 339.
Δ BIEGUS PŁASKODZIOBY Limicola falcinellus, w Polsce przelotny (in. b. płaskodzóby,
biegusik, b. płaskodzioby; daw./lud. bekasik brzegowy, b. płaskodzioby, płaskodzióbek,
p. brzegowy): Biegus płaskodzioby pod niektórymi względami jest jak gdyby formą
przejściową między bekasami i biegusami. Do bekasa upodabnia go stosunkowo miękki i długi
dziób, bardziej pionowa postawa oraz skłonność do ukrywania się w trawie. W
niebezpieczeństwie przypada do ziemi, czego inne biegusy nie robią. Równocześnie jednak
bardzo przypomina biegusa zmiennego, z którym chętnie łączy się w stada. SOKOŁ. Ptaki II,
341.
Δ BIEGUS PŁOWY Tryngites subruficollis, do Polski zalatujący (in. kuliczek płowy),
Δ BIEGUS RDZAWY Calidris canutus, w Polsce przelotny i wyjątkowo zimujący (in. b.
kanutek, b. popielaty, b. rdzawek; daw./lud. kanutek, kuliczek rdzawy): Biegus rdzawy
gnieździ się w kilku miejscach świata wysuniętych daleko na północ jak w Grenlandii, na
Półwyspie Tajmyrskim i na Wyspach Nowosyberyjskich, a w niewielkiej liczbie również w
Islandii. SOKOŁ. Ptaki II, 331.
Δ BIEGUS TUNDROWY C. pusilla, do Polski zalatujący wyjątkowo,
Δ BIEGUS WIELKI C. tenuirostris, do Polski zalatujący wyjątkowo,
Δ BIEGUS ZMIENNY C. alpina, w Polsce lokalnie lęgowy, przelotny i rzadko zimujący (in.
b. alpejski, b. górny, b. górski, b. górzak, b. kuliczek, b. odmienny, b. skowronek
morski; daw./lud. alpinka, stadnica, s. górna, s. zmienna): Powtarzające się w synonimach
łacińskich i polskich określenia „alpejski” i „górski” są najzupełniej błędne, a pochodzą z
czasów, kiedy życie tego ptaka [biegusa zmiennego] nie było jeszcze znane. SOKOŁ. Ptaki II,
337. • Trafniejszą jest nazwa „biegus zmienny”, gdyż szata godowa różni się od szaty zimowej
w większym stopniu niż u gatunków pokrewnych. SOKOŁ. Ptaki II, 337. • Zdolności lotu
biegusa zmiennego są naprawdę godne podziwu, a najbardziej zdumiewa nagłe przerzucanie się
ptaków w największym pędzie z jednego kierunku w przeciwny. SOKOŁ. Ptaki II, 338. • Tam,
gdzie ma miejsce wypas, pozostaje jedyne w swoim rodzaju środowisko, pełne zagłębień po
krowich racicach. W takich dołkach lubi zagnieździć się biegus zmienny, rzadki u nas
przedstawiciel ptaków siewkowych. KŁOS. G.T. Prawdziwa 49.
1b. ornit. daw. <nazwa innych ptaków>:
Δ BIEGUS BOJOWNIK, B. KŁOTNIK, B. ZMIENNY p. batalion.
Δ BIEGUS BRUDNY DRAGON, B. SZARY p. łęczak w zn. 1a.
Δ BIEGUS CZAJKA p. czajka (zwyczajna).
Δ BIEGUS CZERWONONÓG, B. ZIELONEK p. krwawodziób.
Δ BIEGUS KULIK, B. ZIELONEK p. samotnik w zn 1.
Δ BIEGUS KULIŻEK, B. PISKOWIEC, B. PISKLIWY p. brodziec (piskliwy).
Δ BIEGUS PIASECZNIK daw. p. piaskowiec.
Δ BIEGUS TŁOMACZ p. kamusznik (zwyczajny).
2. entom. daw. p. trzyszcz (piaskowy).