Grzegorz Bobrowicz

GARBARZ daw. p. dyląż garbarz.

GARBATKA
1a. bot. <nazwa porostów z rodziny Ramalinaceae>:
Δ GARBATKA BEZPLECHOWA Toninia athallina (in. krużyk bezplechowy),
Δ GARBATKA BRODAWECZKOWATA T. toniniana,
Δ GARBATKA BRODAWNICOWATA T. verrucarioides,
Δ GARBATKA ŁUSKOWATA T. squalescens,
Δ GARBATKA MATOWA T. subnitida (in. krużyk matowy),
Δ GARBATKA NABRZMIEWAJĄCA T. tumidula,
Δ GARBATKA NASTROSZONA T. squalida,
Δ GARBATKA NIEBIESKOCZARNA T. sedifolia,
Δ GARBATKA POŚREDNIA T. alutacea,
Δ GARBATKA PROMIENISTA T. rosulata,
Δ GARBATKA ROZPROSZONA T. diffracta,
Δ GARBATKA ŚNIEŻYSTA T. candida (in. wzdętek śnieżysty),
Δ GARBATKA WONNA T. aromatica,
Δ GARBATKA ŻAŁOBNA T. tristis.
1b. bot. <nazwa innych porostów>:
Δ GARBATKA LEŚNA p. paznokietnik (brunatnawy).
Δ GARBATKA ŁATKOWATA p. grzybośliz (łatkowaty).
Δ GARBATKA SKUPIONA p. łuszczyca (skupiona).
2. entom. <nazwa motyli z rodziny garbatkowatych Notodontidae >:
Δ GARBATKA BRZOZÓWKA Pheosia gnoma,
Δ GARBATKA DROMADERKA Notodonta dromedarius (in. g. wielbłądka),
Δ GARBATKA KARBICA Gluphisia crenata (in. k. prążkówka),
Δ GARBATKA MIESIĘCZNICA Notodonta tritophus,
Δ GARBATKA OSINÓWKA Pheosia tremula (daw./lud. koziagłówka),
Δ GARBATKA POMIANÓWKA Notodonta torva,
Δ GARBATKA SIERPÓWKA daw. p. dąbrówka (chaonia).
Δ GARBATKA ZACZEPKA Peridea anceps,
Δ GARBATKA ZYGZAKÓWKA Notodonta ziczac (in. zębica zygzakówka).

GARBUS BRĄZOWY p. mleczaj (rudy).

GARDLICA p. miechunka rozdęta.

GARDLICA daw. p. turkawka (zwyczajna).

GARDLICZKA p. miechunka rozdęta.

GARDŁÓWKA gw. p. fiołek (trójbarwny).

GARDŁÓWKI p. fiołek (trójbarwny).

GARDZIEL bot. <ujście rurki kielicha lub korony>

GARDZIELNIK p. koniczyna (rozdęta).

GARLANKA p. dąbrówka (rozłogowa).

GARLANKA p. głowienka (pospolita).

GARLICA daw. p. turkawka (zwyczajna).

GARLICZKA lud. śląsk. p. podróżniczek w zn. 1.

GARLICZKA lud. śląsk. p. turkawka (zwyczajna).

GARLICZKA p. miechunka rozdęta.

GARLICZKI daw. p. miechunka rozdęta.

GARLINKI p. przelot (pospolity).

GARNELA zool. <Crangon crangon, skorupiak z gromady pancerzowców Malacostraca (in. g. nakrapiana, g. pospolita, g. właściwa, krewetka piaskowa)>

GARNINKA p. głowienka (pospolita).

GARSTNICA mikol. GARSTNICA WYPALENISKOWA <Geopyxis carbonaria, grzyb workowy z rodziny Pyronemataceae.

GARZĄCH p. siedzuń (sosnowy).

GASTRZYCA daw.(stpl.) <kuper ptaków>

GATKA bot. <błoniasta pochewka obejmująca łodygę u nasady liścia u rdestiwatych>

GATUNEK AKLIMATYZOWANY bot. zool. <gatunek rośliny lub zwierzęcia obcego pochodzenia przeniesiony na nowy obszar>

GATUNEK ALPEJSKI bot. zool. <gatunek rośliny lub zwierzęcia mający główny ośrodek występowania w wysokich górach powyżej górnej granicy lasu (in. gatunek halny)>

GATUNEK CHARAKTERYSTYCZNY
1. bot. <gatunek rośliny, który w danym syntaksonie (np. zespole roślinnym) występuje częściej
niż w innych syntaksonach albo w większej niż gdzie indziej liczebności, pokryciu lub
żywotności>
2. ornit. <gatunek ptaka uważany za przynależny (typowy) dla danego zespołu ptaków>

GATUNEK FLAGOWY <w ochronie przyrody: gatunek reprezentujący zagrożony ekosystem>: Jako gatunki flagowe określa sięzwierzęta reprezentujące zagrożony ekosystem. Przy wyborze tych gatunków pod uwagębierze się ich rzadkość (lub silne zagrożenie), a także atrakcyjność, aby przyciągnąć sympatię społeczeństwa. R. Z. O. Wydra 54. • Bociany, często będące największymi ptasimi drapieżnikami w danym środowisku, są świetnym wskaźnikiem jakości środowisk podmokłych. Są wykorzystywane jako tzw. gatunki flagowe przy opracowywaniu i wdrażaniu programów ochrony wybranych terenów i środowisk. JAK.-SZYM. Bociany 138.

GATUNEK HALNY p. gatunek (alpejski).

GATUNEK OSŁONOWY <w ochronie przyrody: gatunek, którego ochrona pociąga za sobą ochronę wielu innych, współwystępujących gatunków, a także ich siedliska (in. g. parasolowy, g. tarczowy)>: Identyfikacja gatunków osłonowych pomaga skutecznie ukierunkować wysiłki i fundusze na ochronę wybranych zespołów gatunków lub siedlisk. Tradycyjnie do tej grupy zaliczamy duże i średnie ptaki oraz ssaki o rozległych areałach. R. Z. O. Wydra 54.

GATUNEK PANOŃSKI bot. <gatunek rośliny mający główny obszar występowania na Nizinie Węgierskiej>

GATUNEK PONTYJSKI bot. <gatunek rośliny mający główny obszar występowania na terytorium przyległym od zachodu i północy do Morza Czarnego>

GATUNEK SUBALPEJSKI bot., zool. <gatunek rośliny lub zwierzęcia mający główny ośrodek występowania w piętrze kosówki albo w reglu górnym i kosówce>

GATUNEK SYNANTROPIJNY bot., zool. <gatunek rośliny lub zwierzęcia, który przystosował się do życia środowiska przekształconym przez człowieka, np. mysz domowa, wróbel domowy, żółtlica drobnokwiatowa; in. synantrop>

GATUNEK WYSOKOGÓRSKI bot., zool. <gatunek rośliny lub zwierzęcia mający główny ośrodek występowania w wysokich górach od piętra regla górnego wzwyż (gatunek alpejski lub subalpejski>

GATUNKI SIOSTRZANE p. kryptogatunek.

GATUNKI ZASTEPCZE bot. <pary blisko ze sobą spokrewnionych gatunków roślin występujących w różnych siedliskach na tym samym obszarze lub w tym samym siedlisku na różnych obszarach, np. rosnące w Tatrach: rogowniaca jednokwiatowa – na granicie oraz rogownica szerokolistna – na wapieniu>

GAURA lud. hucul. <legowisko niedźwiedzia; p. też gawra>: Gorsza od gaury niedźwiedziej jama. W lesie pierwowiecznym na samym dnie. VINC. Zwada 22. • Chociaż tyle, że nie trzeba włazić na czworakach, jak niedźwiedź do gaury. VINC. Zwada 29.

GAWĘDA daw. p. aster (gawędka).

GAWĘDKA p. aster (gawędka).

GAWIA daw. p. mewa (trójpalczasta).

GAWJA TRZYPALCOWA daw. p. mewa (trójpalczasta).

GAWNIURKI mikol.p. czernidłak (pospolity).

GAWOREK ornit. lud. śląsk. p. gawron w zn 1a.

GAWRA łow. <zimowe legowisko niedźwiedzia; in. barłóg, budowisko; daw./lud. gaura, łochwa, łom>: Ludowa nazwa „gawra”, oznacza legowisko niedźwiedzia, które o ile jest przeznaczone na przezimowaniem jest z zewnątrz starannie ukryte, a w środku miękko i ciepło wysłane gałązkami, a zwłaszcza mchem. Często wybiera niedźwiedź do tego celu grupę złączonych z sobą wywrotów świerkowych, w głębi których umieszcza swój barłóg, a gdy go śniegi grubą wasrtwą pokryją, ma bardzo ciepłe, obszerne i wygodne zimowanie. BURZ. O niedźwiedziu 6.

GAWRAN lud. p. gawron w zn 1a.

GAWRON
1a. ornit. <Corvus frugilegus, ptak z rodziny krukowatych Corvidae, w Polsce lęgowy, przelotni i
zimujący (in. g. pospolity; daw./lud. carna wrona, gapa, gaworek, gawran, gawroń,
gawrun, glapa, grak, hajworon, hawran, kruk, k. gawron, k. glapa, lelek, łysak,
łysowron, wrona, wruna)>: Stada wron tłukły się dokoła wsi i wespół z czarnymi stadami
gawronów czyniły we mgle kraczące pieklisko. ZAR. Grusze. cyt. SD.
1b. <nazwy innych ptaków>
Δ lud. myślen. p. jastrząb (zwyczajny).
Δ lud. p. kruk (zwyczajny).
Δ lud. biel.-podl. p. wrona (siwa).
Δ GAWRON NOCNY daw. p. ślepowron.

GAWRONEK p. kormoran (czubaty): Czasami, lecz niezmiernie rzadko, spotkać można kormorana czubatego (zwanego też gawronkiem) oraz kormorana małego, które do nas przypadkowo zalatują. MACIEJ. Saga 223.

GAWROŃ lud. now.-tar. p. gawron w zn 1a.

GAWRUN lud. nowotar. rybn. tarnobrz. p. wrona (siwa).

GAWRUN lud. p. gawron w zn 1a.

GAZDA, G. SAŁASZNY, G. SAŁAŚNY, G. SZAŁASNY, G. SZAŁAŚNIK, G. SZAŁAŚNY gw. podh. p. kopciuszek (zwyczajny): W górach gnieździ się [kopciuszek] nadal wszędzie na halach, rumowiskach kamieni lub w szałasach dla bydła i jest dobrze znany góralom, którzy nazywają go gazdą. SOKOŁ. Ptaki I, 318. • Wścibski towarzysz osiedli, gazda szałaśnik pęta się wśród chałup. MAL. Tatry 10. • Na pewno każdy przebywający na halach wśród kosodrzewiny, jak i na halach wyżej położonych, spotkał się z kopciuszkiem (…) zwanym przez górali gazdą szałaśnym. FUD. Zwierz. 51. cyt. SD

GAZÓWKA p. sromotnik (bezwstydny).

GĄBCZAK
1. mikol. <nazwa grzybów z rodziny miękuszowatych Hapalopilaceae>:
Δ GĄBCZAK AKSAMITNY Spongipellis delectans (in. g. bredecelski),
Δ GĄBCZAK PIANKOWY S. spumeus (in. g. bredecelski).
2. zool. zwykle w lm gąbczaki p. gąbka w zn. 1.

GĄBKA
1a. zool. zwykle w lm gąbki <typ prymitywnych osiadłych zwierząt wodnych, kolonijnych, o
nieregularnym i najczęściej zmiennym kształcie, charakteryzującym się brakiem symetrii (daw.
gąbczaki)>: Dość sztywną konsystencję nadają gąbce wapienne, krzemionkowe lub organiczne
elementy szkieletowe, rozrzucone zazwyczaj luźno w jej ciele i niekiedy starczące na
powierzchnię. ŻMUDZ. Bałtyk 44.
1b. zool. <nazwa przedstawicieli gąbek>:
Δ GĄBKA BEZSZKIELETOWA Halisarca dujardini (gatunek morski),
Δ GĄBKA RZECZNA p. nawodnik (rzeczny).
2a. mikol. <nazwa grzybów>
Δ p. czasznica (oczkowata).
Δ p. koralówka (żółta).
Δ p. purchawka (chropowata).
Δ p. siedzuń (sosnowy).
Δ p. tęgoskór (cytrynowy).
2b. lud. GĄBKA PSIA <grzyb niejadalny>

GĄBKOWIEC mikol. GĄBKOWIEC PÓŁNOCNY <Climacocystis borealis, grzyb z rodziny miękuszowatych Hapalopilaceae (in. klimaczek północny; daw./lud. białak północny, huba północna)>

GĄDZIEL daw. p. dąbrówka: „Gądziel […] ziele soczyste, od pszczół, rogacizny i owiec bardzo lubiane.” K. KLUK cyt. SL

GĄDZIEL, G. ROZŁOGOWA, G. ROZŁOGOWY p. dąbrówka (rozłogowa).

GĄDZIEL WŁOSISTY p. dąbrówka (kosmata).

GĄGOŁ ornit. <Bucephala clangula, ptak z rodziny kaczkowatych Anatidae, w Polsce lęgowy, przelotny i zimujący (in. g. krzykliwy, g. właściwy; daw./lud. gągół, gogoł, g. właściwy, hohol, hohola, kaczka głośna, k. krzykliwa, k. zimowa, zimówka)>: Gągoł jest w porównaniu z innymi grążycami bardzo ruchliwy i zaczepny. SOKOŁ. Ptaki II, 465. • Młode gągoły bez wahania wyskakują z dziupli i zwykle bez żadnych obrażeń lądują na miękkim leśnym runie. KUP.-KON. Ścieżki 115. • W dziuplach starych drzew nad brzegami gniazduje gągoł krzykliwy (…) Wbrew nazwie wcale nie jest wielkim krzykaczem; ludzie ochrzcili go tak niesympatycznie, biorąc łopot jego skrzydeł za głos. MARSZ. Lasy 35. • Ujrzałem błyszczącą, niby wypolerowaną powierzchnię leśnego jeziora (…) błyskającą niby iskrami słońca białymi jak śnieg piersiami pływających gągołów. Kalend. Myś. 1929. cyt. SD