To Top

„Słownik polskiego języka przyrodniczego” jest autorskim projektem Grzegorza Bobrowicza. Prace nad słownikiem zostały zapoczątkowane w roku 1990, a od roku 2010 prowadzone są intensywnie. Słownik jest zbiorem wyrazów opisujących dziką przyrodę Polski; głównie w skali makroskopowej (pominięto skalę mikro, budowę wewnętrzną organizmów, procesy fizjologiczne). Obejmuje on nazwy używane obecnie i dawniej, w tym gwarowe i ludowe. Słownik adresowany jest do wszystkich którym bliska jest dzika przyroda Polski. Więcej

Zakres tematyczny Słownika:

  • nazwy gatunków roślin Polski – dzikich i zadomowionych, m.in. grzybów, porostów, mszaków, paprotników, roślin nasiennych;
  • nazwy gatunków zwierząt Polski – dzikich i zadomowionych, m.in. mięczaków, stawonogów, kręgowców;
  • nazwy części roślin i zwierząt;
  • głosy zwierząt;
  • nazwy środowisk przyrodniczych, zbiorowisk roślinnych;
  • nazwy rzeźby terenu, wód, gleb; określenia miejsc w terenie itp.;
  • nazwy używane w leśnictwie dotyczące lasów, ich części itp.;
  • nazwy łowieckie dotyczące zwierząt, sposobów ich wabienia i in.;
  • nazwy używane w wędkarstwie dotyczące wód, ich fragmentów i in.;
  • nazwy używane w rolnictwie dotyczące obszarów rolnych, ich fragmentów i in.;
  • nazwy meteorologiczne, m.in. stany pogody, zjawiska na niebie itp.;
  • nazwy pór roku, miesięcy, pór dnia.

Obecnie w Słowniku znalazły się między innymi w dużej części kompletne nazwy gatunków takich grup systematycznych, jak: grzyby, porosty, paprotniki, rośliny nasienne; chrząszcze (część), motyle (część), prostoskrzydłe, ważki, mięczaki, minogi, ryby, ptaki. W przygotowaniu mszaki; pajęczaki, owady (pozostałe grupy), wije, skorupiaki, płazy, gady, ssaki.

Prezentowana część Słownika liczy około 15 tysięcy haseł. Docelowo szacuję, że objętość Słownika sięgnie około 50 tysięcy haseł. Na razie pozostawiam otwartą kwestię cytatów do poszczególnych haseł. Do niektórych haseł je zamieszczam; zwłaszcza cytaty nawiązujące do pochodzenia nazwy. Wykaz źródeł

Zapraszam wszystkich miłośników polskiego języka przyrodniczego do dzielenia się swoimi uwagami na temat Słownika lub poszczególnych jego haseł. Mniej

GĄGÓŁ daw. p. gągoł.

GĄSIENICA p. smardz (stożkowaty).

GĄSIENICZKA p. twradzioszek (przydrożny).

GĄSIENICZNIK daw. p. tęcznik.

GĄSINIEC gw. żyw. p. przywrotnik.

GĄSINIEC p. przywrotnik (połyskujący).

GĄSIOREK ornit. <Lanius collurio, ptak z rodziny dzierzb Laniidae, w Polsce lęgowy, przelotny (in. dzierzba, dz. cierniokręt, dz. gąsiorek, dz. mała, dz. rdzawa, dz. śpiewak. dz. wróbel leśny, dz. żółtoczerwona, gąsiorek cierniokręt; daw./lud. cierniokręt, dzierżba, irgogoł, irgoł, nadziewacz, serokos, serokosz serokoszek, s. śpiewak, s. żartowniś, serokoszek, srokacz, srokos, s. irgogoł, s. żółtoczerwony, srokosz, s. irgogoł, s. serokoszek, s. śpiewak, s. żartowniś, s. żółtoczerwony, srokoszek, syrokos, wróbel leśny, żartowniś)>: Usiadł na gałęzi ptak nieco większy od wróbla, barwy kasztanopwatordzawej z modropopielatą głową i takimże karkiem, czarną pręgą przez oko i różowawym spodem ciała. Jest to gąsiorek. DYAK. Przyr. cyt. SD

GĄSIORKA gw. podh. p. przywrotnik.

GĄSIORY daw. p. krąp.

GĄSKA
1a. mikol. <nazwa grzybów z rodziny gąskowatych Tricholomataceae>:
Δ GĄSKA, G. DZIKA, G. FIOLETOWA, G. GRANATOWA, G. NAGA, G. PSIA p.
gąsówka (fioletowawa).
Δ GĄSKA BIAŁAWA Tricholoma album (daw. agaryk, bedłka biaława),
Δ GĄSKA BIAŁOBRĄZOWA T. albobrunneum,
Δ GĄSKA BIAŁOSREBRZYSTA T. josserandii,
Δ GĄSKA BIAŁOWIESKA T. orlosii,
Δ GĄSKA BRUDNA p. gąsówka (brudnofioletowa).
Δ GĄSKA BUKOWA T. ustale (in. g. ogorzała),
Δ GĄSKA CENTKOWANA T. fucatum (daw. bedłka cętkowana, brzegowłosek
pręgowany),
Δ GĄSKA CZARNOŁUSKOWA T. atrosquamosum,
Δ GĄSKA CZERWIENIEJĄCA T. orirubens,
Δ GĄSKA CZERWONOBRĄZOWA T. batschii,
Δ GĄSKA CZERWONOZŁOTA p. rycerzyk (czerwonozłoty).
Δ GĄSKA DACHÓWKOWATA T. imbricatum,
Δ GĄSKA FIOLETOWOCZARNA T. hordum,
Δ GĄSKA GOŁĘBIA T. columbetta (daw. bedłka gołębia),
Δ GĄSKA GORZKAWA T. stans,
Δ GĄSKA JASNA T. stiparophyllum,
Δ GĄSKA KORZENIASTA T. sudum,
Δ GĄSKA KROPLISTOBRZEGA T. pessundatum,
Δ GĄSKA KROWIA T. vaccinum,
Δ GĄSKA MAJOWA p. gęśnica (wiosenna).
Δ GĄSKA MODRZEWIOWA T. psammopus,
Δ GĄSKA MYDLANA T. saponaceum (in. bedłka popielata),
Δ GĄSKA MYSZATA T. bresadolianum,
Δ GĄSKA NABRZMIAŁA T. tumidum,
Δ GĄSKA NIEKSZTAŁTNA T. portentosum (in. gąska, gąska bura, g. czarna, g. jasna, g.
piaszczysta, g. siwa, g. siwka, g. szara, g. zielona, g. żółta; rycerzyk niekształtny, r.
szlachetny; daw./lud. bedła niekształtna, b. siwa, b. siwka, burka, członek siwy,
członka, cz. czarna, cz. siwa, czyż siwy, gęś, g. czarna, g. siwa, gliwa, gołąbek,
gołąbka, g. siwa, g. trusiówka, gołąbki, g. siwe, g. zielone, górnik, hołubka,
jagodzianka, karbówka, lewuch, matka hrybowaja, piaskówka, płachta, podsłonka,
p. czarna, p. siwa, podzielonka, prośka siwa, prośnianka niekształtna, p. siwa, p.
żółta, psiuba, siwek, siwiatka, siwka, siwki, siwucha, siwula, siwulka, siwuszka,
słomka siwa, słonka, s. siwa, syrojeżka zielona, szarosłomka, świnka, zieleniatka,
z. bura, z. siwa, z. szara, zielonka, z. czarna, z. siwa, z. szara),
Δ GĄSKA NIEPRZYJEMNA T. inamoenum,
Δ GĄSKA OBUTA T. ramentaceum,
Δ GĄSKA OGNISTA T. focale (daw. opieńki grube),
Δ GĄSKA OKAZAŁA T. robustum,
Δ GĄSKA OLIWKOWOZIELONA T. malluvium,
Δ GĄSKA OSTRA T. sciodes,
Δ GĄSKA PIEPRZNA T. virgatum (in. g. rózgowata; daw. bedłka podzielonka,
podzielonka, siwa gąska),
Δ GĄSKA POMARAŃCZOWA T. aurantium,
Δ GĄSKA SELEROWA T. apium,
Δ GĄSKA SIARKOWA T. sulphureum (daw. bedłka siarkowa),
Δ GĄSKA SŁONOGORZKA T. impolitum,
Δ GĄSKA SOSNOWA T. nauseosum,
Δ GĄSKA SPERMOWA T. spermaticum,
Δ GĄSKA SZAROBRĄZOWA T. gausapatum,
Δ GĄSKA SZEROKOBLASZKOWA T. luridum (in. g. ponura; daw. bedłka ponura),
Δ GĄSKA ŚMIERDZĄCA T. lascivum,
Δ GĄSKA TOPOLOWA T. populinum,
Δ GĄSKA TYGRYSIA T. pardinum (in. g. tygrysowata),
Δ GĄSKA WIELKA T. colossus (in. g. olbrzymia),
Δ GĄSKA WIERZBOWA T. cingulatum,
Δ GĄSKA WINNOBRĄZOWA T. bufonium,
Δ GĄSKA WIOSENNA p. gęśnica (wiosenna).
Δ GĄSKA ZDRADLIWA p. gąsówka (dwubarwna).
Δ GĄSKA ZIELONKA T. equestre (in. gąska, g. zielona, g. żółta, prośnianka, zielonka, z.
zielona; daw./lud. bedłka zielona, b. zielonka, b. żółta, członka, cz. zielona, cz. żółta,
czyż, cz. żółty, gęsi pęp, g. pępek, gęsia noga, gęś, g. piaszcysta, g. zielona, gliwa,
gołąbek, g. żółty, gołąbka biała, grzyb psi, kurka, kurki, kurpytka, owsianka, peja,
piaskowiec, piaskówka, podsłonka, p. żółta, podzielonka, prośka, prośnianka, p.
zielona, p. żółta, psiuba, siwka, skrzypek, słomka, słonka, syrojeżka zielona,
tonderki, wołowe oczy, zelonk, zieleniatka, zielenica, zieleniczka, zielonek, żółta
gąska, żółtki),
Δ GĄSKA ZIELONOŻÓŁTA T. sejunctum (in. g. oddzielona, g. rozłączna daw. bedłka
oddzielona),
Δ GĄSKA ZIEMISTOBLASZKOWA T. terreum (in. g. ziemista),
Δ GĄSKA ŻÓŁKNĄCA T. scalpturatum (in. g. srebrzystoszara),
Δ GĄSKA ŻÓŁTOBIAŁA T. resplendens (in. g. biaława; daw. rycerzyk żółtobiały),
Δ GĄSKA ŻÓŁTOBRUNATNA T. fluvum (daw. bedłka żółtobrunatna).
1b. mikol. <nazwa innych grzybów>:
Δ p. pieprznik (jadalny).
Δ GĄSKA BIAŁA p. mleczaj (chrząstka).
Δ GĄSKA MIODOWA p. opieńka (miodowa).
Δ GĄSKA SINA p. zasłonak (fioletowawy).
2. bot. p. grzybienie (białe).
3. ornit. lud. p. dzika gęś oraz p. wilga zwyczajna.

GĄSOWNICA mikol. <nazwa grzybów z rodziny gąskowatych Tricholomataceae>:
Δ GĄSOWNICA CZARNOZIARNISTA Porpoloma elytroides,
Δ GĄSOWNICA CZERWIENIEJĄCA P. pes-caprae,
Δ GĄSOWNICA MĄCZNA P. metapodium.

GĄSOWNICZKA KRÓTKOTRZONOWA p. ciemnobiałka (krótkotrzonowa).

GĄSÓWKA mikol. <nazwa grzybów z rodziny gąskowatych Tricholomataceae >:
Δ GĄSÓWKA BIAŁOBEŻOWA Lepista densifolia,
Δ GĄSÓWKA BLADONIEBIESKAWA L. glaucocana (daw. różanka naga odm.
błękitnosiwa),
Δ GĄSÓWKA BRUDNOFIOLETOWA L. sordida (in. g. brudna; daw. bedłka brudna),
Δ GĄSÓWKA DWUBARWNA L. personata (daw. bedłka zdradliwa, gąska zdradliwa),
Δ GĄSÓWKA FIOLETOWAWA L. nuda (in. g. fioletowa, g. naga; daw./lud. bedłka, b.
fioletowa, b. naga, b. psia, b. sadulka, betka, członka, członka naga, cz. psia, gąska,
gąska dzika, g. fioletowa, g. granatowa, g. psia, gołąbek, gołąbka czerwona, g. ptasia,
g. siwa, gołąbki czerwone, grzyb pokutny, g. psi, jesionki, podgrzybnica, podsłonka,
psi, różanka naga, różówka, rycerzyk fioletowy, sadówka, siniak, siniocha, siwak
fioletowy, siwka, siwka naga, siwki, słonka, trucizna, zieleniatka, zielonka),
Δ GĄSÓWKA IRYSOWA L. irina,
Δ GĄSÓWKA KĘPKOWA L. caespitosa,
Δ GĄSÓWKA MGLISTA p. lejkówka (szarawa).
Δ GĄSÓWKA PŁOWA L. gilva (daw. lejkówka płowa),
Δ GĄSÓWKA RUDAWA L. flaccida (in. g. podwinięta, lejkówka podwinięta),
Δ GĄSÓWKA SZAROBRĄZOWA L. luscina.

GĄSZCZYK WEŁNISTY bot. <Ephebe lanata, porost z rodziny Lichinaceae>

GDULA daw. p. cyklamen purpurowy.

GDULA ZIEMNA p. słonecznik (bulwiasty).

GDUŁA p. cyklamen purpurowy.

GDUŁA EUROPEJSKA p. cyklamen purpurowy.

GEASTER BRYANTA p. gwiazdosz (prążkowany).

GEASTER FRĘDZELKOWANY p. gwiazdosz (frędzelkowany).

GEASTER KARZEŁKOWATY p. gwiazdosz (karzełkowaty).

GEASTER KWIATUSZKOWATY p. gwiazdosz (kwiatuszkowaty).

GEASTER PRĄŻKOWANY p. gwiazdosz (prążkowany).

GEASTER WYMIONOWATY p. gwiazdosz (brodawkowy).

GEDLINA p. świerk (pospolity).

GEGUZIE p. skrzyp (polny).

GEMBOL gw. ciesz. <narośl na drzewie>: To drzewo niedłógo uschnie, bo mo strasznie moc gemboli. K.-T.-P.-W. Cieszyn 104.

GEMMA bot. <rozmnóżka lub utwór przetrwalnikowy, zwł. rozmnóżka u grzybów, mszaków i paprotników służąca do rozmnażania bezpłciowego>

GENCJANA p. goryczka.

GENEA mikol. <nazwa grzybów workowych z rodziny Pyronemataceae>:
Δ GENEA BRODAWKOWATA Genea verrucosa,
Δ GENEA FRANCUSKA G. lespiaultii,
Δ GENEA KĘDZIERZAWA G. hispidula,
Δ GENEA ozdobna G. klotzschii.

GENERATYWNY bot. <rozrodczy (organ lub czynność związana z rozmnażaniem)>

GEOBOTANIKA
1a. bot. <dział botaniki obejmujący fitosocjologię, elementy geografii roślin i część ekologii
roślin>
1b. bot. GEOBOTANIKA FLORYSTYCZNA p. florystyka.

GEOFIT
1a. bot. zwykle w lm geofity <byliny kłączowe, bulwkowe, cebulowe i inne, których pąki zimują
pod ziemią (in. rośliny ziemnopączkowe)>
1b. bot. GEOFITY BAGIENNE p. helofit.

GEORGIA PRZEZROCZYSTA p. czteroząb przezroczysty.

GER p. podagrycznik pospolity.

GER daw. p. krzyżodziób (świerkowy).

GERS p. podagrycznik pospolity.

GERSZYCA p. świerząbek (korzenny).

GERZ daw. p. krzyżodziób (świerkowy).

GESTRAB daw. słowiań. p. krogulec (zwyczajny).

GĘBKA MODRZEWIOWA p. pniarek (lekarski).

GĘDZIEC daw. p. łabędź (krzykliwy).

GĘGA daw.(stpl.) <gęś>

GĘGAWA p. gęś (gęgawa).

GĘGOR łow. <gęganie klucza dzikich gęsi> Przelot [na przedwiośniu] dzikich gęsi elektryzuje każdego człowieka. Chłop, gdy jedzie, zatrzymuje konia i długo patrzy w górę na przesuwające się klucze ptactwa, wsłuchuje się z ulgą w gęgor powietrzny, bada wiatr, czy nie zmiękł i nie zwilgotniał w powiewie. WYSŁ. Opow. 59.

GĘNSI PĘMPEK p. stokrotka (pospolita).

GĘSI KWIAT p. stokrotka (pospolita).

GĘSI ŁAPKI gw. żyw. p. przywrotnik.

GĘSI ŁAPKI p. przywrotnik (połyskujący).

GĘSI PĘP p. czasznica (oczkowata).

GĘSI PĘP p. gąska (zielonka).

GĘSI PĘP p. maślak (ziarnisty).

GĘSI PĘP p. muchomor (szarawy).

GĘSI PĘP p. piestrak (jadalny).

GĘSI PĘP p. podgrzybek (brunatny).

GĘSI PĘP p. purchawka (chropowata).

GĘSI PĘP p. trufla (letnia).

GĘSI PĘPEK p. maślak (żółty).

GĘSI PĘPEK p. piaskowiec (modrzak).

GĘSI PĘPEK p. podgrzybek (złotopory).

© Copyright 1990-2024 Grzegorz Bobrowicz. Wszelkie prawa zastrzeżone. Kopiowanie zdjęć i treści wymaga pisemnej zgody autora.

Powrót do góry