Grzegorz Bobrowicz

GŁÓWKI ŚWIĘTEGO JANA p. jastrun (właściwy).

GŁUCH
1. bot. lud. mazow. p. głóg w zn. 1a.
2. ornit. daw. <nazwa ptaków>:
Δ GŁUCH p. głuszec (zwyczajny). : W końcu pieśni [głuszca] rozlega się szlifowanie
„czhauczyczyhau”, ton bardzo dziwny, syczący, podobny do dźwięków jakie powstają przy
ostrzeniu kosy. Szlifujący głuszec nie słyszy niczego, co się dzieje dokoła, a nawet nie reaguje
na strzał, stąd nazwa „głuszec”, „głuch”. SOKOŁ. Ptaki II, 173.
Δ GŁUCH p. potrzeszcz.

GŁUCHA LEBIODKA p. kocimiętka (właściwa).

GŁUCHA PARZAWICA gw. oraw. p. jasnota (biała).

GŁUCHA POKRZYWA lud. p. jasnota (biała).

GŁUCHAŃ gw. podh. p. głuszec (zwyczajny): Głuchanie się chamią [tokują]. KARŁ. SGP II, 89.

GŁUCHAR gw. wileń. p. głuszec (zwyczajny): Pragnął widzieć właśnie w swoim rewirze najwyższy ideał Tetrao-Urogalusa, po wileńsku zaś – głuchara. KARP. Pieśń 92.

GŁUCHÔ POKRZYWA gw. żyw. p. jasnota (biała).

GŁUCHOŃ p. głuszec (zwyczajny): Głuchonie, tak je nazywają górale tatrzańscy, są ptakami osiadłymi, dzierżawiącymi często przez dziesiątki lat te same areały leśne. MACIEJ. Saga 240.

GŁUCHY OWIES p. stokłosa (płonna).

GŁUCHY PASTERNAK daw. p. marchew (zwyczajna).

GŁUPEK p. lulek (czarny).

GŁUPI MACZEK p. lulek (czarny).

GŁUPTAK ornit. GŁUPTAK ZWYCZAJNY <Morus bassanus, ptak z rodziny głuptakowatych Sulidae, do Polski zalatujący (in. głuptak biały)>

GŁUSIEC daw. p. głuszec (zwyczajny): W dawnej literaturze przyrodniczej zwano go [głuszca] także głuchcem, głuchym cietrzewiem, głuszcem-kniejotkiem, głuszkiem, głuścem, głuszcem właściwym. Lud dał mu imię dzikiego indora, gutura lub głuchonia. MACIEJ. Saga 236.

GŁUSZCZ gw. p. głuszec (zwyczajny).

GŁUSZEC
1a. ornit. GŁUSZEC ZWYCZAJNY <Tetrao urogallus, ptak z rodziny głuszcowatych Tetraonidae, w
Polsce lokalnie lęgowy, osiadły (in. głuszec-brodacz, g. czarnego a szarego pióra, g.
pospolity, g. właściwy; daw./lud. cietrzew głuchy, dziki indor, dz. jendyk, głuch,
głuchań, głuchar, głuchoń, głusiec, głuszcz, głuszek, gutur, kniejotek głuszec, kura
głuszec)>: Toki głuszców rozpoczynają się w marcu i trwają przez kwiecień aż do pierwszych
dni maja. SOKOŁ. Ptaki II, 172. • W końcu pieśni [głuszca] rozlega się szlifowanie
„czhauczyczyhau”, ton bardzo dziwny, syczący, podobny do dźwięków jakie powstają przy
ostrzeniu kosy. Szlifujący głuszec nie słyszy niczego, co się dzieje dokoła, a nawet nie reaguje
na strzał, stąd nazwa „głuszec”, „głuch”. SOKOŁ. Ptaki II, 173. • Pieśń głuszca, o ile głos ten
pieśnią nazywać można, składa się z dwóch różnych części, z dwóch niejako strof. Pierwsza to
klaszczące staccato; druga – zapamiętała, sycząca rulada, którą usłyszeć trudniej. Podczas
pierwszej, ptak w pełni swych zmysłów, strzeże się, czuwa i słyszy, podczas drugiej, uniesiony
namiętnością, staje się g ł u s z c e m niebacznym na otoczenie, na hałas i na
niebezpieczeństwo. (…) Podchodzić więc można tylko podczas drugiej części, i zatrzymywać
się trzeba, nim ptak ją skończy. Nazywa się to podchodzić głuszca „w takt pieśni”. ZABOR. W
sercu 29. • Spadł na polankę ogromny brodaty głuszec (…) Rozejrzał się, roztoczył wspaniały
wachlarz, opuścił rozczapierzone skrzydłą. MEIS. Wilk. cyt. SD • Głuszce zlatywały teraz na
tokowisko po zachodzie słońca, gdy puszcza ciemniała. EJS. Pusz. 75. /SD • Na przyszła
wiosnę ten ostęp stanie się ptasim wyrajem. Zatokują tu głuszce-brodacze… RODZ. Lato 64.
1b. ornit. <nazwa innych ptaków>:
Δ GŁUSZEC CIETRZEW p. cietrzew (zwyczajny).
Δ GŁUSZEC JARZĄBEK daw. p. jarząbek.
Δ GŁUSZEC KUROPATWA POSPOLITA p. kuropatwa (zwyczajna).
Δ GŁUSZEC PARDWA p. pardwa mszarna.
Δ GŁUSZEC PARDWA WŁAŚCIWA daw. p. pardwa mszarna.
Δ GŁUSZEC PARDWA POSPOLITA daw. p pardwa mszarna.
Δ GŁUSZEC PRZEPIÓRKA p. przepiórka (polna).

GŁUSZEK
1a. ornit. <Emberiza cia, ptak z rodziny trznadlowatych Emberizidae, do Polski zalatuje wyjątkowo
(in. trznadel głuszek; daw. poświerka głuszek, p. płotolub, poświertka)>
1b. ornit. daw. <nazwa innych ptaków>:
Δ GŁUSZEK p. głuszec (zwyczajny).
Δ GŁUSZEK p. potrzeszcz: Istnieje pewne podobieństwomiędzy śpiewem potrzeszcza a
głosami jakie wydaje tokujący głuszec. Możliwe, że okoliczność ta nadała potrzeszczowi w
niektórych okolicach nazwę głuszka lub głucha. SOKOŁ. Ptaki I, 142.

GŁYMBOCZYNA gw. ciesz. <głębsze miejsce w rzece lub stawie>

GŁYMBOKUCNY gw. ciesz. <bardzo głęboki>: Ale to ci głymbokucno przepaść! K.-T.-P.-W. Cieszyn 106.

GMACHÓWKA entom. <nazwa błonkówek z rodziny mrówek Formicidae>: Nie gardzi też [dzięcioł zielony] gmachówkami, czyli przedstawicielkami rodzaju Camponotus. Mrówki te zakładają swoje gniazda we wnętrzu próchniejących pni. GRASZ. Ptaki 185.
Δ GMACHÓWKA CIEŚLA Camponotus herculeanus (in. g. koniczek),
Δ GMACHÓWKA DRZEWOTOCZNA C. ligniperdus.

GMATKOWIEC DRZEWIASTY p. gmatwica (chropowata).

GMATKÓWKA mikol. GMATKÓWKA SZARAWA <Cerrena unicolor, grzyb z rodziny żagwiowatych Polyporaceae (in. cerena jednobarwna; daw. gmatwek jednobarwny, siatkowiec jednofarbny)>

GMATWAK DĘBOWY p. gmatwek dębowy.

GMATWEK
1a. mikol. GMATWEK DĘBOWY <Daedalea quercina, grzyb z rodziny pniarkowatych
Fomitopsidaceae (in. gmatwak debowy, huba dębowa, siatkowiec dębowy; daw. bedłka
dębniak)>
1b. mikol. <nazwa innych grzybów>:
Δ GMATWEK CZERWONY ODM. ZWODNICZA p. gmatwica (chropowata).
Δ GMATWEK GARBATY, G. OKAZAŁY p. wrośniak (garbaty).
Δ GMATWEK JEDNOBARWNY p. gmatkówka (szarawa).
Δ GMATWEK PALONY p. niszczyca (belkowa).

GMATWEK CHROPOWATY p. gmatwica (chropowata).

GMATWEK CHROPOWATY ODMIANA BLASZKOWATA p. gmatwica (trójbarwna).

GMATWIANKA mikol. GMATWIANKA KROWINIEC <Lindbladia tubulina, gatunek śluzowca Myxomycetes>

GMATWICA mikol. <nazwa grzybów z rodziny żagwiowatych Polyporaceae>:
Δ GMATWICA CHROPOWATA Daedaleopsis confragosa (in. gmatwek chropowaty; daw. gmatkowiec drzewiasty, gmatwek czerwonawy odm. zwodnicza, siatkowiec czerwony, s. drzewiasty, wrośniak czerwonawy),
Δ GMATWICA TRÓJBARWNA D. tricolor (in. gmatwek chropowaty odmiana blaszkowata; daw. siatkowiec trójbarwny).

GMYR gw. ciesz. <o dużej ilości poruszających się małych zwierząt (też dzieci)>

GNIAZDKA gw. podh. p. orlik (pospolity).

GNIAZDKO p. przywrotnik (pasterski).

GNIAZDNICA KULISTA mikol. <Nidularia deformis, grzyb z rodziny gniazdnicowatych Nidulariaceae>

GNIAZDO p. glistnik jaskółcze ziele.

GNIAZDO p. łuskiewnik zwyczajny.

GNIAZDOSZ p. gnieźnik (leśny).

GNIAZDOSZ p. łuskiewnik zwyczajny.

GNIAZDOSZ LEŚNY p. gnieźnik (leśny).

GNIAZDÓWKA mikol. GNIAZDÓWKA CZERWONAWA <Neotiella rutilans, grzyb workowy z rodziny ziemicowatych Humariaceae>

GNIDOSZ
1a. bot. <nazwa rodzimych gatunków roślin z rodziny trędownikowatych Scrophulariaceae (daw./lud.
wszawij)>:
Δ GNIDOSZ BŁOTNY Pedicularis palustris (in. gnidosz, g. bagienny, g. trujący; daw./lud.
bagniak, końska łapa, sokola, wsawiec, wszawiec): Tu i ówdzie różowy ton mokradłom
[Bagien Biberzańskich] nada gnidosz błotny. KŁOS. G.T. Prawdziwa 88.
Δ GNIDOSZ DWUBARWNY P. oederi (in. g. pstry, g. różnobarwny),
Δ GNIDOSZ HACQUETA P. hacquetii,
Δ GNIDOSZ KRÓLEWSKI P. sceptrum-carolinum (in. g. bagnienny, g. berło, g.
torfowiskowy; daw./lud. berło),
Δ GNIDOSZ OKAZAŁY P. exaltata, gatunek u nas wymarły,
Δ GNIDOSZ OKÓŁKOWY P. verticillata (in. g. okrężkowaty, g. rozetkowy),
Δ GNIDOSZ ROZESŁANY P. sylvatica (in. g. leśny),
Δ GNIDOSZ SUDECKI P. sudetica : Gnidosz sudecki jest rośłiną bardzo rzadką i o ciekawym
rozmieszczeniu geograficznym. Jego stanowiska w Karkonoszach są nie tylko jedynymi (…) w
Polsce, ale i w Europie. Najbliżej położone stanowiska znajdują się daleko na północy w
tundrze półwuspu Kola i na północnym Uralu. FABISZ. Sudety 106.
1b. bot. <nazwa prawdopodopodobnie zadomowionego u nas gatunku rośliny z rodziny
trędownikowatych>:
Δ GNIDOSZ STEPOWY P. kaufmannii.

GNIEWACZ p. borowik (szatański).

GNIEWAK p. piaskowiec (modrzak).

GNIEWOS p. borowik (ponury).

GNIEWOSZ p. mleczaj (chrząstka).

GNIEWOSZ p. piaskowiec (modrzak).

GNIEWOSZ p. podgrzybek (brunatny).

GNIEWOSZ gw. podh. p. niecierpek (pospolity).

GNIEWOSZ p. rzeżucha (niecierpkowa).

GNIEWOSZ CZERWONY p. borowik (ponury).

GNIEWOSZ CZERWONY p. borowik (szatański).

GNIEWUS p. borowik (ceglastopory).

GNIEWUS gw. podh. p. piaskowiec (modrzak).

GNIEZDNIK p. gnieźnik (leśny).

GNIEZDNIK LEŚNY p. gnieźnik (leśny).

GNIEŹNIK
1a. bot. GNIEŹNIK LEŚNY <Neottia nidus-avis, rodzimy gatunek rośliny z rodziny
storczykowatych Orchidaceae (in. gnieźnik, g. bezlistny, g. gniazdosz, g. właściwy; daw./lud.
bezlistnik, dwójlist ptasie gniazdo, dwulistnik, gniazdosz, g. leśny, gniezdnik, g. leśny,
nowotnik, ptasie gniazdo)>
1a. bot. <nazwa innej rośliny>:
Δ GNIEŹNIK JAJOWATY p. listera (jajowata).
2. łow. …..

GNIJÓWKA lud. mazur. warm. p. dudek (zwyczajny).

GNILICA mikol. <nazwa grzybów z rodziny gnilicowate Coniophoraceae >
Δ GNILICA CIENKA Coniophora arida,
Δ GNILICA MÓZGOWATA C. puteana (in. piwniczny grzyb domowy; daw. powłocznik mózgowaty, stęchlinek mózgowaty),
Δ GNILICA OLIWKOWA C. olivacea,
Δ GNILICA WRZECIONOWATOZARODNIKOWA C. fusispora.
 

GNILIK entom. <nazwa chrząszczy z rodziny gnilikowatych Histeridae>:
Δ GNILIK CZERWONOPLAMY Hister quadrinotatus,
Δ GNILIK CZTEROPLAM H. quadrimaculatus.

GNIŁEK daw. p. wykwit.

GNOJAK
1. entom. p. żuk (gnojowy).
2. mikol. p. czernidłak (pospolity).