To Top

„Słownik polskiego języka przyrodniczego” jest autorskim projektem Grzegorza Bobrowicza. Prace nad słownikiem zostały zapoczątkowane w roku 1990, a od roku 2010 prowadzone są intensywnie. Słownik jest zbiorem wyrazów opisujących dziką przyrodę Polski; głównie w skali makroskopowej (pominięto skalę mikro, budowę wewnętrzną organizmów, procesy fizjologiczne). Obejmuje on nazwy używane obecnie i dawniej, w tym gwarowe i ludowe. Słownik adresowany jest do wszystkich którym bliska jest dzika przyroda Polski. Więcej

Zakres tematyczny Słownika:

  • nazwy gatunków roślin Polski – dzikich i zadomowionych, m.in. grzybów, porostów, mszaków, paprotników, roślin nasiennych;
  • nazwy gatunków zwierząt Polski – dzikich i zadomowionych, m.in. mięczaków, stawonogów, kręgowców;
  • nazwy części roślin i zwierząt;
  • głosy zwierząt;
  • nazwy środowisk przyrodniczych, zbiorowisk roślinnych;
  • nazwy rzeźby terenu, wód, gleb; określenia miejsc w terenie itp.;
  • nazwy używane w leśnictwie dotyczące lasów, ich części itp.;
  • nazwy łowieckie dotyczące zwierząt, sposobów ich wabienia i in.;
  • nazwy używane w wędkarstwie dotyczące wód, ich fragmentów i in.;
  • nazwy używane w rolnictwie dotyczące obszarów rolnych, ich fragmentów i in.;
  • nazwy meteorologiczne, m.in. stany pogody, zjawiska na niebie itp.;
  • nazwy pór roku, miesięcy, pór dnia.

Obecnie w Słowniku znalazły się między innymi w dużej części kompletne nazwy gatunków takich grup systematycznych, jak: grzyby, porosty, paprotniki, rośliny nasienne; chrząszcze (część), motyle (część), prostoskrzydłe, ważki, mięczaki, minogi, ryby, ptaki. W przygotowaniu mszaki; pajęczaki, owady (pozostałe grupy), wije, skorupiaki, płazy, gady, ssaki.

Prezentowana część Słownika liczy około 15 tysięcy haseł. Docelowo szacuję, że objętość Słownika sięgnie około 50 tysięcy haseł. Na razie pozostawiam otwartą kwestię cytatów do poszczególnych haseł. Do niektórych haseł je zamieszczam; zwłaszcza cytaty nawiązujące do pochodzenia nazwy. Wykaz źródeł

Zapraszam wszystkich miłośników polskiego języka przyrodniczego do dzielenia się swoimi uwagami na temat Słownika lub poszczególnych jego haseł. Mniej

GIPSÓWKA ROZESŁANA p. łyszczec (rozesłany).

GIPSÓWKA TRÓJDZIELNA p. łyszczec (trójdzielny).

GIPSÓWKA WIECHOWATA p. łyszczec (wiechowaty).

GIR p. kropidło (wodne).

GIR daw. p. podagrycznik pospolity.

GIRA p. kropidło (wodne).

GIRLIC p. kulczyk.

GIRZ p. dzięgiel (leśny).

GIRZ p. kropidło (wodne).

GIRZ daw. p. podagrycznik pospolity.

GIZD daw./lud.(stpl.) <zielsko, perz, kąkol>

GLAPA lud. p. gawron.

GLAPA lud. wlkp. p. wrona (siwa).

GLAPIE JAJA p. czasznica (oczkowata).

GLAPIE JAJA p. purchawka (chropowata).

GLEBA <wierzchnia warstwa skorupy ziemskiej, stanowiąca podłoże życia roślin; grunt, pole, ziemia orna, ziemia> : Weszła na wąską wydeptaną ścieżkę, gleba tu była mokra, tłumiła kroki. PRUSZ. Karabela. Δ Gleby piaszczyste, gliniaste, wapniste, ilaste, lessowe, czarnoziemne, torfowe i inne<gleby, których podstawowym składnikiem jest piasek, glina, wapń, ił, less itd.> Δ Gleby ciężkie, zlewne, zwięzłe lub lekkie, przewiewne<gleby gliniaste lub piaszczyste> Δ Gleby zimne lub ciepłe<gleby o większej lub mniejszej pojemności wody, tracące w związku z tym dużo lub mało ciepła, zużywanego podczas parowania wody z gleby> / SD

GLEGLIJA gw. mazow. p. świerk (pospolity).

GLEOLEKTA ŚLUZOWATA p. śluźnica mchowa.

GLEWICZEK
1. <nazwa glewików z rodziny maczugowcowatych Notothyladaceae>:
Δ GLEWICZEK GŁADKI Phaeoceros laevis,
Δ GLEWICZEK KAROLIŃSKI Ph. carolinianus.

GLEWIK
1. bot. <nazwa glewików z rodziny glewikowatych Anthocerotaceae>:
Δ GLEWIK POLNY Anthoceros agrestis (in. g. punktowany),
Δ GLEWIK NEESA A. neesii.
2. bot. GLEWIKI <Anthocerotophyta, dawniej klasa roślin pod nazwą Anthoceropsida
zaliczana do gromady mszaków; ostatnio glewiki traktowane są jako oddzielna gromada>

GLIBIEL, GLIBIELA daw.(stpl.) <trzęsawisko>: W błotnej żaby hasają glibieli. Żebr. Ow.; za SL. • Pierzchnąwszy jelenie, w krzewinę nas ciemną I nieprzebyte nawiodą glibiele. Tward. Daf.; za SL.

GLICZOWAĆ gw. ciesz. <ślizgać się po śniegu lub lodzie>

GLICZYCA entom. <Notoxus sp., rodzaj chrząszczy z rodziny nakwiatkowatych Anthicidae>

GLIGLIJA p. jodła pospolita.

GLIGLIJA lud. p. świerk (pospolity).

GLINIEC bot. <nazwa porostów z rodziny Protothelenellaceae>:
Δ GLINIEC WŁAŚCIWY Thrombium epigaeum,
Δ GLINIEC ZIELONAWOBRUNATNY Th. viridifuscum.

GLINIK entom. GLINIK LULKARZ <Corizus hyoscyami, pluskwiak z rodziny wysysowatych Rhopalidae>

GLISTA gw. ciesz. małopol. żyw. <dżdżownica>

GLISTEWNIK lud. p. glistnik jaskółcze ziele.

GLISTEWNIK p. psianka (słodkogórz).

GLISTEWNIK JASKÓŁCZE ZIELE p. glistnik jaskółcze ziele.

GLISTEWNIK WIĘKSZY gw. p. glistnik jaskółcze ziele.

GLISTNIK
1a. bot. GLISTNIK JASKÓŁCZE ZIELE <Chelidonium majus, rodzimy gatunek rośliny z rodziny
makowatych Papaveraceae (in. glistnik, glistnik pospolity, g. większy, jaskółcze ziele;
daw./lud. alelujki, alepijka, brodawa, brodawka, brodawnik, brodawnik celidonia,
cecelija, celidon, celidonia, celidonia jaskółcze ziele, cencelia, cencelijka, cendalia,
cendelia, cęcelia, cęcylia, cyncaleja, cyndalia, cyngalia, czelidonia, czelidonia większa,
dar niebieski, glistewnik, glistewnik jaskółcze ziele, g. większy, glistownik, gliśnik,
glizdownik, gniazdo, gorzekwiat, hładysznyk, jaskółnek, jaskólnik, jaskółcze gniazdo,
j. gniazdo większe, j. ziele większe, jaskółycznik, jodyna, kurza ślepota, łastywacze zile,
niebospad, niedowład, obojnik, psi mlecz, rostopast, rostopaść, samozeleń, samozełeń,
sandalina, santalina, sapon, sapun, scholnik, sobacza lilija, szlotnyk, trojeść,
zełemozeń, zemizelenia, zemozełeń, ziele jaskółcze większe, ziele brodawcze, z. od
brodawek, zimozielon, zlotnik, zlotokwat, złotnik, złotnik większy, złotogroch,
złotokwiat, zniebaspôd, zwyciężyjad, żółcienica, żółcieniec, żółcień, żółczenica,
żółtak, żółtnik)>
1b. bot. <nazwa innych roślin>:
Δ GLISTNIK p. centuria (pospolita).
Δ GLISTNIK p. psianka (słodkogórz).

GLISTOWNIK p. glistnik jaskółcze ziele: Kępy glistownika, miodunki leśnej i dzwonki kampanuli ustroiły samotny zakątek. GOŹ. Loty 49.

GLIŚNIK p. glistnik jaskółcze ziele.

GLIŚNIK p. psianka (słodkogórz).

GLIWA p. gąska (niekształtna).

GLIWA p. gąska (zielonka).

GLIWA lud. <grzyb niejadalny>

GLIZDOWNIK p. glistnik jaskółcze ziele.

GLON
1. zwykle w lm glony <duża grupa przeważnie samożywnych, wodnych roślin zarodnikowych>:
Potok zarosły glonami miękko i cicho szemrał spowity w liście kaczeńca i podbiałów.
WITKIEW. S. Utwory. cyt. SD.
2a. gw. <niektóre rośliny wodne>: „Glony – porosty wodne przy źródliskach”. „Wodorosty, tak
zwane ‘trzęsidła’, lud zowie glonem” KARŁ. SGP II, 80.
2b. lud. wad. żyw. p. klon w zn. 1a.
3. gw. <muł>

GLOWACZ p. popłoch pospolity.

GLÓK lud. opol. p. głóg w zn. 1a.

GLÓN gw. ciesz. <mulisty osad w stawie>

GLUBA p. śliwa (domowa).

GLUBKA p. śliwa (domowa).

GLUPKA p. śliwa (domowa).

GŁADKIE ZIELE p. babka (piaskowa).

GŁADNIK zool. <Callilepis nocturna, pająk z rodziny worczakowatych Gnaphosidae>

GŁADYCZ p. śnieżyczka (przebiśnieg).

GŁADYSA daw. p. stornia.

GŁADYSZ
1a. mikol. <nazwa porostów z rodziny Hymeneliaceae>:
Δ GŁADYSZ POTOKOWY Ionaspis chrysophana,
Δ GŁADYSZ WODNY I. lacustris (in. misecznica jeziorna),
Δ GŁADYSZ WONNY I. odora,
Δ GŁADYSZ ŻÓŁTAWY I. ceracea (in. misecznica woskowa, woszczak żółtawy).
1b. mikol. <nazwa innych porostów>:
Δ GŁADYSZ GRANATOWY p. woszczak (granatowy).
Δ GŁADYSZ PREVOSTA p. woszczak (Prevosta).
Δ GŁADYSZ RÓŻNOPOSTACIOWY p. woszczak (różnopostaciowy).
Δ GŁADYSZ RÓŻOWY p. woszczak (różowy).
1c. mikol. GŁADYSZ KRUCHY <Leocarpus fragilis, gatunek śluzowca Myxomycetes>
2a. bot. GŁADYSZ PAPROCIOWATY <Homalia trichomanoides, mech z rodziny miecherowatych
Neckeraceae (in. gładyszek)>
2b. bot. <nazwa różnych roślin>:
Δ GŁADYSZ p. konwalia (majowa).
Δ GŁADYSZ, G. KWIAT MLECZNY, G. PRZEBIŚNIEG, G. ŚNIEŻYCA p. śnieżyczka
(przebiśnieg).
Δ GŁADYSZ MNIEJSZY p. ośmiał mniejszy.
3. entom. p. zmrocznik (gładysz).

GŁADYSZEK p. śnieżyca (wiosenna) : Białe kwiatki gładyszków, śnieżyczek i mokrzycy ukazują się bardzo wcześnie, nieraz już w początkach marca, kiedy wszędzie wokoło więcej jeszcze widać śniegu, aniżeli czarnej ziemi. DYAK. Las 57.

GŁADYSZEK p. gładysz paprociowaty.

GŁADZICA ichtiol. <Pleuronectes platessa, rodzimy gatunek ryby morskiej z rodziny flądrowatych Pleuronectidae>

GŁASZCZEK, GŁASZCZKA zwykle w lm głaszczki zool. <u stawonogów: członowane przydatki aparatu gębowego>

GŁAWATNIK gw. podh. p. chaber (łąkowy).

GŁAZIK entom. <nazwa motyli z rodziny miernikowców Geometridae>:
Δ GŁAZIK NACIERNIAK Crocallis elinguaria (daw./lud. poprężek nacieniak),
Δ GŁAZIK NAGŁOŻAK C. tusciaria.

GŁĄBEK p. siedzuń (sosnowy).

GŁĄBIEL ichtiol. daw. p. sieja pospolia.

© Copyright 1990-2024 Grzegorz Bobrowicz. Wszelkie prawa zastrzeżone. Kopiowanie zdjęć i treści wymaga pisemnej zgody autora.

Powrót do góry