To Top

„Słownik polskiego języka przyrodniczego” jest autorskim projektem Grzegorza Bobrowicza. Prace nad słownikiem zostały zapoczątkowane w roku 1990, a od roku 2010 prowadzone są intensywnie. Słownik jest zbiorem wyrazów opisujących dziką przyrodę Polski; głównie w skali makroskopowej (pominięto skalę mikro, budowę wewnętrzną organizmów, procesy fizjologiczne). Obejmuje on nazwy używane obecnie i dawniej, w tym gwarowe i ludowe. Słownik adresowany jest do wszystkich którym bliska jest dzika przyroda Polski. Więcej

Zakres tematyczny Słownika:

  • nazwy gatunków roślin Polski – dzikich i zadomowionych, m.in. grzybów, porostów, mszaków, paprotników, roślin nasiennych;
  • nazwy gatunków zwierząt Polski – dzikich i zadomowionych, m.in. mięczaków, stawonogów, kręgowców;
  • nazwy części roślin i zwierząt;
  • głosy zwierząt;
  • nazwy środowisk przyrodniczych, zbiorowisk roślinnych;
  • nazwy rzeźby terenu, wód, gleb; określenia miejsc w terenie itp.;
  • nazwy używane w leśnictwie dotyczące lasów, ich części itp.;
  • nazwy łowieckie dotyczące zwierząt, sposobów ich wabienia i in.;
  • nazwy używane w wędkarstwie dotyczące wód, ich fragmentów i in.;
  • nazwy używane w rolnictwie dotyczące obszarów rolnych, ich fragmentów i in.;
  • nazwy meteorologiczne, m.in. stany pogody, zjawiska na niebie itp.;
  • nazwy pór roku, miesięcy, pór dnia.

Obecnie w Słowniku znalazły się między innymi w dużej części kompletne nazwy gatunków takich grup systematycznych, jak: grzyby, porosty, paprotniki, rośliny nasienne; chrząszcze (część), motyle (część), prostoskrzydłe, ważki, mięczaki, minogi, ryby, ptaki. W przygotowaniu mszaki; pajęczaki, owady (pozostałe grupy), wije, skorupiaki, płazy, gady, ssaki.

Prezentowana część Słownika liczy około 15 tysięcy haseł. Docelowo szacuję, że objętość Słownika sięgnie około 50 tysięcy haseł. Na razie pozostawiam otwartą kwestię cytatów do poszczególnych haseł. Do niektórych haseł je zamieszczam; zwłaszcza cytaty nawiązujące do pochodzenia nazwy. Wykaz źródeł

Zapraszam wszystkich miłośników polskiego języka przyrodniczego do dzielenia się swoimi uwagami na temat Słownika lub poszczególnych jego haseł. Mniej

BABIK p. bobrek (trójlistkowy).

BABIKRÓWKA daw. p. ziarnopłon (wiosenny).

BABIKRÓWKA daw. p. kokoryczka.

BABIKRÓWKA daw. p. kokoryczka (wielokwiatowa).

BABIKRÓWKA daw. p. kokoryczka (wonna).

BABIMOR lud. przem. p. widłak.

BABIMOR daw. p. wroniec (widlasty).

BABIMÓR p. widłak (goździsty).

BABIMUR daw. p. barszcz w zn. 1a.

BABIMUR p. widłak i widłak (goździsty).

BABINKA daw. p. smolucha (bukowa).

BABIOCHA p. głóg w zn. 1a.

BABIORKA lud. małop. p. głóg w zn. 1a.

BABIZĄB p. widłak (goździsty).

BABKA
1a. bot. <nazwa rodzimych gatunków roślin z rodziny babkowatych Plantaginaceae (daw./lud.
pięćżyłki)>:
Δ BABKA GÓRSKA P. atrata (in. b. syberyjska, b. wysokogórska),
Δ BABKA LANCETOWATA P. lanceolata (in. babka, b. chłopska, b. długa, b. długolistna,
b. koniczynowa, b. wąskolistna, b. zaostrzona; daw./lud. bapka, baranie języki,
barankowe języczki, barankowy język, biczki, jęrzecki, języczek, języczki, j. gęsie, j.
polne, j. psie, jynzycki, jynzyczki, kopiczka, łozorki, okojma, skołojma, skołorzęć,
skorożęć, szparnik, żywiec),
Δ BABKA NADMORSKA P. maritima (in. b. morska, b. nadbrzeżna),
Δ BABKA PIASKOWA P. arenaria (in. b. gałęzista, b. indyka, b. pieskowa, b. płesznik;
daw./lud. bialicz, chmielik, chmielnik, gładkie ziele, ołowianka, pchle ziele, p. z.
piaskowe, pleszne ziele, plesznik, p. babka, pleśnik, płesznik, psilen, psylen,
żywotobolnik),
Δ BABKA PIERZASTA P. coronopus (in. b. słona, b. strzępiasta, b. wronia stopa),
Δ BABKA ŚREDNIA P. media (in. babka, b. fioletowa, b. kosmata; daw./lud. babczok,
baski, kozak, podarożnik, podróżnik),
Δ BABKA WIELONASIENNA P. intermedia,
Δ BABKA WINTERA P. winteri,
Δ BABKA ZWYCZAJNA P. major (in. babka, b. babska, b. pospolita, b. szeroka, b.
szeroko, b. szerokolistna, b. świętojańska, b. wielka, b. wielko, b. większa, b. właściwa;
daw./lud. babcok, babczek, babczok, babczyn, b. listek, baśki, bobkowe liście, krowi
ogon, listek baśki, palka, pięczyłek, pięć żyłek, pięćżyłka, pięćżyłki, podorożnik,
podoróżnik, podróżnik, powabczok, pse jżeyczki, psie języczki, psyjanzek, skolojma,
skolojrza, skolojsza, skołojma, skołojna, skołojrza, skołorzęć, skorocel, skorocięć,
skoroźrza, skorożęć).
1b. bot. <nazwa zadomowionego u nas gatunku rośliny rodziny babkowatych>:
Δ BABKA WĘŻOWA P. serpentina.
1c. bot. daw. BABKA WODNA p. żabieniec (babka wodna).
2. mikol. <nazwa grzybów>:
Δ BABKA p. czasznica (oczkowata).
Δ BABKA p. koźlarz (babka).
Δ BABKA p. piestrak (jadalny).
Δ BABKA daw. p. smolucha (bukowa).
3. entom. lud. <nazwa owadów>:
Δ BABKA p. barczatka (pierścienica).
Δ BABKA p. biedronka oraz biedronka (siedmiokropka).
Δ BABKA p. ważka: Wskazywała panu Tomaszowi figlarne babki, o szafirowych,
przeźroczystych skrzydłach, jak bujały na wysokich źdźbłach nadwodnej trawy. KRZYWOSZ.
Rusał. cyt. SD.
4a. ichtiol. <nazwa rodzimych gatunków ryb z rodziny babkowatych Gobiidae>:
Δ BABKA CZARNA Gobius niger (in. babka; daw./lud. pępówka),
Δ BABKA CZARNOPLAMKA Gobiusculus flavescens,
Δ BABKA MAŁA Pomatoschistus minutus,
Δ BABKA PIASKOWA P. microps.
4b. ichtiol. <nazwa obcych gatunków ryb z rodziny babkowatych>:
Δ BABKA ŁYSA Neogobius gymnotrachelus (in. b. gołogłowa),
Δ BABKA SZCZUPŁA Neogobius fluviatilis,
Δ BABKA ŚNIADOGŁOWA N. melanostomus (in. b. barczysta, b. bycza, b. czarnopyska, b.
kamienna, b. krągła, b. obła, b. okrągła, b. wielkogłowa),
4c. ichtiol. daw. <nazwa innych gatunków ryb>:
Δ BABKA p. głowacz (białopłetwy).
Δ BABKA p. głowacz (pręgopłetwy): W okolicy Zakopanego w Białym Dunajcu nierzadki jest
głowacz, zwany także babką, mianowicie głowacz pręgopłetwy (Cottus poecilopus).Fud. Zwierz. cyt.
SD.
Δ BABKA p. głowacz (szczupły).

BABKI lud. p. koźlarz (babka).

BABNY CZOSNEK p. czosnek (niedźwiedzi).

BABOK p. bobrek trójlistkowy.

BABOKI p. łopian (większy).

BABRAĆ SIĘ indyw. <o jeleniach, dzikach: zażywać błotnej kąpieli >: Zwierzęta te [jelenie] chętnie babrały się w leśnym grzęzawisku. KARP. Władca 28.

BABRZYSKO łow. <miejsce tarzania się w błocie dzików lub jeleni; p. też brochowisko, kąpidło, kąpiel, kąpielisko, tarzawisko>: W ciągu dnia byk [jeleń] nieraz opuszcza chmarę i chłodzi się w babrzysku. STEL. Zwierz.; za SH.

BABSKI CHLEB p. ślaz (zanidbany).

BABSKI GNIYW p. wilżyna (ciernista).

BABSKIE KOŁTUNY p. widłak (goździsty).

BABSKIE USZY p. piestrzenica (kasztanowata).

BABUSIA lud. p. biedronka (siedmiokropka).

BABYN p. pyleniec pospolity.

BACHLETKA p. porzeczka (agrest).

BACHOLNIK p. bagno (zwyczajne).

BACHORY p. zimowit jesienny.

BACHSZTELCE lud. giż. p. pliszka (siwa).

BACHULNIK p. bagno (zwyczajne).

BACHUN daw. p. bagno (zwyczajne).

BACZOŃ gw. p. bocian (biały).

BADIAGA daw. p. nadecznik stawowy.

BADŁAK daw. p. głóg w zn. 1a.

BADRIAN p. kozłek (lekarski).

BADUNIA lud. <bagienko, głęboka kałuża na drodze>

BADYL
1. <łodyga rośliny pozbawiona liści, najczęściej uschła>
2. <żartobliwie o roślinach>
3. bot. p. gajowiec (żółty), p. poziewnik oraz p. poziewnik (szorstki).
4. łow. <noga łosia, jelenia, daniela zakończona racicą; por. bieg>: Ciągnąc w stronę polany
pastwił się [łoś] nad gęsto rozrosłym listowiem pędów olchowych i gniótł ciężkimi badylami
donośnie klaskające w takt jego kroków błoto. PAC-POM. A było 181.
5a. łow. BADYLE <poroże badylarza>
5b. łow. BADYLE <tępe i grube zakończenia odnóg badylarza>
6. daw. lud. BADYLE <poroże jelenia>

BADYLARZ łow. <byk łosia lub daniela mający poroże o kształcie wieńca jelenia (bez łopat)>

BADYLEK bot. daw. p. poziewnik.

BADŹGAĆ gw. ciesz. <deptać w grząskim błocie>

BAG daw. p. bocian (czarny):Przytaczają też drugi rodzaj bocianów, na grzbiecie wszystek czarny, a pod brzuchem trochę bielasy; ale te nie lęgną się przy ludziach, ale na bagnach, i to tedy jest bag, nie bocian. Siennik. cyt. SL.

BAGIENIAK p. koźlarz (czerwony).

BAGIENIAK p. maślak (sitarz).

BAGIENIEC p. bagno (zwyczajne).

BAGIENKO daw. p. modrzewnica zwyczajna.

BAGIENKO lud. p. bagno (zwyczajne).

BAGIENNIK
1. bot. <nazwa mchów z rodziny krzywoszyjowatych Amblystegiaceae>:
Δ BAGIENNIK OBŁY Pseudocalliergon turgescens,
Δ BAGIENNIK WIDŁAKOWATY P. lycopodioides,
Δ BAGIENNIK ŻMIJOWATY P. trifarium.
2. mikol. p. maślak (sitarz).

BAGLIETTOA bot. <nazwa porostów z rodziny Verrucariaceae>:
Δ BAGLIETTOA BALDEŃSKA Bagliettoa baldensis (in. promieńczyk baldeński),
Δ BAGLIETTOA JASNA B. parmigera (in. promieńczyk ciemny, p. Gyelinka, p. jasny),
Δ BAGLIETTOA MAŁA B. limborioides,
Δ BAGLIETTOA NIEBIESKOZIELONA B. parmigererella (in. promieńczyk niebieskozielony),
Δ BAGLIETTOA STEINERA B. steineri (in. promieńczyk odmienny, p. Steinera).

BAGNIAK
1a. bot. <nazwa mchów z rodziny szmotłochowatych Bartramiaceae (daw. bagnik)>:
Δ BAGNIAK DARNIOWY Philonotis caespitosa,
Δ BAGNIAK DŁUGOKOŃCZYSTY Ph. marchica,
Δ BAGNIAK KUTNEROWATY Ph. tomentella,
Δ BAGNIAK SPIRALNY Ph. seriata,
Δ BAGNIAK WAPIENNY Ph. calcarea,
Δ BAGNIAK WŁOSOWATY Ph. arnellii,
Δ BAGNIAK ZDROJOWY Ph. fontana.
1b. bot. <nazwa roślin>:
Δ BAGNIAK lud. p. bagno (zwyczajne).
Δ BAGNIAK gw. ostródz.-warm.-mazur. p. borówka (bagienna).
Δ BAGNIAK p. gnidosz (błotny).
2. mikol. <nazwa grzybów>:
Δ BAGNIAK lud. p. borowik (ponury).
Δ BAGNIAK p. koźlarz (czerwony).
Δ BAGNIAK lud. p. maślak (pstry).
Δ BAGNIAK p. maślak (sitarz).
Δ BAGNIAK p. maślak (ziarnisty).

BAGNIĄĆ lud. lim. p. wierzba (iwa).

BAGNIĄTKO lud. krakow. p. wierzba (iwa).

BAGNICA
1. bot. BAGNICA TORFOWA < Scheuchzeria palustris, rodzimy gatunek rośliny z rodziny
bagnicowatych Scheuchzeriaceae (in. bagnica, b. błotna, b. błotnista, b. sitowa, b. zwyczajna;
daw./lud. błotnica, b. sitowa, grężnica, grzęznica, płotnica, szajchcerya, szeycerya
błotna, trawa błotna, t. turza)>
2. entom. <…..>

BAGNICZKA bot. <nazwa wątrobowców z rodziny głowiakowatych Cephaloziaceae>:
Δ BAGNICZKA DROBNA Cladopodiella francisci,
Δ BAGNICZKA PŁYWAJĄCA C. fluitams.

BAGNIK p. bagniak w zn. 1a.

BAGNIK daw.(stpl.) p. piskorz.

BAGNIK zool. <nazwa pająków z rodziny darownikowatych Pisauridae>:
Δ BAGNIK NADWODNY Dolomedes plantarius (in. kłębosz nadwodny),
Δ BAGNIK PRZYBRZEŻNY D. fimbriatus (in. kłębosz białobrzegi).

BAGNIUK p. koźlarz (czerwony).

BAGNIUK p. maślak (sitarz).

© Copyright 1990-2025 Grzegorz Bobrowicz. Wszelkie prawa zastrzeżone. Kopiowanie zdjęć i treści wymaga pisemnej zgody autora.

Powrót do góry