„Słownik polskiego języka przyrodniczego” jest autorskim projektem Grzegorza Bobrowicza. Prace nad słownikiem zostały zapoczątkowane w roku 1990, a od roku 2010 prowadzone są intensywnie. Słownik jest zbiorem wyrazów opisujących dziką przyrodę Polski; głównie w skali makroskopowej (pominięto skalę mikro, budowę wewnętrzną organizmów, procesy fizjologiczne). Obejmuje on nazwy używane obecnie i dawniej, w tym gwarowe i ludowe. Słownik adresowany jest do wszystkich którym bliska jest dzika przyroda Polski. Więcej
Zakres tematyczny Słownika:
Obecnie w Słowniku znalazły się między innymi w dużej części kompletne nazwy gatunków takich grup systematycznych, jak: grzyby, porosty, paprotniki, rośliny nasienne; chrząszcze (część), motyle (część), prostoskrzydłe, ważki, mięczaki, minogi, ryby, ptaki. W przygotowaniu mszaki; pajęczaki, owady (pozostałe grupy), wije, skorupiaki, płazy, gady, ssaki.
Prezentowana część Słownika liczy około 15 tysięcy haseł. Docelowo szacuję, że objętość Słownika sięgnie około 50 tysięcy haseł. Na razie pozostawiam otwartą kwestię cytatów do poszczególnych haseł. Do niektórych haseł je zamieszczam; zwłaszcza cytaty nawiązujące do pochodzenia nazwy. Wykaz źródeł
Zapraszam wszystkich miłośników polskiego języka przyrodniczego do dzielenia się swoimi uwagami na temat Słownika lub poszczególnych jego haseł. Mniej
SIEYKA daw. p. siewka (złota).
SIGLANY gw. ciesz. <podmokłe łąki>: Na siglanach nigdy nie była trowa dobro dlo krów. K.-T.-P.-W. Cieszyn 261.
SIKAWKA p. koza pospolita.
SIKORA
1a. ornit. <nazwa ptaków z rodziny sikor Paridae (daw. berehulka, kowal, senyczka, sikorka,
żółtoczerewka)>
Δ daw. SIKORA BŁĘKITNA, S. BOGATKA, S. LASSOWA, S. MODRA, S. MODRACZKA,
S. NIEBIESKA, S. NIEBIESKAWA, S. SIKORKA, S. SINICA, S. SINICZKA, S. SINIUK,
S. SITNICZKA, S. ŻYDOWE OCZKA p. modraszka: Zauważyłem kilka zniczków.
Żerowały między sosnami, przelatywały mi przed nosem w godnym zaiste towarzystwie:
bogatek i czubatek, sikor błękitnych i sosnówek. GOŹ. Trop 82. • W dwóch [budkach
lęgowych] są sikory-modraczki, wysiadują tak twardo, że je można ręką brać. RODZ. Lato 54.
Δ daw./lud. SIKORA, S. BOGATA, S. BOGATKA, S. CZARNA, S. CZ. WIELKA, S.
DOMOWA, S. POSPOLITA, S. WIELKA, S. WIĘKSZA, S. ZWYCZAJNA p. bogatka w
zn. 1.
Δ SIKORA CIEMNA, S. CZARNA. S. CZ. MNIEJSZA, S. MAŁA, S. MNIEJSZA, S.
S. SOSNÓWKA p. sosnówka w zn 1.
Δ SIKORA CZARNOGŁOWA, S. CZARNOGŁÓWKA, S. PÓŁNOCNA(daw.) p.
czarnogłówka.
Δ SIKORA CZUBATA, S. CZUBATKA, S. KOZIEŁEK p. czubatka (europejska).
Δ SIKORA LAZUROWA Cyanistes (Parus) cyanus, do Polski zalatuje (in. s. błękitna; daw.
sikorka lazurowa),
Δ SIKORA UBOGA Poecile (Parus) palustris, w Polsce lęgowa, przelotna i zimująca (in. sikora, s.
biała, s. białego pióra, s. błotna, s. błotniczka, s. czarnogłówka, s. makopij, s. popek,
s. popielata, s. trzcinna, szarytka; daw./lud. błotniczka, kulmeize, makopij, mejze,
mniszka, popek, p. błotny, sikorecka, sikorka popek): Wywodziła swe prościutkie tryle
sikora błotna. OSSEN. W polskiej 72.
1b. ornit. daw. <nazwa innych ptaków>:
Δ SIKORA BRODACZEK, S. BRODACZKA, S. CZARNOBRODA, S. WĄSATKA p.
wąsatka.
Δ SIKORA DŁUGOOGON, S. MAŁA, S. OGONATKA, S. OGONIASTA, S.
OGONIATKA, S. OGONICZKA, S. OGONICZEK, S. OGONNICZEK, S.
RANIUSKA, S. RANIUSZCZEK, S. RANIUSZKA, S. RANIUSZEK, S. Z DŁUGIM
OGONEM p. raniuszek (zwyczajny).
Δ SIKORA LEŚNA daw. p. zniczek.
Δ SIKORA LITEWSKA, S. REMISZ, S. REMIZ, S. SAKIEWKA p. remiz zwyczajny: Całość
[gniazda] ma kształt sporego woreczka, z półtora razy większego od samego ptaka. Dla tego
kształtu gniazda zowią także remiza sikorą sakiewką. DYAK. Las 88.
Δ SIKORA MODRA p. kowalik (zwyczajny).
2. lud. radzyn. p. topola.
SIKORECKA lud. szczyc. p. sikora (uboga).
SIKORKA
1a. ornit. daw. <nazwa ptaków z rodziny sikor Paridae>: Różne gatunki sikorek, których nam
natura nie pożałowała, na pewno znalazły tutaj [w starym dębie] swoje mieszkanie, ich
wścibskości nie ostoi się żadna szpara. GOŹ. Bractwo 64.
Δ p. sikora.
Δ SIKORKA, S. BOGATKA p. bogatka w zn. 1: Na wyspie musi się znajdować gniazdo
sikorki bogatki, skoro ptaszek „ukradł” piórko potrzebne dla komfortowego umeblowania
domku. PUCH. Wyspa 111.
Δ SIKORKA, S. NIEBIESKA, S. NIEBIESKAWA, S. POSPOLITA, S. SIKORKA, S.
SITNICZKA, S. ŻYDÓWECZKA p. modraszka.
Δ SIKORKA BOROWA, S. CIEMNA, S. CZARNA, S. MAŁA, S. MNIEJSZA p. sosnówka
w zn 1a.
Δ SIKORKA CZUBATKA, S. KOZIOŁEK p. czubatka (europejska).
Δ SIKORKA LAZUROWA p. sikora (lazurowa).
Δ SIKORKA POPEK p. sikora (uboga).
1b. ornit. daw. <nazwa innych ptaków>:
Δ SIKORKA lud. bytow. kart. wejh. p. pliszka (siwa).
Δ SIKORKA REMISZ, S. REMIZ, S. REMIŻ p. remiz zwyczajny.
2. bot. p. ostróżeczka (polna).
SIKOROŻOŁN, S. EUROPEJSKI daw. p. kowalik (zwyczajny).
SIKUN p. pszeniec (gajowy).
SINA GARLICZKA lud. nieszaw. p. podróżniczek w zn. 1.
SINC p. piaskowiec (modrzak).
SINC p. podgrzybek (brunatny).
SINEK p. piaskowiec (modrzak).
SINEK p. podgrzybek (brunatny).
SINEK p. borowik (ponury).
SINIACZEK p. piaskowiec (modrzak).
SINIACZEK p. podgrzybek (brunatny).
SINIAK
1a. ornit. <Columba oenas, ptak z rodziny gołębiowatych Columbidae, w Polsce lęgowy, przelotny i
zimujący (in. gołąb, g. dziki, g. dz. mniejszy, g. dz. siny, g. huczek, g. hurkot, g. mały
siwego pióra, g. polny, g. siniak, g. siny, g. siwak, g. siwy; daw./lud. dubiacz, duclak,
duplak, dziki gołąb, dziupnik, dziwoki gołąb, grzywacz mniejszy, huczek, hukacz, hurkot, huźdacz, kuzdubek, kwilek,
leśny gołąb, siniałka, sinogardlica,
sinogardliczka, sinogarlica, sinogarliczka)>
1b. ornit. daw. p. błotniak (zbożowy).
2. mikol. <nazwa grzybów>:
Δ SINIAK p. borowik (ponnury).
Δ SINIAK p. borowik (szatański).
Δ SINIAK p. gąsówka (fioletowawa).
Δ SINIAK p. koźlarz (czerwony).
Δ SINIAK p. maślak (sitarz).
Δ SINIAK p. piaskowiec (modrzak).
Δ SINIAK p. podgrzybek (brunatny).
Δ SINIAK p. podgrzybek (zajączek).
Δ SINIAK BIAŁY p. borowik (szatański).
Δ SINIAK BIAŁY p. piaskowiec (modrzak).
Δ SINIAK BOROWIK p. podgrzybek (brunatny).
Δ SINIAK CZERWONY p. borowik (ponnury).
Δ SINIAK PSI p. borowik (szatański).
Δ SINIAK ZAJĄCZEK p. borowik (ponnury).
Δ SINIAK ÓŁTY p. piaskowiec (modrzak).
3. łow. daw. <forma ubarwnienia zająca bielaka> Siniak – gatunek zająca bielaka który całego
włosu na zimę nie zmienia, lecz tylko od brzucha do połowy boków bieleje. KOZŁ. Term 91.
SINIAŁKA daw. p. siniak w zn. 1a.
SINIAR p. piaskowiec (modrzak).
SINIATKA p. podgrzybek (brunatny).
SINIAWKA p. podgrzybek (brunatny).
SINICA p. borówka (czarna).
SINICA lud. podl. p. modraszka.
SINIEC p. borowik (ponnury).
SINIEC p. piaskowiec (modrzak).
SINIEC p. podgrzybek (brunatny).
SINIEC daw. p. rozpiór.
SINIEC PIASKOWY p. piaskowiec (modrzak).
SINIEJ p. podgrzybek (brunatny).
SINIELEC p. podgrzybek (brunatny).
SINIOCH p. piaskowiec (modrzak).
SINIOCHA p. gąsówka (fioletowawa).
SINIOCHA p. piaskowiec (modrzak).
SINIÓWKA p. piaskowiec (modrzak).
SINIÓWKA p. podgrzybek (brunatny).
SINIUCH p. borowik (ponnury).
SINIUCH p. piaskowiec (modrzak).
SINIUCZKI p. bodziszek (łąkowy).
SINIUK daw. p. modraszka.
SINOGARDLICA daw. p. siniak w zn. 1a.
SINOGARDLICA daw. p. turkawka (zwyczajna).
SINOGARDLICZKA daw. p. siniak w zn. 1a.
SINOGARLICA daw. p. turkawka (zwyczajna).
SINOGARLICA daw. p. siniak w zn. 1a.
SINOGARLICA daw. p. synogarlica.
SINOGARLICZKA daw. p. podróżniczek w zn 1.
SINOGARLICZKA daw. p. siniak w zn. 1a.
SINOGARLICZKA daw. p. turkawka (zwyczajna).
SINOGŁOWIEC p. piaskowiec (modrzak).
SINOL p. piaskowiec (modrzak).
SINOL p. podgrzybek (brunatny).
SINOL CZERWONY p. borowik (ponnury).
SINOWRONKA lud. p. kraska (zwyczajna) : W instrukcjach mówi się o wypadkach skrajnych, że sinowronki znaoszą czasem aż sześć jajek. GOŹ. Bractwo 135.
SIODLARKA entom. SIODLARKA STEPOWA <Ephippiger ephippiger, owad prostoskrzydły z rodziny pasikonikowatych Tettigoniidae>
SIODŁÓWKA mikol. <nazwa grzybów z rodziny piestrzycowatych Helvellaceae>:
Δ SIODŁÓWKA CZARNA Helvella atra,
Δ SIODŁÓWKA GIĘTKA H. elastica,
Δ SIODŁÓWKA SIODLASTA H. ephippium.
SIODMACZEK p. siódmaczek leśny.
SIOK p. świerk (pospolity).
SIOSTRA I BRAT p. fiołek (polny).
Najnowsze komentarze