To Top

„Słownik polskiego języka przyrodniczego” jest autorskim projektem Grzegorza Bobrowicza. Prace nad słownikiem zostały zapoczątkowane w roku 1990, a od roku 2010 prowadzone są intensywnie. Słownik jest zbiorem wyrazów opisujących dziką przyrodę Polski; głównie w skali makroskopowej (pominięto skalę mikro, budowę wewnętrzną organizmów, procesy fizjologiczne). Obejmuje on nazwy używane obecnie i dawniej, w tym gwarowe i ludowe. Słownik adresowany jest do wszystkich którym bliska jest dzika przyroda Polski. Więcej

Zakres tematyczny Słownika:

  • nazwy gatunków roślin Polski – dzikich i zadomowionych, m.in. grzybów, porostów, mszaków, paprotników, roślin nasiennych;
  • nazwy gatunków zwierząt Polski – dzikich i zadomowionych, m.in. mięczaków, stawonogów, kręgowców;
  • nazwy części roślin i zwierząt;
  • głosy zwierząt;
  • nazwy środowisk przyrodniczych, zbiorowisk roślinnych;
  • nazwy rzeźby terenu, wód, gleb; określenia miejsc w terenie itp.;
  • nazwy używane w leśnictwie dotyczące lasów, ich części itp.;
  • nazwy łowieckie dotyczące zwierząt, sposobów ich wabienia i in.;
  • nazwy używane w wędkarstwie dotyczące wód, ich fragmentów i in.;
  • nazwy używane w rolnictwie dotyczące obszarów rolnych, ich fragmentów i in.;
  • nazwy meteorologiczne, m.in. stany pogody, zjawiska na niebie itp.;
  • nazwy pór roku, miesięcy, pór dnia.

Obecnie w Słowniku znalazły się między innymi w dużej części kompletne nazwy gatunków takich grup systematycznych, jak: grzyby, porosty, paprotniki, rośliny nasienne; chrząszcze (część), motyle (część), prostoskrzydłe, ważki, mięczaki, minogi, ryby, ptaki. W przygotowaniu mszaki; pajęczaki, owady (pozostałe grupy), wije, skorupiaki, płazy, gady, ssaki.

Prezentowana część Słownika liczy około 15 tysięcy haseł. Docelowo szacuję, że objętość Słownika sięgnie około 50 tysięcy haseł. Na razie pozostawiam otwartą kwestię cytatów do poszczególnych haseł. Do niektórych haseł je zamieszczam; zwłaszcza cytaty nawiązujące do pochodzenia nazwy. Wykaz źródeł

Zapraszam wszystkich miłośników polskiego języka przyrodniczego do dzielenia się swoimi uwagami na temat Słownika lub poszczególnych jego haseł. Mniej

SZUPA gw. ciesz. <łupina, np. orzecha>

SZUPINA daw.(stpl.) <łupina, łuska na ziarnie, plewa>

SZURKA, SZ. PSZCZOŁOJADKA lud. ukr. p. żołna (zwyczajna).

SZURPEK bot. <nazwa mchów z rodziny szurpkowatych Orthotrichaceae>:
Δ SZURPEK BEZZĘBNY Orthotrichum gymnostomum,
Δ SZURPEK BLADY O. pallens,
Δ SZURPEK DELIKATNY O. tenellum,
Δ SZURPEK DROBNY O. microcarpum,
Δ SZURPEK KOSMATY O. speciosum,
Δ SZURPEK MISECZKOWATY O. cupulatum,
Δ SZURPEK ODRĘBNY O. anomalum,
Δ SZURPEK OTWARTY O. patens,
Δ SZURPEK POROSŁY O. lyellii,
Δ SZURPEK POWINOWATY O. affine,
Δ SZURPEK PREGOWANY O. striatum,
Δ SZURPEK PRZEZROCZYSTY O. diaphanum,
Δ SZURPEK ROGERA O. rogeri (w Polsce uznany za wymarły),
Δ SZURPEK SKALNY O. rupestre,
Δ SZURPEK SŁOIKOWATY O. urnigerum,
Δ SZURPEK SZWEDZKI O. scanicum,
Δ SZURPEK ŚLICZNY O. pulchellum,
Δ SZURPEK TEPOLISTNY O. obtusifolium,
Δ SZURPEK WYSMUKŁY O. pumilum,
Δ SZURPEK ŻÓŁTOCZEPCOWY O. stramineum.

SZUSNÓĆ gw. ciesz. <o przelotnym deszczu>: Szusnyło i zaś świyci słońce. K.-T.-P.-W. Cieszyn 293.

SZUWAKS p. tęgoskór (cytrynowy).

SZUWAR p. tatarak zwyczajny.

SZWACZAKA gw. ostródz.-warm.-mazur. p. śliwa (domowa).

SZWAGIER p. łopian (większy).

SZWAGIER p. rzepień (włoski).

SZWAM p. koralówka (żółta).

SZWEJA p. piekielnica.

SZWOB gw. ciesz. <czarny karaluch>

SZWOJKOST gw. podh. p. żywokost (lekarski).

SZWONDY p. miechunka rozdęta.

SZYBKOLOT PROSTY p. mewa (blada).

SZYDELNICA p. marzymięta grzebieniasta.

SZYDLINA RÓŻOWA bot. <Thamnolia vermicularis, porost z rodziny Icmadophilaceae>

SZYDŁOSZ bot. <nazwa mchów z rodziny krótkoszowatych Brachytheciaceae>:
Δ SZYDŁOSZ CIENKI Cirriphyllum tenuicaule,
Δ SZYDŁOSZ GRUBOŻEBERKOWY C. crassinervium,
Δ SZYDŁOSZ WŁOSKOWY C. piliferum (in. sz. włosisty).

SZYDŁOWIEC mikol. SZYDŁOWIEC BIAŁOSZARY <Subulicium lautum, grzyb z rodziny strzępkoskórkowatych Hyphodermataceae>

SZYDŁOWNICZEK mikol. SZYDŁOWNICZEK DŁUGOZARODNIKOWY <Subulicystidium longisporum, grzyb z rodziny strzępkoskórkowatych Hyphodermataceae>

SZYEBA daw. p. zięba (zwyczajna).

SZYFOWAĆ gw. ciesz. <pływaćna krze lodowej przez popychanie jej kijem opierającym się o dno>

SZYFULEC gw. ciesz. <grudka kału na sierści zwierząt>

SZYJA bot. <u mszaków: dolna część sporofitu (puszki) łącząca zarodnię ze szczecinką (setą)>

SZYJOBRĘCZ daw. p. bernikla (obrożna).

SZYKOŃ entom. <nazwa chrząszczy z rodziny biegaczowatych Carabidae (daw. szykosz)>:
Δ SZYKOŃ CZARNY Pterostichus niger,
Δ SZYKOŃ MACER P. macer,
Δ SZYKOŃ METALICZNY P. metallicus,
Δ SZYKOŃ OWŁOSIONY P. pilosus.

SZYKOSZ daw. p. szykoń.

SZYLNIK p. żabieniec (babka wodna).

SZYNKODRAP daw.(stpl.) <mysz>

SZYP lud. śląsk. p. róża (dzika).

SZYP gw. ciesz. <owoc dzikiej róży>

SZYPEK, SZYPIE p. róża (dzika).

SZYPLEĆ LESZCZYNIAK p. rączyk leszczyniak.

SZYPLIN bot. <nazwa rodzimych gatunków roślin z rodziny motylkowatych Fabaceae>:
Δ SZYPLIN JEDWABISTY Dorycnium germanicum,
Δ SZYPLIN ZIELNY D. herbaceum (in. sz. zielony), u nas wymarły.

SZYPOŁ gw. lwow. p. próg rzeczny.

SZYPOT
1a. zwyk­le w lm szypoty <bystrza i niewielkie wodospady na rzekach i potokach górskich
tworzące się na progach lub rumowiskach skalnych przegradzających koryto>
1b. zwyk­le w lm szypoty <(same) progi lub rumowiska skalne w korycie rzeki; p. próg rzeczny >
2. gw. hucul. <wiry w rzece>
3. gw. <odgłos wody przewalającej się po kamieniach>: Szum: słychać szypot wody. KARŁ. SGP
V, 336.

SZYPSZYNA p. róża (dzika).

SZYPSZYNA lud. podlas. p. róża.

SZYPUŁKA żarg leśn. p. dąb (szypułkowy).

SZYPUŁKI lud. żyw. p. głóg w zn. 1a.

SZYRPINA p. sitowie (leśne).

SZYSZAK p. tojad (mocny).

SZYSZCZAK lud. podh. p. krzyżodziób (świerkowy).

SZYSZEŃ entom. <nazwa motyli z rodziny omacnicowatych Pyralidae>:
Δ SZYSZEŃ POSPOLITY Dioryctria abietella (in. omacnica szyszeń, o. szyszkówka),
Δ SZYSZEŃ SOSNOWY Dioryctria mutatella.

SZYSZKA p. jodła pospolita.

SZYSZKOGŁÓWKA KOLCZASTA p. szyszkolubka kolczasta.

SZYSZKOJAGODA bot. <u jałowca: rodzaj szyszki, której łuski nasienne są zmięśniałe i ze sobą zrośnięte, tworząc twór przypominający jagodę>

SZYSZKOLUBKA mikol. SZYSZKOLUBKA KOLCZASTA <Auriscalpium vulgare, grzyb z rodziny szyszkolubkowatych Auriscalpiaceae (in. szyszkogłówka kolczasta; daw. kolczak łyżkowaty, k. połówkowy)>

SZYSZKOWIEC mikol. SZYSZKOWIEC ŁUSKOWATY <Strobilomyces strobilaceus, grzyb z rodziny szyszkowcowatych Strobilomycetaceae (daw. łuskogrzyb strzępiastotrzonowy, ł. szyszkowaty, szyszkowiec szyszkowaty)>

SZYSZKÓWKA mikol. <nazwa grzybów z rodziny gąskowatych Tricholomataceae>:
Δ SZYSZKÓWKA GORZKAWA Strobilurus tenacellus (daw. twardzioszek szyszkowy),
Δ SZYSZKÓWKA ŚWIERKOWA S. esculentus (daw. bedłka jadalna, pieniążek szyszkowy),
Δ SZYSZKÓWKA TĘPOROZWIERKOWA S. stephanocystis.

© Copyright 1990-2024 Grzegorz Bobrowicz. Wszelkie prawa zastrzeżone. Kopiowanie zdjęć i treści wymaga pisemnej zgody autora.

Powrót do góry