To Top

„Słownik polskiego języka przyrodniczego” jest autorskim projektem Grzegorza Bobrowicza. Prace nad słownikiem zostały zapoczątkowane w roku 1990, a od roku 2010 prowadzone są intensywnie. Słownik jest zbiorem wyrazów opisujących dziką przyrodę Polski; głównie w skali makroskopowej (pominięto skalę mikro, budowę wewnętrzną organizmów, procesy fizjologiczne). Obejmuje on nazwy używane obecnie i dawniej, w tym gwarowe i ludowe. Słownik adresowany jest do wszystkich którym bliska jest dzika przyroda Polski. Więcej

Zakres tematyczny Słownika:

  • nazwy gatunków roślin Polski – dzikich i zadomowionych, m.in. grzybów, porostów, mszaków, paprotników, roślin nasiennych;
  • nazwy gatunków zwierząt Polski – dzikich i zadomowionych, m.in. mięczaków, stawonogów, kręgowców;
  • nazwy części roślin i zwierząt;
  • głosy zwierząt;
  • nazwy środowisk przyrodniczych, zbiorowisk roślinnych;
  • nazwy rzeźby terenu, wód, gleb; określenia miejsc w terenie itp.;
  • nazwy używane w leśnictwie dotyczące lasów, ich części itp.;
  • nazwy łowieckie dotyczące zwierząt, sposobów ich wabienia i in.;
  • nazwy używane w wędkarstwie dotyczące wód, ich fragmentów i in.;
  • nazwy używane w rolnictwie dotyczące obszarów rolnych, ich fragmentów i in.;
  • nazwy meteorologiczne, m.in. stany pogody, zjawiska na niebie itp.;
  • nazwy pór roku, miesięcy, pór dnia.

Obecnie w Słowniku znalazły się między innymi w dużej części kompletne nazwy gatunków takich grup systematycznych, jak: grzyby, porosty, paprotniki, rośliny nasienne; chrząszcze (część), motyle (część), prostoskrzydłe, ważki, mięczaki, minogi, ryby, ptaki. W przygotowaniu mszaki; pajęczaki, owady (pozostałe grupy), wije, skorupiaki, płazy, gady, ssaki.

Prezentowana część Słownika liczy około 15 tysięcy haseł. Docelowo szacuję, że objętość Słownika sięgnie około 50 tysięcy haseł. Na razie pozostawiam otwartą kwestię cytatów do poszczególnych haseł. Do niektórych haseł je zamieszczam; zwłaszcza cytaty nawiązujące do pochodzenia nazwy. Wykaz źródeł

Zapraszam wszystkich miłośników polskiego języka przyrodniczego do dzielenia się swoimi uwagami na temat Słownika lub poszczególnych jego haseł. Mniej

RABE lud. p. kruk (zwyczajny).

RABIEC daw. p. sokół (wędrowny).

RABIEC daw. łow. p. jastrząb (zwyczajny).

RABIEC daw. p. krogulec (zwyczajny).

RABIENIEC p. szczaw (polny).

RABY daw.(stpl.) <szaro-pstry, jarzębaty>

RABY daw. łow. p. jastrząb (zwyczajny).

RACHULKI lud. knysz. p. ostróżeczka (polna). <ros.>

RACICZKOWCE indyw. <dzikie zwierzęta z racicami>: tylko raciczkowc zostawiały na różowym śniegu delikatną pajęczynę ledwie widocznych tropów. ŻEBR. Amur 22.

RACICZNICA zool. RACICZNICA ZMIENNA <Dreissena polymorpha, małż z rodziny racicznicowatych Dreissenidae>

RACICZNIK p. kopytnik (pospolity).

RACKA gw. ciesz. <rybitwa>

RACZKI p. rdest (wężownik).

RACZKOWE SZYJIKI p. rdest (wężownik).

RACZKOWE ZIELE p. rdest (wężownik).

RACZYNIEC JADALNY p. krab (brzegowy).

RAĆ gw. ciesz. podh. <racica>

RADIKI p. mniszek (pospolity).

RADIOLA p. lenek (stoziarn).

RADLACZEK mikol. RADLACZEK ZWISŁY <Irpicodon pendulus, grzyb z rodziny błonkowatych Atheliaceae (in. palczak wiszący; daw. p. zwisły)>:

RADLAK MLECZNY p. porokolczak (mleczny).

RADŁÓWECZKA mikol. RADŁÓWECZKA KOSMKOWATA <Cristinia helvetica, grzyb z rodziny błonkowatych Atheliaceae >

RADOSKA p. kocanki (piaskowe).

RADOSTKA p. kocanki (piaskowe).

RADOSTKA p. krwawnik (szlachetny).

RADOSTKA ŻÓŁTA lud. p. kocanki (piaskowe).

RADULA p. tarka w zn 1.

RADYNKI p. mniszek (pospolity).

RAGÓLKA p. ostróżeczka (polna).

RAHULKA gw. p. ostróżeczka (polna).

RAJA daw.(stpl.) <błoto, topielisko>

RAJCZULA gw. ciesz. <błotnista droga>

RAJGRAS
1a. bot. RAJGRAS WYNIOSŁY <Arrhenatherum elatius, rodzimy gatunek rośliny z rodziny traw
Poaceae (in. rajgras, r. francuski, r. krajowy; daw./lud. kłosówka, owies pastewny, o. wysoki,
owsianica, owsik, o. pastewny, o. wyniosły, wysepka, wysypka, w. wysoka, zyźnica
kłosówka, z. rajgras, żyźnica, ż. wysepka).
1b. bot. <nazwa innych roślin>:
Δ RAJGRAS, R. ANGIELSKI p. życica (trwała).
Δ RAJGRAS NIEMIECKI p. kupkówka (pospolita).
Δ RAJGRAS WŁOSKI p. życica (wielokwiatowa).

RAJSKIE JABŁKA lud. lubel., lubus. p. głóg w zn. 1a.

RAJZA gw. ciesz. śląsk. <podróż>

RAJZOWAĆ gw. ciesz. <podróżować>

RAK icht. <nazwa skorupiaków z rodziny rakowatych Astacidae>: Na miejscu dna przy brzegu, płytkim i nieporośniętym, widać było wielkiego raka, który wystawiał stary grzbiet zapleśniały na słońce i z lubością rozwierał powoli czarne swe cęgi. WEY. Soból 168.
Δ RAK BŁOTNY Astacus leptodactylus, gatunek rodzimy (in. r. długoszczypcowy, stawowy, r. wąskoszczypcowy; lud. krawiec): Rak szlachetny (…) wyraźnie różnił się od drugiego gatunku rodzimego: raka błotnego (Astacus leptodactylus) – nazywanego także stawowym, wąskoszczypcowym, a przez lud „krawcem”. Zamieszkiwał on dawniej wody na wschód od obecnych granic Polski. MACIEJ. Saga 269.
Δ RAK PRĘGOWATY Orconectes limosus, gatunek zawleczony – obcy dla fauny Polski Polski (in. r. amerykański, r. pręgowany);
Δ RAK SYGNAŁOWY Pacifastacus leniusculus, gatunek zawleczony – obcy dla fauny Polski (in. r. kalifornijski, r. szwedzki);
Δ RAK SZLACHETNY Astacus astacus, gatunek rodzimy (in. r. krótkoszczypcowy, r. rzeczny, r. szerokoszczypcowy, r. zwykły; lud. szewc): Dawniej kraje Europy zachodniej oraz Polski zasiedlał rak szlachetny, zwany też zwykłym, rzecznym lub szerokoszczypcowym, zaś w gwarze ludowej „szewcem”, a to ze względu na szerokie szczypce, którą to cechą wyraźnie różnił się od drugiego gatunku rodzimego: raka błotnego. MACIEJ. Saga 269.

RAKOWIEC daw. p. bokochód (Xysticus cristatus).

RAMASZEK p. rumianek (pospolity).

RAMIENNICA daw. p. płoć.

RAMIENNIK SMUKŁY p. rozłożyk (smukły).

RAMISZJA JEDNOSTRONNA p. gruszynka jednostronna.

RAMOCZKA PUNKTOWANA bot. <Psoroglaena stigonemoides, porost z rodziny Verrucariaceae>

RANI gw. ciesz. <poranek>

RANIUSZCZEK daw. p. raniuszek (zwyczajny).

RANIUSZEK
1a. ornit. RANIUSZEK ZWYCZAJNY <Aegithalos caudatus, ptak z rodziny raniuszków
Aegithalidae, w Polsce lęgowy, przelotny i zimujący (in. raniuszek, r. ogoniasty; daw./lud.
długochwastek, długochwostek, długogon, ogonatka, ogoniatka, o. raniuszek,
ogoniczek, ogonniczek, raniuszczek, raniuszka, ranusia, remiesz, sikora długoogon, s.
mała, s. ogonatka, s. ogoniasta, s. ogoniatka, s. ogoniczka, s. ogoniczek, s. ogonniczek,
s. raniuska, s. raniuszczek, s. raniuszka, s. raniuszek, s. z długim ogonem)>
1b. ornit. daw. p. rudzik (zwyczajny): Niebo nad puszczą ubierało się w leciutkie, pastelowe szaty
świtu. Z wierzchołka świerka dźwięczał jak szklany dzwoneczek raniuszek, ptaszę umiłowane
przez wileńskiego chłopa; bo czy szedł on z pługiem na brzeg puszczy na podorywkę, czy
kryjąc nos w kołnierz kożucha wracał konno z noclegu w Krzyżaliszkach, czy wyskoczył z
flintą na skraj lasu – zawsze ten wczesny ptaszek urozmaicał mu chwile swoją serdeczną,
żarliwą jak różaniec piosenką. KARP. Bałabuszka 382.

RANIUSZKA p. raniuszek (zwyczajny): Zaraz, zaraz, no naturalnie: ślepowron, remiz, raniuszka, lelek, drop, kulon stepowy, puchacz, sowa mszarna, uralska, jarzębata, bataliony… no, ileż tego naliczyłem? PUCH. Łabędź 19.

RANNIK p. krwawnik (pospolity).

RANNIK p. rozchodnik (wielki).

RANNIK p. żankiel (zwyczajny).

RANNYK p. konwalia (majowa).

RANOCZUJNY daw.(stpl.) <rano się budzący>

RANOWIEC p. aster (gawędka).

RANUSIA lud. mazow. p. raniuszek (zwyczajny).

RAP ichtiol. <nazwa ryb>:
Δ RAP p. boleń (pospolity).
Δ RAP lud. kaszub. <wielki śledź>

RAPA p. boleń (pospolity).

RAPONTYKA p. wiesiołek (dwuletni).

RAPONTYKA p. roszpunka (warzywna).

RAPS p. kapusta (rzepak).

RAPUNKUŁ p. dzwonek (jednostronny).

© Copyright 1990-2024 Grzegorz Bobrowicz. Wszelkie prawa zastrzeżone. Kopiowanie zdjęć i treści wymaga pisemnej zgody autora.

Powrót do góry