To Top

„Słownik polskiego języka przyrodniczego” jest autorskim projektem Grzegorza Bobrowicza. Prace nad słownikiem zostały zapoczątkowane w roku 1990, a od roku 2010 prowadzone są intensywnie. Słownik jest zbiorem wyrazów opisujących dziką przyrodę Polski; głównie w skali makroskopowej (pominięto skalę mikro, budowę wewnętrzną organizmów, procesy fizjologiczne). Obejmuje on nazwy używane obecnie i dawniej, w tym gwarowe i ludowe. Słownik adresowany jest do wszystkich którym bliska jest dzika przyroda Polski. Więcej

Zakres tematyczny Słownika:

  • nazwy gatunków roślin Polski – dzikich i zadomowionych, m.in. grzybów, porostów, mszaków, paprotników, roślin nasiennych;
  • nazwy gatunków zwierząt Polski – dzikich i zadomowionych, m.in. mięczaków, stawonogów, kręgowców;
  • nazwy części roślin i zwierząt;
  • głosy zwierząt;
  • nazwy środowisk przyrodniczych, zbiorowisk roślinnych;
  • nazwy rzeźby terenu, wód, gleb; określenia miejsc w terenie itp.;
  • nazwy używane w leśnictwie dotyczące lasów, ich części itp.;
  • nazwy łowieckie dotyczące zwierząt, sposobów ich wabienia i in.;
  • nazwy używane w wędkarstwie dotyczące wód, ich fragmentów i in.;
  • nazwy używane w rolnictwie dotyczące obszarów rolnych, ich fragmentów i in.;
  • nazwy meteorologiczne, m.in. stany pogody, zjawiska na niebie itp.;
  • nazwy pór roku, miesięcy, pór dnia.

Obecnie w Słowniku znalazły się między innymi w dużej części kompletne nazwy gatunków takich grup systematycznych, jak: grzyby, porosty, paprotniki, rośliny nasienne; chrząszcze (część), motyle (część), prostoskrzydłe, ważki, mięczaki, minogi, ryby, ptaki. W przygotowaniu mszaki; pajęczaki, owady (pozostałe grupy), wije, skorupiaki, płazy, gady, ssaki.

Prezentowana część Słownika liczy około 15 tysięcy haseł. Docelowo szacuję, że objętość Słownika sięgnie około 50 tysięcy haseł. Na razie pozostawiam otwartą kwestię cytatów do poszczególnych haseł. Do niektórych haseł je zamieszczam; zwłaszcza cytaty nawiązujące do pochodzenia nazwy. Wykaz źródeł

Zapraszam wszystkich miłośników polskiego języka przyrodniczego do dzielenia się swoimi uwagami na temat Słownika lub poszczególnych jego haseł. Mniej

RAPUNKUŁ p. roszpunka (warzywna).

RAPUNKUŁ p. zerwa (kłosowa).

RAPUNKUŁ DZIKI KŁOSOWY p. zerwa (kłosowa).

RAPUNKUŁ JARZYNNY p. roszpunka (warzywna).

RAROG daw. p. białozór.

RAROG, R. BIAŁOZOR, R. KRZECZOT, R. POLAK, R. POLSKI daw. p. raróg zwyczajny.

RARÓG ornit. RARÓG ZWYCZAJNY <Falco cherrug, ptak z rodziny sokołowatych Falconidae, do Polski zalatujący, wyjątkowo lęgowy (in. r. krzeczot, r. polak; daw./lud. białozor, białozór raróg, błękitnonóg, kiczot, kreczet, kryczot, krzeczet, krzeczot, pływacz, rarog, r. białozor, r. krzeczot, r. polak, r. polski, sokoł krzeczot, s. pływacz, s. podolski, s. rarog, sokół polski, s. raróg)>

RAST daw. p. kokorycz (pusta).

RASZKA gw. podh. p. rudzik (zwyczajny): Ostry zapach kwiatów, śpiew niezliczonych ptaków, raszek, kosów, wywielg, nad tym ciemnym, szerokim dachem, wszystko to ścigało teraz i szczuło serce widokiem swoim. ŻER. Popioły 115. • Zięby, makolągwy i raszki (…) schodziły na drugi plan. KARP. Szlakiem 37. • W zmurszałym pieńku brzozowym niedaleko krynicy odwiedzał co dzień raszkę siedzącą na jajach. RODZ. Lato 51. • Obok śłowików, pokrzewek, drozdów rozlegają się w lasach głosy zgrabnych raszek czyli rudzików, ciemnoszarych ptaszków z rudopomarąńczową piersią. DYAK. Las 71.

RASZPANKA p. roszpunka (warzywna).

RAŚĆ daw. gw. p. zawilec (gajowy).

RAZOWINA, RAZÓWKA daw.(stpl.) <pole raz zorane>

RĄBACZ lud. p. dzięcioł w zn. 1a.

RĄBANISKO daw.(stpl.) <las wyrąbany>

RĄBEK p. ozębnia.

RĄCZKI p. gółka (długoostrogowa).

RĄCZKI daw. p. kukułka (plamista).

RĄCZKI daw. p. kukułka (szerokolistna).

RĄCZYK entom. RĄCZYK LESZCZYNIAK <Angerona prunaria, motyl z rodziny miernikowców Geometridae (in. szypleć leszczyniak)>

RDES gw. lubel., mazow. p. rdest.

RDESC p. rdest (ptasi).

RDEST
1a. bot. <nazwa rodzimych gatunków roślin z rodziny rdestowatych Polygonaceae (daw./lud. derdes,
drdest, dresc, grdes, grdest, rdes, świnia trawa)>:
Δ RDEST ŁAGODNY Polygonum mite (in. r. miękki, r. wielkokwiatowy),
Δ RDEST MNIEJSZY P. minus (daw./lud. sporysz żabie gronka),
Δ RDEST OSTROGORZKI P. hydropiper (in. rdest, r. biały, r. wodny; daw./lud. mokrzec,
pieprz polny, p. wodny, rdzôw, sporysz, s. ostrogorzki, wodny pieprz, żabie ziele,
żabieniec, żabiniec),
Δ RDEST PLAMISTY P. persicaria (in. rdest, r. ogrodowy, r. pieprz wodny, r. pospolity;
daw./lud. dresena, jagnieszka, pchlica, pieprz wodny, płodzieniec, płodzisamiec, słodka
Jagniesia, sporysz, sporysz plamisty, świński zieli, świńskô trôwa),
Δ RDEST PTASI P. aviculare (in. rdest, r. różnolistny, rdest świńska trawa, r. świński;
daw./lud. bzdziorst, drutowiec, dzdziorst, gryka, horciak, jesionowe nasienie, języczki
wróble, krzenś, krzynś, mokrzec, muszec, nasienie jesionowe, podróżnik, por, ptasie
ziele, ptaszy języczek, p. język, rdesc, spodzich, spor, sporysz, sporyszt, sporzesko,
sporzych, sporzysz, spożyc, szczotki, szpacze języczki, sz. języki, świnia trawa, świńska
trawa, ś. trowa, świńsko trowa, truskawicze, wróble języczki),
Δ RDEST SZCZAWIOLISTNY P. lapathifolium,
Δ RDEST SZCZAWIOLISTNY BRITTINGERA P. l. subsp. brittingeri (in. r. Brittingera),
Δ RDEST SZCZAWIOLISTNY GRUCZOŁOWATY P. l. subsp. pallidum (in. r.
gruczołowaty),
Δ RDEST SZCZAWIOLISTNY TYPOWY P. l. subsp. lapathifolium (in. r. kolankowaty, r.
kolankowy, r. wielokłosowy),
Δ RDEST WĘŻOWNIK P. bistorta (in. r. czerwony, r. łąkowy; daw./lud. baszka, gadziniec,
gajowa miedunka, g. miodunka, jeleni ozór, miodowe ziele, m. zieli, miodunka, raczki,
raczkowe szyjki, r. ziele, stulich, stulicz, vasownyk, waszewnik, wazownyk, wężownik,
w. czerwony, wężyniec, zawrotnik, żmijowiec, żmijowy korzeń),
Δ RDEST ZIEMNOWODNY P. amphibium (in. r. wodny, r. wonny, r. pływający, r.
przybrzeżny; daw./lud. wodny pieprz),
Δ RDEST ŻYWORODNY P. viviparum (in. r. alpejski; daw./lud. sporysz).
1b. bot. <nazwa prawdopodobnie zadomowionego u nas gatunku rośliny z rodziny
rdestowatych>:
Δ RDEST NADBRZEŻNY P. oxyspermum (gatunek u nas wymarły).
1c. bot. <nazwa innych roślin>:
Δ RDEST JAPOŃSKI p. rdestowiec (ostrokończysty).
Δ RDEST OGRODOWY p. rdestowiec (ostrokończysty).
Δ RDEST OGRODOWY p. rdestówka (powojowata).
Δ RDEST OSTROKOŃCZYSTY p. rdestowiec (ostrokończysty).
Δ RDEST POŚREDNI p. rdestowiec (pośredni).
Δ RDEST POWOJOWATY p. rdestówka (powojowata).
Δ RDEST POWOJOWY p. rdestówka (powojowata).
Δ RDEST PTASI JĘZYK p. rdestówka (zaroślowa).
Δ RDEST SACHALIŃSKI p. rdestowiec (sachaliński).
Δ RDEST WILEC p. rdestówka (zaroślowa).
Δ RDEST WODNY p. rdestnica (połyskująca).
Δ RDEST ZAROŚLOWY p. rdestówka (zaroślowa).

RDESTNICA
1a. bot. <nazwa rodzimych gatunków roślin z rodziny rdestnicowatych Potamogetonaceae>:
Δ RDESTNICA ALPEJSKA Potamogeton alpinus,
Δ RDESTNICA BERCHTOLDA P. berchtoldii,
Δ RDESTNICA BŁYSZCZĄCA P. rutilus,
Δ RDESTNICA DROBNA P. pusillus,
Δ RDESTNICA FAŁDOWANA P. x undulatus,
Δ RDESTNICA GRZEBIENIASTA P. pectinatus,
Δ RDESTNICA JEŻOGŁÓWKOLISTNA P. x sparganiifolius,
Δ RDESTNICA KĘDZIERZAWA P. crispus,
Δ RDESTNICA LŚNIĄCA P. x nitens,
Δ RDESTNICA NAWODNA P. nodosus,
Δ RDESTNICA NERYCYJSKA P. x nericius,
Δ RDESTNICA NITKOWATA P. filiformis,
Δ RDESTNICA OLIWKOWA P. x olivaceus,
Δ RDESTNICA OSTROLISTNA P. acutifolius,
Δ RDESTNICA PŁYWAJĄCA P. natans (in. rdestnica, r. rdest, r. storżyszek; daw./lud.
pływaczka, rdestnini, wodnica, w. pływająca, wrecznik, wrzecznik pływający),
Δ RDESTNICA PODŁUGOWATA P. polygonifolius,
Δ RDESTNICA POŁYSKUJĄCA P. lucens (daw./lud. rdest wodny, storzyszek,
wodnica lśniąca, wrzecznik lśniący),
Δ RDESTNICA PRZESZYTA P. perfoliatus (daw./lud. wrzecznik przerosły),
Δ RDESTNICA STĘPIONA P. obtusifolius,
Δ RDESTNICA SZCZECIOLISTNA P. friesii,
Δ RDESTNICA ŚCIŚNIONA P. compressus,
Δ RDESTNICA TRAWIASTA P. gramineus,
Δ RDESTNICA WĄSKOLISTNA P. x angustifolius (in. r. Ziza),
Δ RDESTNICA WIERZBOLISTNA P. x salicifolius,
Δ RDESTNICA WŁOSOWATA P. trichoides,
Δ RDESTNICA WYDŁUŻONA P. praelongus,
Δ RDESTNICA ZABARWIONA P. coloratus,
Δ RDESTNICA ZMIENNOLISTNA P. x fluitans.
1b. bot. <nazwa innych roślin>:
Δ RDESTNICA p. kokoryczka (wielokwiatowa).
Δ RDESTNICA GĘSTA p. rdestniczka gęsta.

RDESTNICZKA bot. RDESTNICZKA GĘSTA <Groenlandia densa, rodzimy gatunek rośliny z rodziny rdestnicowatych Potamogetonaceae (in. grenlandia gęsta, rdestnica gęsta)>

RDESTNINI p. rdestnica (pływająca).

RDESTOWIEC bot. <nazwa zadomowionych u nas gatunków roślin z rodziny rdestowatych Polygonaceae>:
Δ RDESTOWIEC OSTROKOŃCZYSTY Reynoutria japonica (in. rdest japoński, r. ogrodowy, r. ostrokończysty, reynoutria japońska; daw./lud. szczaw japoński),
Δ RDESTOWIEC POŚREDNI R. x bohemica (in. rdest pośredni),
Δ RDESTOWIEC SACHALIŃSKI R. sachalinensis (in. rdest sachaliński, reynoutria sachalińska).

RDESTÓWKA
1a. bot. <nazwa rodzimego gatunku rośliny z rodziny rdestowatych Polygonaceae>:
Δ RDESTÓWKA POWOJOWATA Fallopia convolvulus (in. rdest ogrodowy, r. powojowaty, r.
powojowy, rdestówka powojowa; daw./lud. fallopia powojowa, hreczka, hreczynka,
tatareczka, wilec),
1b. bot. <nazwa zadomowionego u nas gatunku rośliny z rodziny rdestowatych >:
Δ RDESTÓWKA ZAROŚLOWA F. dumetorum (in. rdest zaroślowy; daw./lud. fallopia
zaroślowa, poruszenik, rdest ptasi język, r. wilec, wilec).

RDZAWKA
1. daw.(stpl.) <bagnisko, trzęsawisko>
2. lud. małop. <woda rdzawa>
3. ornit. daw. p. muchołówka (mała).

RDZAWOCZUB HEŁMIASTY daw. p. hełmiatka.

RDZAWONÓG daw. p. kobczyk zwyczajny.

RDZENIOSZ daw. p. rzemlik.

RDZÔW gw. żyw. p. rdest (ostrogorzki).

REBULIA bot. REBULIA PÓŁKOLISTA <Reboulia hemisphaerica, wątrobowiec z rodziny manniowatych Aytoniaceae>

RECZEK daw.(stpl.) <chomik>

REDA daw.(stpl.) <muł, namulisko>

REGIEL daw.(stpl.) <las górski>

REGINIA p. krowiak (podwinięty).

REGLE daw.(stpl.) <niższe góry lesiste>

REGLOŃ entom. REGLOŃ PŁOWY <Pidonia lurida, chrząszcz z rodziny kózkowatych Cermabycidae>

REGURGITACJA <przesunięcie treści pokarmowej z żołądka do przełyku, bez odruchu wymiotnego>: Charakterystycznym sposobem karmienia młodych [wilków] jest regurgitacja – dorosłe osobniki karmią młode poprzez zwrócenie nadtrawionej treści pokarmowej. WIERZB. Wilk 47.

REJESTRY łow. <u ssaków: wyżłobienia na wierzchołkowej powierzchni zębów trzonowych i przedtrzonowych>

REKIECINA p. wierzba (rokita).

REMATYSOWE ZIELE gw. częstoch. p. janowiec (ciernisty).

REMATYZOWE ZIELI p. janowiec (barwierski).

REMIES daw. p. remiz zwyczajny.

REMIESZ daw. p. raniuszek (zwyczajny) oraz p. remiz zwyczajny.

REMIS, REMISZ daw. p. remiz zwyczajny.

REMIZ ornit. REMIZ ZWYCZAJNY <Remiz pendulinus, ptak z rodziny remizów Remizidae, w Polsce lęgowy, przelotny i wyjątkowo zimujący (in. r. rdzawy, r. rzemieślniczek, r. rzemieślnik; daw./lud. pieczolunda, remies, remiesz, remis, remisz, rzemieślnik, rzemieśnik, rzemięśnik, rzemiuszczek, sikora litewska, s. remisz, s. remiz, s. sakiewka, sikorka remisz, s. remiz, s. remiż)>: Nawet chwila baczniejszej uwagi wystarczyła, by stwierdzić, ile precyzji i konsekwencji jest w czynnościach remizów, tych najlepszych budowniczych wśród ptasich mieszkańców Polski. PUCH. Łabędź 71.

RENA WISZNIA lud. p. czereśnia dzika.

RENISZ p. krwawnik (pospolity).

REŃSKIE WIŚNIE lud. p. czereśnia dzika.

REOBIONT <gatunek żyjący w wodach bieżących>

REOFIL <gatunek żyjący w wodach bieżących, preferujący siedliska cieków>

REOKREN p. wywierzysko.

REOLIMNICZNY Δ REOLIMNICZNY ZBIORNIK <zbiornik zaporowy charakteryzujący się dużym tempem wymiany wody (do ok. 10 dni)>

REPIASZKA p. rzepik (pospolity).

REPIEJ daw. grodz. p. łopian (większy).

RESA p. rzęsa (drobna).

RESZECIUCH p. maślak (sitarz).

RESZKA daw. p. rudzik (zwyczajny).

© Copyright 1990-2025 Grzegorz Bobrowicz. Wszelkie prawa zastrzeżone. Kopiowanie zdjęć i treści wymaga pisemnej zgody autora.

Powrót do góry