To Top

„Słownik polskiego języka przyrodniczego” jest autorskim projektem Grzegorza Bobrowicza. Prace nad słownikiem zostały zapoczątkowane w roku 1990, a od roku 2010 prowadzone są intensywnie. Słownik jest zbiorem wyrazów opisujących dziką przyrodę Polski; głównie w skali makroskopowej (pominięto skalę mikro, budowę wewnętrzną organizmów, procesy fizjologiczne). Obejmuje on nazwy używane obecnie i dawniej, w tym gwarowe i ludowe. Słownik adresowany jest do wszystkich którym bliska jest dzika przyroda Polski. Więcej

Zakres tematyczny Słownika:

  • nazwy gatunków roślin Polski – dzikich i zadomowionych, m.in. grzybów, porostów, mszaków, paprotników, roślin nasiennych;
  • nazwy gatunków zwierząt Polski – dzikich i zadomowionych, m.in. mięczaków, stawonogów, kręgowców;
  • nazwy części roślin i zwierząt;
  • głosy zwierząt;
  • nazwy środowisk przyrodniczych, zbiorowisk roślinnych;
  • nazwy rzeźby terenu, wód, gleb; określenia miejsc w terenie itp.;
  • nazwy używane w leśnictwie dotyczące lasów, ich części itp.;
  • nazwy łowieckie dotyczące zwierząt, sposobów ich wabienia i in.;
  • nazwy używane w wędkarstwie dotyczące wód, ich fragmentów i in.;
  • nazwy używane w rolnictwie dotyczące obszarów rolnych, ich fragmentów i in.;
  • nazwy meteorologiczne, m.in. stany pogody, zjawiska na niebie itp.;
  • nazwy pór roku, miesięcy, pór dnia.

Obecnie w Słowniku znalazły się między innymi w dużej części kompletne nazwy gatunków takich grup systematycznych, jak: grzyby, porosty, paprotniki, rośliny nasienne; chrząszcze (część), motyle (część), prostoskrzydłe, ważki, mięczaki, minogi, ryby, ptaki. W przygotowaniu mszaki; pajęczaki, owady (pozostałe grupy), wije, skorupiaki, płazy, gady, ssaki.

Prezentowana część Słownika liczy około 15 tysięcy haseł. Docelowo szacuję, że objętość Słownika sięgnie około 50 tysięcy haseł. Na razie pozostawiam otwartą kwestię cytatów do poszczególnych haseł. Do niektórych haseł je zamieszczam; zwłaszcza cytaty nawiązujące do pochodzenia nazwy. Wykaz źródeł

Zapraszam wszystkich miłośników polskiego języka przyrodniczego do dzielenia się swoimi uwagami na temat Słownika lub poszczególnych jego haseł. Mniej

LĄDZIK KULICZEK, PISKLIWY daw. p. brodziec (piskliwy).

LEBIEDKA MACIERDUSZKA p. lebiodka (pospolita).

LEBIODA p. komosa (strzałkowata).

LEBIODA p. lebiodka (pospolita).

LEBIODA p. muchomor (szarawy).

LEBIODA lud. p. komosa (biała).

LEBIODKA
1a. bot. LEBIODKA POSPOLITA <Origanum vulgare, rodzimy gatunek rośliny z rodziny
wargowych Lamiaceae (in. lebiodka, l. czarna, l. duszka, l. macierduszka; daw./lud. czarna
lebiotka, dobromyśl, dobrômyśl, duszka, dziki majeranek, dz. majerónek, kraska,
lebiedka macierduszka, lebioda, lebiotka, l. czarna, l. nasza, lebitka macierduszka,
lebiudka, lebiutka, loboda, macierduszka, macieryca, macierzanka, m. pospolita, m.
wysoka, macierzduszka, macierzonka, m. wysoka, macierzyca, m. pospolita, majeran
dziki, m. polny, majeranek dziki, m. pospolity, majoran, m. dziki, majranek, materinka,
maternika, materynka, swalnik)>
1b. bot. <nazwa innych roślin>:
Δ LEBIODKA BIAŁA p. komosa (biała).
Δ LEBIODKA BIAŁA p. mięta (polna).
1c. bot. <nazwa grzybów>:
Δ LEBIODKA p. muchomor (szarawy).
Δ LEBIODKA p. płachetka zwyczajna.

LEBIOTA WODNA p. mięta (polna).

LEBIOTKA p. mięta (polna).

LEBIOTKA, L. CZARNA, L. NASZA gw. podh. p. lebiodka (pospolita).

LEBIOTKA, L. WODNA p. mięta (nadwodna).

LEBITKA MACIERDUSZKA (lud.), LEBIUDKA(gw. podh.), LEBIUTKA(gw. podh.) p. lebiodka (pospolita).

LECHA daw.(stpl.) <rola, zagon>

LECICHA entom. <nazwa ważek z rodziny ważkowatych Libellulidae>:
Δ LECICHA BIAŁOZNACZNA Orthetrum albistylum;
Δ LECICHA MAŁA O. coerulescens;
Δ LECICHA POŁUDNIOWA O. brunneum;
Δ LECICHA POSPOLITA O. cancellatum.

LECZNIK KRZYWOSZYPUŁKOWY, L. WŁAŚCIWY p. liczydło (górskie).

LECZYFEBRA p. wrotycz (maruna).

LECZYWRZÓD p. stulicha psia.

LEDWUCHNA lud. p. lerka: Pójdziemy powitać las przed ledwuchną. – To ptak? – Skowronek borowy. Tak go zwie nasz szanowny Kluk kanonik. RODZ. Lato 100.

LEDZIONKA ZIELONA p. zanokcica (zielona).

LEGATY p. mącznica lekarska.

LEGLIJ gw. ostródz.-warm.-mazur. p. jodła (pospolita).

LEGLIJ gw. ostródz.-warm.-mazur. p. świerk (pospolity).

LEGLIJA gw. ostródz.-warm.-mazur. p. jodła (pospolita).

LEGLIJA gw. ostródz.-warm.-mazur. p. świerk (pospolity).

LEGRADY p. śliwa (domowa).

LEJA gw. ciesz. <ulewa>

LEJAK p. lejkowiec (dęty).

LEJCZAN daw. p. lejkowiec (labiryntowy).

LEJEK, L. BUŁAWIASTY, L. KLINOWY p. siatkoblaszek (maczugowaty).

LEJEK p. lejkowiec (dęty).

LEJEK p. lejkówka (żółtobrązowa).

LEJKA p. lejkowiec (dęty).

LEJKOPOREK mikol. LEJKOPOREK OLSZOWY <Gyrodon lividus, grzyb z rodziny krowiakowatych Paxillaceae (in. zębiak sinawy, z. siny )>

LEJKORODEK BIAŁAWY p. lejkówka (biaława).

LEJKORODEK GRUBOTRZONOWY p. lejkówka (buławotrzonowa).

LEJKORODEK KUBECZKOWY p. lejkownik (kubkowatokapeluszowy).

LEJKORODEK PACHNĄCY p. lejkówka (liściowa).

LEJKORODEK PRZYPRÓSZONY p. lejkówka (oszroniona).

LEJKORODEK WONNY p. lejkówka (zielonawa).

LEJKOWIEC
1. mikol. LEJKOWIEC DĘTY <Craterellus cornucopioides, grzyb z rodziny pieprznikowatych
Cantharellaceae (in. lejkowiec, l. czarny, l. gładki, l. kruchy; daw./lud. babie uszy, b. u.
długie, bedłka psia, bordon, cholewa, cholewka, chrustawka, cygan, cyganki, czarna
kurka, dębianka, dudek, dutki, fajka, f. czarna, gapa, huba, kieliszek, k. czarny,
kogutek, kominek, kominiarek, kominiarz, kowal, kowalik, krowiarz, kufel, kurek siwy,
kurka, k. dzika, kurki, k. czarne, lejak, lejek, lejka, naparstek, pistolec, pniakówka,
poddubień, psie uszy, rurka, skórzak, smolinos, smoluch, stroczek ciemnobrunatny,
strzępak, świniarka, trąbki, tuleja dębowa, tutki, twardziuchy, wronie uszka, w. uszy,
wysoka nóżka>
2. zool. LEJKOWIEC LABIRYNTOWY <Agelena labyrintica, pająk z rodziny lejkowcowatych
Agelenidae (daw. lejczan, nakrzewnik)>

LEJKOWNICA mikol. LEJKOWNICA NADRZEWNA <Ossicaulis lignatilis, grzyb z rodziny gąskowatych Tricholomataceae (daw. bedłka drzewna)>

LEJKOWNICZEK mikol. LEJKOWNICZEK PEŁNOTRZONOWY <Pseudocraterellus undulatus, grzyb z rodziny pieprznikowatych Cantharellaceae (in. l. bezsprzążkowy)>

LEJKOWNIK mikol. <nazwa grzybów z rodziny gąskowatych Tricholomataceae>:
Δ LEJKOWNIK KUBKOWATOKAPELUSZOWY Pseudoclitocybe cyathiformis (in. lejóweczka miskowata; daw. bedłka czarkowata, b. kubkowa, lejkorodek kubeczkowy),
Δ LEJKOWNIK PĘPÓWKOWATY P. obbata.

LEJKOWNIK BEZWONNY p. lejkówka (blednąca).

LEJKÓWECZKA mikol. LEJKÓWECZKA POSTRZĘPIONA <Clitocybula lacerata, grzyb z rodziny gąskowatych Tricholomataceae >

LEJKÓWKA mikol. <nazwa grzybów z rodziny gąskowatych Tricholomataceae >:
Δ LEJKÓWKA ALPEJSKA Clitocybe bresadoliana,
Δ LEJKÓWKA AMERYKAŃSKA C. pseudorinia,
Δ LEJKÓWKA ANYŻKOWA C. anisata,
Δ LEJKÓWKA BIAŁAWA C. robusta,
Δ LEJKÓWKA BLEDNĄCA C. pseudoobbata (in. lejkownik bezwonny),
Δ LEJKÓWKA BUŁAWOTRZONOWA C. brumalis (in. bedłka buławotrzonowa, lejkówka pałkonoga; daw. bedłka bulwiasta, głąbik pałkonogi, lejkorodek grubotrzonowy),
Δ LEJKÓWKA CZEKOLADOWA C. cacabus,
Δ LEJKÓWKA CZERWONAWA C. sinopica (in. l. cynobrowa),
Δ LEJKÓWKA CZERWONOOCHROWA C. rufoalutacea,
Δ LEJKÓWKA DĘBIKOWA C. dryadicola,
Δ LEJKÓWKA DROBNOŁUSECZKOWA C. squamulosoides,
Δ LEJKÓWKA DUSZĄCA C. fragrans,
Δ LEJKÓWKA DWUBARWNA C. metachroa (in. bedłka dwubarwna),
Δ LEJKÓWKA GĘSTOBLASZKOWA C. tornata,
Δ LEJKÓWKA GORZKA C. gallinacea,
Δ LEJKÓWKA GORZKAWA C. amarescens,
Δ LEJKÓWKA IGŁOLUBNA C. obsoleta (daw. bedłka niewyraźna, lejkówka niewyraźna),
Δ LEJKÓWKA JADOWITA C. dealbata (in. l. odbielona, l. strumykowa; daw. głąbik odbielony),
Δ LEJKÓWKA KARBOWANA C. costata,
Δ LEJKÓWKA LIŚCIOWA C. phyllophila (daw. bedłka liściowa, b. naliściowa, b. świerkowa, lejkorodek pachnący),
Δ LEJKÓWKA ŁUSECZKOWATA C. squamulosa (daw. bedłka luseczkowata),
Δ LEJKÓWKA MĄCZNA C. ditopa (in. l. wróżebna),
Δ LEJKÓWKA MISECZKOWATA C. catinus (daw. głąbik miseczkowaty),
Δ LEJKÓWKA MODRZEWIOWA C. vermicularis,
Δ LEJKÓWKA NIEMIŁA C. paropsis,
Δ LEJKÓWKA OKAZAŁA C. geotropa (in. l. ziemnozwrotna),
Δ LEJKÓWKA OLBRZYMIA C. maxima,
Δ LEJKÓWKA OŁOWIOWA C. cerussata,
Δ LEJKÓWKA OSZRONIONA C. pruinosa (in. bedłka szroniasta, lejkorodek przyprószony),
Δ LEJKÓWKA PACHNĄCA C. subalutacea,
Δ LEJKÓWKA PĘPKOWATA C. umbilicata,
Δ LEJKÓWKA RDZAWA C. diatreta,
Δ LEJKÓWKA ROWKOWANA C. vibecina,
Δ LEJKÓWKA RZODKIEWKOWATA C. hydrogramma (in. l. pucharowata),
Δ LEJKÓWKA SZARAWA C. nebularis (in. gąsówka mglista, lejkówka mglista; daw. bedłka dymowa, b. mglista, b. mgława, głąbik mgławy),
Δ LEJKÓWKA SZAROBLASZKOWA C. inornata (in. l. niepozorna),
Δ LEJKÓWKA SZAROBRĄZOWA C. alexandrii,
Δ LEJKÓWKA SZAROŻÓŁTAWA C. diosma,
Δ LEJKÓWKA TRĄBKOWATA C. candicans (in. l. biaława; daw. lejkorodek białawy, lejkówka olśniewająca),
Δ LEJKÓWKA WĄSKOBLASZKOWA C. agrestis,
Δ LEJKÓWKA WRZOSOWISKOWA C. ericetorum,
Δ LEJKÓWKA ZIARNISTA C. vernicosa,
Δ LEJKÓWKA ZIELONAWA C. odora (in. l. anyżkowa, l. pospolita, l. wonna, l. zielona; daw. bedłka wonna, hanyżka, lejkorodek wonny),
Δ LEJKÓWKA ZIMOWA C. brumalis,
Δ LEJKÓWKA ŻÓŁTOBIAŁAWA C. ornamentalis,
Δ LEJKÓWKA ŻÓŁTOBRĄZOWA C. gibba (in. l. lejkowata; daw. bedłka lejkowata, b. pępiastokielichowa, głąbik lejkowaty, lejek),
Δ LEJKÓWKA ŻÓŁTOZARODNIKOWA C. strigosa.

LEJKÓWKA FIOLETOWA, L. POSPOLITA, L. RÓŻOWA p. lakówka (pospolita).

LEJKÓWKA PŁOWA p. gąsówka (płowa).

LEJKÓWKA PODWINIĘTA p. gąsówka (rudawa).

LEJKÓWKA POMARAŃCZOWA p. lisówka (pomarańczowa).

LEJÓWECZKA MISKOWATA p. lejkownik (kubkowatokapeluszowy).

LEJÓWECZKA MISKOWATA p. lejkownik (kubkowatokapeluszowy).

LEKARZ LASU p. dzięcioł w zn 1a: Głównym jednak pożywieniem tego pożytecznego ptaka są larwy owadów toczących drewno. Dzięcioł kierując sięsłuchem z łatwościąznajduje miejsca, w których żerują larwy, szybko wykuwa dziobem otwór i wyjada je uwalniając drzewo od pasożytów. Słusznie więc nazywamy dzięcioła chirurgiem czy też lekarzem lasu. MARCH. Trop 27.

LELAK gw. litew. p. lelek (kozodój).

LELAK lud. p. puszczyk (zwyczajny).

LELASZKA lud. podl. p. lerka.

LELEK
1a. ornit. LELEK KOZODÓJ <Caprimulgus europaeus, ptak z rodziny lelków Caprimulgidae, w
Polsce lęgowy, przelotny (in. lelek, l. mręgowatego pióra, l. pospolity, l. zwyczajny;
daw./lud. drzymlik, jaskółka ślepowron, kozieł, kozodoj, k. lelek, kozodoy, kozodój, k.
europejski, k. lelek, k. pospolity, lelak, lijk, lik, lolek, nocna jaskółka, nocnica, nocny
król, spiuch, ślepowron, śpiuch, zwodzijas, zwodzijasz)>: Nie zabraknie w lesie
myśliwych, łakomych na ćmy. Oto z cichym szelestem wleciał między nie lelek, nieduży ptak,
wielkości kosa, dziwacznej postaci, pół sowa, pół jaskółka: ogromne oczy i miękkie pstre,
siwobrunatne pióra przypominają zupełnie sowę, ale kształt skrzydeł i wysmuklejszy tułów
[jaskółkę]. DYAK. Las 136. • Podczas dnia lelka nie widuje się wcale; tylko przypadkiem można
go spłoszyć z ziemi. Zrywa się wtedy chwiejnym lotem i jak liść porwany wiatrem zapada
opodal. SOKOŁ. Ptaki I, 367. • „Nocny ptak lelek, co ma to przyrodzenie, iże miłuje ciemne,
nocne cienie”. OSSEN. Puszcze 73. • Lelek kozodój ukazywał się nad łąką i zaledwie chwyciłeś
okiem jego kształt wielkiej jaskółki, już znikał w ciemnym gąszczu olch, migał się znów przez
drogę, wielkości kobuza, rósł do widmowych rozmiarów. WEY. Soból 26.
1b. ornit. daw. <nazwa innego ptaka>:
Δ lud. radz. szczyc. p. dudek (zwyczajny).
Δ lud. p. gawron w zn 1a.
Δ LELEK, L. PUSZCZYK p. puszczyk (zwyczajny).
Δ p. ślepowron (zwyczajny).
1c. daw. gw. podh <wszelka mała sowa>

LELICZ gw. p. olsza (zielona).

LELIJA p. lilia (bulwkowata).

LELIJA gw. podh. p. pełnik (europejski).

© Copyright 1990-2024 Grzegorz Bobrowicz. Wszelkie prawa zastrzeżone. Kopiowanie zdjęć i treści wymaga pisemnej zgody autora.

Powrót do góry