To Top

„Słownik polskiego języka przyrodniczego” jest autorskim projektem Grzegorza Bobrowicza. Prace nad słownikiem zostały zapoczątkowane w roku 1990, a od roku 2010 prowadzone są intensywnie. Słownik jest zbiorem wyrazów opisujących dziką przyrodę Polski; głównie w skali makroskopowej (pominięto skalę mikro, budowę wewnętrzną organizmów, procesy fizjologiczne). Obejmuje on nazwy używane obecnie i dawniej, w tym gwarowe i ludowe. Słownik adresowany jest do wszystkich którym bliska jest dzika przyroda Polski. Więcej

Zakres tematyczny Słownika:

  • nazwy gatunków roślin Polski – dzikich i zadomowionych, m.in. grzybów, porostów, mszaków, paprotników, roślin nasiennych;
  • nazwy gatunków zwierząt Polski – dzikich i zadomowionych, m.in. mięczaków, stawonogów, kręgowców;
  • nazwy części roślin i zwierząt;
  • głosy zwierząt;
  • nazwy środowisk przyrodniczych, zbiorowisk roślinnych;
  • nazwy rzeźby terenu, wód, gleb; określenia miejsc w terenie itp.;
  • nazwy używane w leśnictwie dotyczące lasów, ich części itp.;
  • nazwy łowieckie dotyczące zwierząt, sposobów ich wabienia i in.;
  • nazwy używane w wędkarstwie dotyczące wód, ich fragmentów i in.;
  • nazwy używane w rolnictwie dotyczące obszarów rolnych, ich fragmentów i in.;
  • nazwy meteorologiczne, m.in. stany pogody, zjawiska na niebie itp.;
  • nazwy pór roku, miesięcy, pór dnia.

Obecnie w Słowniku znalazły się między innymi w dużej części kompletne nazwy gatunków takich grup systematycznych, jak: grzyby, porosty, paprotniki, rośliny nasienne; chrząszcze (część), motyle (część), prostoskrzydłe, ważki, mięczaki, minogi, ryby, ptaki. W przygotowaniu mszaki; pajęczaki, owady (pozostałe grupy), wije, skorupiaki, płazy, gady, ssaki.

Prezentowana część Słownika liczy około 15 tysięcy haseł. Docelowo szacuję, że objętość Słownika sięgnie około 50 tysięcy haseł. Na razie pozostawiam otwartą kwestię cytatów do poszczególnych haseł. Do niektórych haseł je zamieszczam; zwłaszcza cytaty nawiązujące do pochodzenia nazwy. Wykaz źródeł

Zapraszam wszystkich miłośników polskiego języka przyrodniczego do dzielenia się swoimi uwagami na temat Słownika lub poszczególnych jego haseł. Mniej

LITWÓR gw. podh. p. dzięgiel (litwor): Wyniosłemi krzakami piętrzy się litwór. MALCZ. Tatry 126.

LIW gw. czersk., nadwiśl. p. wierzba (iwa).

LIWA gw. ciesz. <gęś>

LIWA lud. kiel., opat. p. wierzba (iwa).

LIWINA lud. p. wierzba (iwa).

LNEK MATKI BOŻEJ p. lnica (pospolita).

LNIANKA
1. bot. <nazwa roślin>:
Δ p. lnica (polna).
Δ LNIANKA, L. POLNA, L. POSPOLITA lud. p. lnica (pospolita).
Δ LNIANKA, L. SIEWNA p. lnicznik (siewny).
2. ornit. daw. p. czeczotka (zwyczajna).

LNICA
1a. bot. <nazwa rodzimych gatunków roślin z rodziny trędownikowatych Scrophulariaceae>:
Δ LNICA POSPOLITA Linaria vulgaris (in. lnica, l. lekarska; daw./lud. dzikie lwie paszcze,
kotowy nogtek, len, l. Matki Boskiej, l. Matki Bożej, lenek, lenek Matki Boskiej, l.
Matki Bożej, l. Panny Mari, lenica, leniec, lnek Matki Bożej, lnianka, l. polna, l.
pospolita, lniczek, lnicznik, lniec, lnionka polna, lonek, l. polny, lonok, luza
paszczęka, lwi pyscki polne, lwi pyszczek, lwia paszcza, lwia paszczęka, Matki Bożej
len, Najświętszej Panny lon, niełupka, nietupa, nocne ziele, Panny Maryi len,
pantofelki Matki Boskiej, podlicznik, spisz, wyżlin, wyżlin lnianka, w. lnica, zajaczyj
lon, ziele urynowe, zazuli len, zuzuli lon),
Δ LNICA WONNA L. odora.
1b. bot. <nazwa zadomowionych u nas gatunków roślin z rodziny trędownikowatych>:
Δ LNICA JANOWCOWATA L. genistifolia, gatunek prawdopodobnie zadomowiony,
Δ LNICA KRESKOWANA L. repens,
Δ LNICA POLNA L. arvensis.
1c. bot. <nazwa innych roślin>:
Δ LNICA BLUSZCZYKOWATA p. cymbalaria bluszczykowata.
Δ LNICA DROBNA p. lniczka (mała).
Δ LNICA DROBNOKWIATOWA p. lniczka (mała).
Δ LNICA MAŁA p. lniczka (mała).
Δ LNICA MUROWA p. cymbalaria bluszczykowata.
Δ LNICA OSZCZEPOWATA p. kiksja (oszczepowata).
Δ LNICA ZGIĘTOOSTROGOWA p. kiksja (zgiętoostrogowa).

LNICZEK p. lnica (pospolita).

LNICZEK daw. p. lnica (pospolita).

LNICZKA bot. LNICZKA MAŁA<Chaenorhinum minus, rodzimy gatunek rośliny z rodziny trędownikowatych Scrophulariaceae (in. chenorinum, ch. małe, lnica drobna, l. drobnokwiatowa, l. mała; daw./lud. karzeł)>

LNICZNIK
1a. bot. <nazwa zadomowionych u nas gatunków roślin z rodziny krzyżowych Brassicaceae>:
Δ LNICZNIK DROBNOOWOCOWY Camelina microcarpa (in. l. drobnoowockowy),
Δ LNICZNIK SIEWNY C. sativa (in. kobyłka, lnianka, l. siewna, ryżejka, rżyj): Lnicznik
siewny jest rośliną trującą i leczniczą, uprawianą w Europie od co najmniej 3000 lat. ANIOŁ-
SZCZĘŚ. Archeofity 79.
Δ LNICZNIK WŁAŚCIWY C. alyssum (in. l. cuchnący), gatunek u nas wymarły: Lnicznik
właściwy (…) to gatunek zaliczany do obligatoryjnych chwastów upraw lnu, przystosowany
do tradycyjnych metod jego uprawy. Występowanie tego gatunku od dawna nie potwierdza
się w całym obszarze jego dawnego zasięgu. Sytuacja ta dotyczy również naszego kraju.
ANIOŁ-SZCZĘŚ. Archeofity 4729.
1b. bot. <nazwa innej rośliny>:
Δ LNICZNIK p. lnica (pospolita).

LNIEC p. lnica (pospolita).

LNIONKA POLNA p. lnica (pospolita).

LNOWICA p. ożota zwyczajna.

LOBELIA bot. LOBELIA JEZIORNA <Lobelia dortmanna, rodzimy gatunek rośliny z rodziny dzwonkowatych Campanulaceae (in. stroiczka, s. Dortmana, s. jeziorna, s. wodna; daw./lud. car-zele, lubka, równotka, włastka)>: Po krótkich poszukiwaniach natrafiłem na cel mojej wyprawy – kwitnącą w płytkiej wodzie lobelię jeziorną. Rośnie ona tylko w bardzo czystej wodzie, miękkiej, o specyficznym składzie chemicznym. FABIJ. 30naj 68.

LOBODA p. lebiodka (pospolita).

LODARKA daw. p. muchołówka w zn. 1a.

LODOWIEC p. nur (lodowiec): Lodowca obserwowano kilkadziesiąt, a nura białodziobego zaledwie kilkanaście razy. KRUSZ. Ptaki I 19.

LODÓWKA ornit. <Clangula hyemalis, ptak z rodziny kaczkowatych Anatidae, w Polsce przelotny i zimujący (in. l. właściwa; daw. kaczka lodówka)>: Lodówka jest bardzo towarzyska i w zimie trzyma się w stadach. Na naszym wybrzeżu samce już w końcu lutego zaczynają tokować, a w marcu stada rozbijają się na pary. (…) W cieplejsze i bezwietrzne dni wiosenne odzywają się przez cały dzień, a gdy morze jest spokojne i szum fal głosu ich nie przygłusza, rozlega się on kilometrami. Okrzyki samca lodówki należą do najdziwaczniejszych głosów ptasich i działają wręcz niepokojąco, gdyż z oddali morskiej słychać jak gdyby tajemnicze gadanie lub wołanie dzieci. SOKOŁ. Ptaki II, 467.

LOFARIA PURPUROWA p. skórnikowiec (purpurowy).

LOLEK daw. p. lelek (kozodój).

LONDZIK KRWAWODZIÓB p. krwawodziób.

LONDZIK PODBIELAŁY p. brodziec (pławny).

LONDZIK PRĘGOWANY p. krwawodziób.

LONDZIK RUDY p. brodziec (śniady).

LONDZIK SAMOTNY daw. p. samotnik w zn 1.

LONDZIK SZARY daw. p. kwokacz.

LONEK p. lnica (pospolita).

LONEK POLNY p. lnica (pospolita).

LONICERA p. wiciokrzew.

LONICERA SUCHODRZEW p. wiciokrzew (suchodrzew).

LONOK p. lnica (pospolita).

LORCH (lud. wejh.), LORCK (lud. kart.) p. modrzew (europejski).

LOSKA p. leszczyna (pospolita).

LOSZCZURKA gw. ciesz. <jaszczurka>

LOTNICA entom. LOTNICA ZYSKA <Aglia tau, motyl z rodziny pawicowatych Saturniida etaraxaci (in. l. zyzka; daw. paw, zyzka)>

LŚNIAK
1. entom. <nazwa motyli z rodziny kraśników Zygaenidae >:
Δ LŚNIAK SZMARAGDEK Procris statices (in. szmaragdek),
Δ LŚNIAK POPIELATEK Rhagades pruni.
2. mikol. LŚNIAK POŁYSKLIWY p. lakownica (żółtawa).

LŚNIĄCE ZIELE p. ziarnopłon (wiosenny).

LŚNIĄTKA
1a. bot. LŚNIĄTKA WYTWORNA <Pseudotaxiphyllum elegans, mech z rodziny rokietowatych
Hypnaceae>
1b. bot. <nazwa wątrobowców z rodziny beznerwowatych Aneuraceae>:
Δ LŚNIĄTKA DŁONIASTA Riccardia palmata,
Δ LŚNIĄTKA PIERZASTODZIELNA R. multifida,
Δ LŚNIĄTKA SZEROKOPLECHOWA R. latifrons,
Δ LŚNIĄTKA TŁUSTA daw. p. beznerw (tłusty),
Δ LŚNIĄTKA ZAKRZYWIONA R. incurvata,
Δ LŚNIĄTKA ZATOKOWA R. chamedryfolia.

LŚNIŚ zool. <nazwa pająków z rodziny skakunowatych Salticidae>:
Δ LŚNIŚ NAWAPNIK Heliophanus aeneus,
Δ LŚNIŚ ZŁOTAWY H. auratus,
Δ LŚNIŚ ŻÓŁTONOGI H. falvipes.

LUBESZNA WŁOSKA p. janowiec (barwierski).

LUBEZNA IGLICA p. wilżyna (bezbronna).

LUBEZNA WŁOSKA p. janowiec (barwierski).

LUBIEZNA p. wilżyna (ciernista).

LUBIEZNA WŁOSKA p. janowiec (barwierski).

LUBIEZNKA p. wilżyna (bezbronna).

LUBIEŻKA p. janowiec (barwierski).

LUBISTEK p. barwinek (pospolity).

LUBIZENKA p. janowiec (barwierski).

LUBKA p. lobelia jeziorna.

LUBORYCZ daw. p. kanianka.

LUBORYCZ gw. p. kanianka (pospolita).

LUBORYSZ gw. p. kanianka (pospolita).

LUBORZYC p. kanianka (macierzankowa).

LUBSZA p. dzięgiel (litwor).

LUBSZCZA p. okrzyn (szerokolistny).

LUCERKA p. lucerna (siewna).

LUCERNA
1a. bot. <nazwa rodzimych gatunków roślin z rodziny motylkowatych Fabaceae>:
Δ LUCERNA KOLCZASTOSTRAKOWA Medicago minima.
Δ LUCERNA NERKOWATA M. lupulina (in. l. chmielowa, l. chmielowata; daw./lud.
dzięcielina, koniczyna żółta, kozioroża, koziorożec nerkowaty, nedka, rucica trzecia,
rutka trzecia, wilczy groch, złota kotka),
Δ LUCERNA SIERPOWATA M. falcata (in. l. dzięcielina, l. niemiecka, l.
sierpikowata, l. żółta; daw./lud. dzięcielina, koziorożnik dzięcielina, rucica pierwsza,
rutka pierwsza.
1b. bot. <nazwa zadomowionych u nas gatunków roślin z rodziny motylkowatych >:
Δ LUCERNA POŚREDNIA M. x varia (in. l. piaskowa, l. pstra),
Δ LUCERNA SIERPOWATA M. falcata (in. l. dzięcielina, l. niemiecka, l.
sierpikowata, l. żółta; daw./lud. dzięcielina, koziorożnik dzięcielina, rucica pierwsza,
rutka pierwsza),
Δ LUCERNA SIEWNA M. sativa (in. lucerna, l. błękitna, l. właściwa; daw./lud. dzięcielina,
groch wilczy, koniczyna lucerka, koziorożec siewny, koziorożnik, koziorożnik lucerna,
lucerka, luterka, lutka, medeka, trawa medeka, wilczy groch).

LUCZJOLA daw.(stpl.) <robaczek świętojański>

© Copyright 1990-2024 Grzegorz Bobrowicz. Wszelkie prawa zastrzeżone. Kopiowanie zdjęć i treści wymaga pisemnej zgody autora.

Powrót do góry