To Top

„Słownik polskiego języka przyrodniczego” jest autorskim projektem Grzegorza Bobrowicza. Prace nad słownikiem zostały zapoczątkowane w roku 1990, a od roku 2010 prowadzone są intensywnie. Słownik jest zbiorem wyrazów opisujących dziką przyrodę Polski; głównie w skali makroskopowej (pominięto skalę mikro, budowę wewnętrzną organizmów, procesy fizjologiczne). Obejmuje on nazwy używane obecnie i dawniej, w tym gwarowe i ludowe. Słownik adresowany jest do wszystkich którym bliska jest dzika przyroda Polski. Więcej

Zakres tematyczny Słownika:

  • nazwy gatunków roślin Polski – dzikich i zadomowionych, m.in. grzybów, porostów, mszaków, paprotników, roślin nasiennych;
  • nazwy gatunków zwierząt Polski – dzikich i zadomowionych, m.in. mięczaków, stawonogów, kręgowców;
  • nazwy części roślin i zwierząt;
  • głosy zwierząt;
  • nazwy środowisk przyrodniczych, zbiorowisk roślinnych;
  • nazwy rzeźby terenu, wód, gleb; określenia miejsc w terenie itp.;
  • nazwy używane w leśnictwie dotyczące lasów, ich części itp.;
  • nazwy łowieckie dotyczące zwierząt, sposobów ich wabienia i in.;
  • nazwy używane w wędkarstwie dotyczące wód, ich fragmentów i in.;
  • nazwy używane w rolnictwie dotyczące obszarów rolnych, ich fragmentów i in.;
  • nazwy meteorologiczne, m.in. stany pogody, zjawiska na niebie itp.;
  • nazwy pór roku, miesięcy, pór dnia.

Obecnie w Słowniku znalazły się między innymi w dużej części kompletne nazwy gatunków takich grup systematycznych, jak: grzyby, porosty, paprotniki, rośliny nasienne; chrząszcze (część), motyle (część), prostoskrzydłe, ważki, mięczaki, minogi, ryby, ptaki. W przygotowaniu mszaki; pajęczaki, owady (pozostałe grupy), wije, skorupiaki, płazy, gady, ssaki.

Prezentowana część Słownika liczy około 15 tysięcy haseł. Docelowo szacuję, że objętość Słownika sięgnie około 50 tysięcy haseł. Na razie pozostawiam otwartą kwestię cytatów do poszczególnych haseł. Do niektórych haseł je zamieszczam; zwłaszcza cytaty nawiązujące do pochodzenia nazwy. Wykaz źródeł

Zapraszam wszystkich miłośników polskiego języka przyrodniczego do dzielenia się swoimi uwagami na temat Słownika lub poszczególnych jego haseł. Mniej

DWÓJLIST p. dwulistnik (muszy).

DWÓJLIST PTASIE GNIAZDO p. gnieźnik (leśny).

DWÓJLISTEK TOWARZYSKI p. rozszczepka pospolita.

DWUBAIWIEC daw. p. grędak.

DWUBRZEŻEK bot. DWUBRZEŻEK BRODAWKOWATY <Megaspora verrucosa, porost z rodziny Megalosporaceae>

DWULIST p. dwulistnik (muszy).

DWULIST gw. p. konwalijka (dwulistna).

DWULISTNIK
1a. bot. DWULISTNIK MUSZY <Ophrys insectifera, rodzimy gatunek rośliny z rodziny
storczykowatych Orchidaceae (daw./lud. dwójlist, dwulist)>
1a. bot. <nazwa innych roślin>:
Δ DWULISTNIK p. gnieźnik (leśny).
Δ DWULISTNIK p. listera (jajowata).
Δ DWULISTNIK JAJOWATY p. listera (jajowata).
Δ DWULISTNIK OWALNY p. listera (jajowata).

DWULIŚCIENNE bot. <grupa roślin okrytonasiennych, której przedstawiciele wytwarzają dwa liście zarodkowe (liścienie), np. motylkowate, złożone, wargowe>

DWUPIENNY bot. <mający kwiaty żeńskie i męskie na oddzielnych osobnikach>: Cis jest rośliną dwupienną. Kwiaty męskie i żeńskie zebrane w kwiatostany, rozwijają się na różnych osobnikach. FABISZ. Sudety 50. • Wierzba ta [lapońska], podobnie jak inne gatunki naszych wierzb jest dwupienny. Na jednych osobnikach występują kwiaty wyłącznie pręcikowe, na innych tylko słupkowe. FABISZ. Sudety 58.

DWUPIERŚCIENIAK CESARSKI mikol. <Catathelasma imperiale, grzyb z rodziny pieprznikowatych Cantharellaceae (in. czop)>

DWUPIÓR entom. <Geina didactyla, motyl z rodziny piórolotkowatych Pterophoridae>

DWUPŁAT bot. <nazwa wątrobowców z rodziny skapankowatych Scapaniaceae>:
Δ DWUPŁAT BIAŁAWY Diplophyllum albicans,
Δ DWUPŁAT CISOLISTNY D. taxifolium,
Δ DWUPŁAT TĘPOLISTNY D. obtusifolium.

DWUROŻEK bot. <nazwa mchów z rodziny widłozębowatych Dicranaceae>:
Δ DWUROŻEK PRZEŚWIECAJĄCY Dichodontium pellucidum,
Δ DWUROŻEK ŻÓŁTAWY D. flavescens.

DWURZĄD bot. <nazwa zadomowionych u nas gatunków roślin z rodziny krzyżowych Brassicaceae>:
Δ DWURZĄD MUROWY Diplotaxis muralis,
Δ DWURZĄD WĄSKOLISTNY D. tenuifolia (daw./lud. gorczyca biała polna).

DWURZĘDEK bot. <nazwa mchów z rodziny Distichioideae>:
Δ DWURZĘDEK NACHYLONY Distichium inclinatum,
Δ DWURZĘDEK WŁOSKOWATY D. capillaceum.
 

DWURZĘDKA bot. <rodzaj kwiatostanu z grupy wierzchotek jednoramiennych, w którym kolejne odgałęzienia wyrastają naprzemiennie w obie strony; od wachlarzyka, różni się tym, że szypułki poszczególnych kwiatów mają mniej więcej tę samą długość i wskutek tego kwiaty w d. nie znajdują się na jednym poziomie; por. wachlarzyk w zn. 1a.>

DWURZUTKA entom. <Dibolia sp., rodzaj chrząszczy z rodziny stonkowatych Chrysomelidae>

DWUSTRONEK bot. <nazwa mchów z rodziny dwustronkowatych Plagiotheciaceae>:
Δ DWUSTRONEK JASNY Plagiothecium laetum,
Δ DWUSTRONEK LEŚNY P. nemorale,
Δ DWUSTRONEK NIEDOSTĘPNY P. latebricola,
Δ DWUSTRONEK RUTHEGO P. ruthei,
Δ DWUSTRONEK SOCZYSTY P. succulentum,
Δ DWUSTRONEK SZEROKOLISTNY P. platyphyllum,
Δ DWUSTRONEK WKLĘSŁOLISTNY P. cavifolium,
Δ DWUSTRONEK ZĄBKOWANY P. denticulatum (in. płaszczeniecz ząbkowany),
Δ DWUSTRONEK ZGIĘTOLISTNY P. curvifolium (in. płaszczeniecz giętolistny).

DWUWRĘBEK NAEGELEGO p. miseczniczka (Naegela).

DWUZARODNICZKA mikol. DWUZARODNICZKA CYTRYNOWA <Bisporella citrina, grzyb workowy z rodziny tocznikowatych Helotiaceae>

DWUZĄB p. uczep (trójlistkowy).

DWUZĘBICA daw. p. łanocha pobrzęcz.

DYASZEK MURZYNEK daw. p. biesek murzynek.

DYKE HRUSZKY lud. podkarp. p. głóg w zn. 1a.

DYLĄŻ entom. DYLĄŻ GARBARZ <Prionus coriarius, chrząszcz z rodziny kózkowatych Cermabycidae (daw. cieśla, garbarz)>

DYMBINA gw. ciesz. <lasek dębowy>

DYMIENICZNE ZIELE daw. p. aster (gawędka).

DYMIONNNE ZIELE daw. p. aster (gawędka).

DYMIONÓW ZIELE daw. p. aster (gawędka).

DYMKI p. czasznica (oczkowata).

DYMKI p. czernidłak (kołpakowaty).

DYMKI p. purchawka (chropowata).

DYMNE ZIELI gw. żyw. p. szałwia (lepka).

DYMNICA
1. bot. <nazwa zadomowionych u nas gatunków roślin z rodziny dymnicowatych Fumariaceae>: Tu
rośnie, ścieląc się prawie po ziemi, dymnica o łodyżce siwozielonej, liściach złożonych z
delikatnych, klinowatych listeczków i drobnych różowawopurpurowych kwiatach, także
zaopatrzonych w ostrogę. DYAK. cyt. SD
Δ DYMNICA DROBNOKWIATOWA Fumaria vaillantii (in. d. ładna, d. śląska; daw./lud.
kociuba): W Polsce dymnica drobnokwiatowa podawana była głównie z południowo-
wschodniej części kraju. ANIOŁ-SZCZĘŚ. Archeofity 127.
Δ DYMNICA POSPOLITA F. officinalis (in. d. lekarska; daw./lud. dymówka, kocia ruta,
kokorczyk, k. lekarski, kokorycz, k. lekarska, k. lekarski, kotcza ruta, polna ruta, p.
rutka, ptasia ruta, p. rutka, ruta polna, rutka polna, r. ptasia, spławnyk, zajczyj lon),
Δ DYMNICA RÓŻOWA F. schleicheri,
Δ DYMNICA SZEROKODZIAŁKOWA F. rostellata.
2. daw.(stpl.) <wydma, pagórek z nawianego piasku>

DYMNIK p. czasznica (oczkowata).

DYMNIK p. purchawka (chropowata).

DYMÓWKA
1. ornit. <Hirundo rustica, ptak z rodziny jaskółkowatych Hirundinidae, w Polsce lęgowy, przelotny
(in. jaskółka, j. domowa, j. dymna, j. dymówka, j. lastówka, j. łastówka, j. łasztówka, j.
wiejska, j. zwykła; daw./lud. chwastówka, domaszka, gżegżelanka, gżegżulanka, jaska,
jaskawka, jaskiełka, jaskołka, j. białego a czerwonego piora, j. dymówka, jaskonka,
jaskólica, jaskóliczka, jaskólinka, jaskóła, jaskółk, jastawiczka, jastszołka, jeskólica,
jeskółka, jurzyk, jyrzyk, kominiarka, kominna jaskołka, kręgulec, lastawiczka,
lastówka, lasztówka, łastawiczka, łastówka, łasztówiczka, łasztówka, własztówka)>:
Gniazda ulepione z gliny i błota, kształtu niezupełnej półkuli, całkowicie otwarte u góry (…)
należą do jaskółki, zwanej dymówką, bo często gnieździ się w kominach. DYAK. Przyr. cyt. SD
• Dymówka – jaskółka, która się gnieździ osobliwie w kominach. Kluk. cyt. SL
2. bot. p. dymnica (pospolita).

DYNDERA gw. p. bieluń (dziędzierzawa).

DYNTE ZIELI gw. żyw. p. szałwia (lepka).

DYPSAS daw.(stpl.) <wąż jadowity>

DYPTAM bot. DYPTAM JESIONOLISTNY <Dictamnus albus, rodzimy gatunek rośliny z rodziny rutowatych Rutaceae (in. dyptam, d. jesionek, krzak Mojżesza; daw./lud. czernelica chmielowa, dyptan, dyptan biały, d. nasz pospolity, d. pospolity, jasieniec, jasieniec jasionka, jesieniec, jesień, jesionka, kadyło, krówka, krzew gorejący, mały jesień, m. jesion, naski, niski jesion, trzemdala, trzemdoła)>

DYPTAN, D. BIAŁY, D. NASZ POSPOLITY, D. POSPOLITY daw. p. dyptam jesionolistny.

DYRDACZ daw. p. dyrdoń.

DYRDOŃ entom. <Dromius sp., rodzaj chrząszczy z rodziny biegaczowatych Carabidae (daw. dyrdacz)>

DYRLATKA daw. p. dzierlatka zwyczajna.

DYWAN p. wiesiołek (dwuletni).

DYWANNA p. dziewanna (wielkokwiatowa).

DYWANOWE ZBIOROWISKA ROŚLINNE bot. <zbiorowiska roślin miejsc silnie wydeptywanych, np. zespół życicy i rdestu ptasiego (in. spodzichy )>

DYWDEREWO gw. p. bieluń (dziędzierzawa).

DZĄCZOL daw. p. dzięcioł w zn. 1a.

DZBANECZKI gw. podh. p. dzwonek.

DZBANECZKÓWKA RÓŻOWAWA mikol. <Craterocolla cerasi, grzyb z rodziny trzęsakowatych Tremellaceae>

DZBANUSZNIK mikol. <nazwa porostów z rodziny Megasporaceae>:
Δ DZBANUSZNIK BUCZYNOWY Aspicilia faginea (in. misecznica buczynowa),
Δ DZBANUSZNIK CIEMNY A. obscurata,
Δ DZBANUSZNIK GŁADKI A. laevata (in. misecznica gładka),
Δ DZBANUSZNIK KARKONOSKI A. pelobotryoides (in. misecznica karkonoska),
Δ DZBANUSZNIK KORONKOWY A. coronata (in. misecznica koronkowa),
Δ DZBANUSZNIK ŁUSECZKOWATY A. moenium,
Δ DZBANUSZNIK NAJMNIEJSZY A. microlepis (in. misecznica najmniejsza),
Δ DZBANUSZNIK NIEBIESKOSZARY A. caesiocinerea (in. misecznica niebieskoszara),
Δ DZBANUSZNIK ODMIENNY A. intermutans (in. misecznica odmienna),
Δ DZBANUSZNIK OTRĘBIASTY A. farinosa (in. misecznica otrębiasta),
Δ DZBANUSZNIK POPIELATY A. cinerea (in. misecznica popielata, okrążek popielaty),
Δ DZBANUSZNIK PRZEDZIWNY A. goettweigensis (in. misecznica przedziwna),
Δ DZBANUSZNIK PULCHNY A. recedens (in. misecznica czeska),
Δ DZBANUSZNIK ROZPROSZONY A. contorta (in. d. Hoffmanna, misecznica Hoffmanna, m. rozproszona),
Δ DZBANUSZNIK SIMOEŃSKI A. simoënsis (in. misecznica simoeńska),
Δ DZBANUSZNIK SZARY A. grisea,
Δ DZBANUSZNIK WAPIENIOWY A. calcarea (in. misecznica wapieniowa),
Δ DZBANUSZNIK WODNY A. aquatica (in. misecznica wodna),
Δ DZBANUSZNIK ZIELENIEJĄCY A. virdescens (in. misecznica zielaniejąca),
Δ DZBANUSZNIK ZIELONAWY A. gibbosa (in. misecznica zielonawa, okrążek garbaty).

DZDZIORST p. rdest (ptasi).

DZERDZA p. przetacznik (bobowniczek).

DZEWIANA p. dziewanna (wielkokwiatowa).

DZEWIANA p. dziewanna (drobnokwiatowa).

DZEWIANA p. dziewanna (kutnerowata).

DZIADKOWE WĄSY gw. podh. p. wełnianka.

© Copyright 1990-2025 Grzegorz Bobrowicz. Wszelkie prawa zastrzeżone. Kopiowanie zdjęć i treści wymaga pisemnej zgody autora.

Powrót do góry