„Słownik polskiego języka przyrodniczego” jest autorskim projektem Grzegorza Bobrowicza. Prace nad słownikiem zostały zapoczątkowane w roku 1990, a od roku 2010 prowadzone są intensywnie. Słownik jest zbiorem wyrazów opisujących dziką przyrodę Polski; głównie w skali makroskopowej (pominięto skalę mikro, budowę wewnętrzną organizmów, procesy fizjologiczne). Obejmuje on nazwy używane obecnie i dawniej, w tym gwarowe i ludowe. Słownik adresowany jest do wszystkich którym bliska jest dzika przyroda Polski. Więcej
Zakres tematyczny Słownika:
Obecnie w Słowniku znalazły się między innymi w dużej części kompletne nazwy gatunków takich grup systematycznych, jak: grzyby, porosty, paprotniki, rośliny nasienne; chrząszcze (część), motyle (część), prostoskrzydłe, ważki, mięczaki, minogi, ryby, ptaki. W przygotowaniu mszaki; pajęczaki, owady (pozostałe grupy), wije, skorupiaki, płazy, gady, ssaki.
Prezentowana część Słownika liczy około 15 tysięcy haseł. Docelowo szacuję, że objętość Słownika sięgnie około 50 tysięcy haseł. Na razie pozostawiam otwartą kwestię cytatów do poszczególnych haseł. Do niektórych haseł je zamieszczam; zwłaszcza cytaty nawiązujące do pochodzenia nazwy. Wykaz źródeł
Zapraszam wszystkich miłośników polskiego języka przyrodniczego do dzielenia się swoimi uwagami na temat Słownika lub poszczególnych jego haseł. Mniej
DRAGANEK MALUTKI daw. p. biegus (malutki).
DRAGANEK TEMMINCKA daw. p. biegus (mały).
DRAPACZ p. jeżyna (fałdowana).
DRAPACZ p. ostrożeń (warzywny).
DRAPACZ p. szczeć (pospolita).
DRAPACZ LEKARSKI p. ostrożeń (warzywny).
DRAPACZ LEŚNY daw. p. szczeć (pospolita).
DRAPACZ ŁĄKOWY lud. p. ostrożeń (warzywny).
DRAPACZ POLNY p. ostrożeń (lancetowaty).
DRAPACZ SUKIENNICZY p. szczeć (pospolita).
DRATEWKA gw. żyw. p. świerzbnica (polna).
DRĄGOWY daw. LAS DRĄGOWY p. drągowina: Poza tym samorodnym laskiem był drugi, nieco starszy, dalej drągowy las, spadzista kamienista ubocz, pola, a na tle tego obrazu rozsiadła się wioska. WODZ. Wspom. 37.
DRĄSTEWNICZEK bot. <nazwa mchów z rodziny drąstowatych Leskeaceae (daw. drąstewnik)>:
Δ DRĄSTEWNICZEK SKALNY Lescuraea saxicola,
Δ DRĄSTEWNICZEK ZMIENNY L. mutabilis.
DRĄSTEWNIK bot. <nazwa mchów z rodziny drąstowatych Leskeaceae >:
Δ DRĄSTEWNIK daw. p. drąstewniczek.
Δ DRĄSTEWNIK CZARNOZIELONY Pseudoleskea incurvata,
Δ DRĄSTEWNIK KORZENIOWY P. radicosa,
Δ DRĄSTEWNIK OTWARTY P. patens.
DRĄZDZ lud. boch. p. drozd (śpiewak).
DRDEST gw. kujaw. p. rdest.
DREBIEZHUN gw. grodz. p. konyza kanadyjska.
DREPTACZ entom. <nazwa chrząszczy z rodziny biegaczowatych Carabidae>:
Δ DREPTACZ ZMIENNY Badister bullatus.
DRESC gw. małopol. p. rdest.
DREWNIAK
1. mikol. <nazwa grzybów z rodziny kulnicowatych Sphaeriaceae>:
Δ DREWNIAK CZERWONAWY Hypoxylon rutilum (in. nadrzewnica czerwonawa),
Δ DREWNIAK SZKARŁATNY H. fragiforme (in. nadrzewnica szkarłatna).
2. entom. daw. p. mącznik (młynarek).
3. ornit. daw. p. drzemlik.
DREWNICZEK CZYRENIOWY p. strzępkoząb (żółtopory).
DREWNICZKA DROBNOPORA p. strzępkoząb (żółtopory).
DREWNICZKA RÓŻNOPORA p. strzępkoząb (wielkopory).
DREWNOWIEC mikol. DREWNOWIEC POPĘKANY <Xylobolus frustulatus, grzyb z rodziny skórnikowatych Stereaceae (daw. skórnik popękany)>
DRĘTAWIK p. krwawnik (kichawiec).
DRĘTWIK p. krwawnik (pospolity): Liście tej rośliny przykładają na ranę… Wskutek tego miejsce skaleczone zdrętwieje. Ztąd pochodzi nazwa jej… drętwik. KARŁ. SGP I, 370.
DRGALNIK entom. DRGALNIK OBRZEŻONY <Dalopius marginatus, chrzaszcz z rodziny sprężykowatych Elateridae>
DRIAKIEW
1a. bot. <nazwa rodzimych gatunków roślin z rodziny skalnicowatych Saxifragaceae (daw./lud.
dryjaka, głowacz)>:
Δ DRIAKIEW GOŁĘBIA Scabiosa columbaria (in. d. żółta; daw./lud. driakiew górna,
gwiazdnik),
Δ DRIAKIEW LŚNIĄCA S. lucida (daw./lud. dryakiew lśnącolistna),
Δ DRIAKIEW WONNA S. canescens,
Δ DRIAKIEW ŻÓŁTAWA S. ochroleuca (in. d. żółta; daw./lud. dryakiew biało-żółta,
dryjakiew siarczysta, dryjakiew żółta, pałka, zwicha),
1b. bot. <nazwa innych roślin>:
Δ DRIAKIEW BYDLĘCA p. starzec (Jakubek).
Δ DRIAKIEW ŁĄKOWA p. czarcikęs (łąkowy).
Δ DRIAKIEW POLNA lud. p. świerzbnica (polna).
DRJAKIEW p. czarcikęs (łąkowy).
DRJAKIEW gw. p. jarzmianka (większa).
DRJAKIEW ŁĄKOWA gw. p. czarcikęs (łąkowy).
DROBIK bot. <nazwa porostów z rodziny Monoblastiaceae>:
Δ DROBIK CIEMNY Agonimia tristicula,
Δ DROBIK GALARETOWATY A. gelatinosa,
Δ DROBIK LEŚNY A. allobata,
Δ DROBIK MALEŃKI A. repleta,
Δ DROBIK ORZASTOWY A. opuntiella.
DROBINKA daw. p. drobnica w zn. 2.
DROBNIACZEK bot. <nazwa mchów z rodziny drobniaczkowatych Seligeriaceae (daw. seligeria)>:
Δ DROBNIACZEK BEZZĄB Seligeria donniana,
Δ DROBNIACZEK ŁUKOWATY S. campylopoda,
Δ DROBNIACZEK ODGIĘTY S. recurvata,
Δ DROBNIACZEK OSTROLISTNY S. acutifolia,
Δ DROBNIACZEK POSPOLITY S. pusilla,
Δ DROBNIACZEK ROZŁOŻYSTY S. patula,
Δ DROBNIACZEK TRÓJRZĘDOWY S. trifaria,
Δ DROBNIACZEK WAPIENNY S. calcarea.
DROBNIAK MAZISTY p. łuskwiak (wierzbowy).
DROBNIAK OGÓRKOWY p. mięsichówka ogórkowonna.
DROBNICA
1a. <małe, drobne rybki>
1b. <małe, drobne okazy innych gatunków zwierząt lub drzew>: Łąki sąsiadujące z jeziorem
bogate są w futrzaną drobnicę: nornice, myszy polne, rudnice i inne smakołyki. LEW.-TUK.
Rok
2. entom. <nazwa chrząszczy z rodziny zatęchlakowatych Cryptophagidae (daw. drobinka)>:
Δ DROBNICA BURAKOWA Atomaria linearis (in. krytojad burakowy),
DROBNIK zool. <nazwa pająków z rodziny skakunowatych Salticidae>:
Δ DROBNIK Euophrys frontalis,
Δ DROBNIK MALUTKI Talavera aequipes,
Δ DROBNIK WEŁNISTORĘKI Pseudeuophrys lanigera.
DROBNOKOLEC mikol. DROBNOKOLEC ŻÓŁKNĄCY <Mucronella calva, grzyb z rodziny soplówkowatych Hericiaceae>
DROBNOŁUSZCZAK mikol. <nazwa grzybów z rodziny drobnołuszczakowatych Pluteaceae>:
Δ DROBNOŁUSZCZAK BIAŁOKREMOWY Pluteus pellitus (in. łuskowiec omszony),
Δ DROBNOŁUSZCZAK BRĄZOWOOSTRZOWY P. luctuosus (in. łuskowiec smutny),
Δ DROBNOŁUSZCZAK BRĄZOWOCZARNY P. ephebeus (in. łuskowiec chłopięcy),
Δ DROBNOŁUSZCZAK BULWIASTOTRZONOWY P. inquilinus (daw. łuskowiec gruczołkowaty),
Δ DROBNOŁUSZCZAK CUCHNĄCY P. dianae (in. d. czeski),
Δ DROBNOŁUSZCZAK CZARNOŁUSKOWY P. pseudorobertii (in. łuskowiec czarnołuskowy),
Δ DROBNOŁUSZCZAK CZARNOOSTRZOWY P. atromarginatus (in. łuskowiec czarnobrzeżny; daw. łuskowiec czarnoostrzowy),
Δ DROBNOŁUSZCZAK CZARNOŻYŁKOWY P. umbrosus (in. łuskowiec cienisty; daw. rumieniak cienisty),
Δ DROBNOŁUSZCZAK FIOLETOWOCZARNIAWY P. podospileus (in. łuskowiec włókienkowaty),
Δ DROBNOŁUSZCZAK GRUCZOŁOWATY P. plautus (in. łuskowiec poetycki; daw. łuskowiec gruczołkowaty),
Δ DROBNOŁUSZCZAK JELENI P. atricapillus (in. łuskowiec jeleni; daw. bedłka jelenia, daszak jeleni, rumieniak jeleni),
Δ DROBNOŁUSZCZAK KOSMATY P. hispidulus (in. łuskowiec szorstki; daw. łuskowiec kosmaty),
Δ DROBNOŁUSZCZAK KREMOWOBEŻOWY P. robertii,
Δ DROBNOŁUSZCZAK KROPKOWANOTRZONOWY P. punctipes,
Δ DROBNOŁUSZCZAK MALUTKI P. nanus (in. łuskowiec karzełkowaty; daw. łuskowiec niski),
Δ DROBNOŁUSZCZAK NAJMNIEJSZY P. pusillulus,
Δ DROBNOŁUSZCZAK NIEPOZORNY P. exiguus (in. łuskowiec niepozorny),
Δ DROBNOŁUSZCZAK OCHROWOBRĄZOWY P. depauperatus,
Δ DROBNOŁUSZCZAK POMARAŃCZOWOCZERWONY P. aurantiorugosus (in. łuskowiec pomarańczowoczerwony, ł. pomarańczowy),
Δ DROBNOŁUSZCZAK POMARSZCZONY P. phlebophorus (in. łuskowiec pomarszczony),
Δ DROBNOŁUSZCZAK SARNI P. pouzarianus (in. łuskowiec ciemnobrązowy, ł. czeski),
Δ DROBNOŁUSZCZAK SZAROBIAŁY P. godeyi (in. łuskowiec szarobiały),
Δ DROBNOŁUSZCZAK SZAROBRĄZOWY P. cinereofuscus (in. łuskowiec szarobrązowy),
Δ DROBNOŁUSZCZAK SZAROTRZONOWY P. cinereofuscus (in. d. szarostopowy, łuskowiec szarobrązowy, ł. Thomsona),
Δ DROBNOŁUSZCZAK TROCINOWY P. petasatus (in. łuskowiec trocinowy),
Δ DROBNOŁUSZCZAK ZIELONAWOSZARY P. salicinus (in. łuskowiec wierzbowy),
Δ DROBNOŁUSZCZAK ŻÓŁTAWY P. leoninus (in. łuskowiec żółtawy, ł. żółty; daw. bedłka jaskrawa, łuskowiec jaskrawy, rumieniak jaskrawy, r. ognisty),
Δ DROBNOŁUSZCZAK ŻÓŁTONOGI P. romellii (in. łuskowiec żółtonogi),
Δ DROBNOŁUSZCZAK ŻÓŁTOOLIWKOWY P. chrysophaeus (in. łuskowiec żółtooliwkowy; daw. łuskowiec złotawy, rumieniak złotawy).
DROBNOMISKA PIÓROPUSZNIKOWA mikol. <Woldmaria filicina, grzyb z rodziny kielisznikowatych Cyphellaceae>
DROBNOPOREK mikol. <nazwa grzybów z rodziny żagwiowatych Polyporaceae>:
Δ DROBNOPOREK CEGLASTOCZERWONY Oligoporus placentus (in. pseudowoszczynka cielista, p. ceglastoczerwona; daw. huba mięsno-czerwona),
Δ DROBNOPOREK FALISTOBRZEGI O. undosus (in. białak falisty),
Δ DROBNOPOREK GORZKI O. stypticus (in. białak gorzki; daw. huba biaława, h. ściągająca, żagiew żółtawa),
Δ DROBNOPOREK KRUCHY O. fragilis (in. białak kruchy),
Δ DROBNOPOREK KWIATOKSZTAŁTNY O. floriformis (in. białak kwiatokształtny),
Δ DROBNOPOREK ŁAGODNY O. lowei (in. białak Lowego,
Δ DROBNOPOREK ŁZAWIĄCY O. guttulatus (in. białak gorzki forma łzawiąca, b. łzawiący),
Δ DROBNOPOREK MLECZNY O. tephroleucus (in. białak mleczny, b. popielaty),
Δ DROBNOPOREK MODROBIAŁY O. caesius,
Δ DROBNOPOREK MODRY O. balsameus (in. białak modry; daw. żagiew modra),
Δ DROBNOPOREK MODRZEWIOWY O. obductus (in. żagiew koścista, żagiewnik kościsty),
Δ DROBNOPOREK NIEFOREMNY O. balsameus (in. białak nieforemny),
Δ DROBNOPOREK NIEFOREMNY O. balsameus (in. białak nieforemny),
Δ DROBNOPOREK NISZCZĄCY O. rennyi (in. białak niszczący),
Δ DROBNOPOREK ROZWIERKOWY O. leucomallellus (in. białak belkowy),
Δ DROBNOPOREK SPROSZKOWANY O. ptychogaster (in. białak ptychogasteroidalny),
Δ DROBNOPOREK WATOWATY O. sericeomollis (in. białak watowaty),
Δ DROBNOPOREK ZIMOWY O. hibernicus.
DROG p. janowiec (barwierski).
DROGOŃ entom. <nazwa chrząszczy z rodziny biegaczowatych Carabidae>:
Δ DROGOŃ MIEDZIACZEK Poecilus cupreus.
DROK p. janowiec (barwierski).
DROK daw. p. janowiec (ciernisty).
DROK GŁADKI p. janowiec (barwierski).
DROK KOLĄCY p. janowiec (ciernisty).
DROP
1a. ornit. DROP ZWYCZAJNY <Otis tarda, ptak z rodziny dropi Otididae, w Polsce dawniej
lęgowy, obecnie zaltujący (in. drop, d. brodacz, d. pospolity, d. wąsacz, d. wielki)>: Drop
jest najokazalszym ptakiem europejskim i pod względem wagi jednym z najcięższych gatunków
latających. (…) Kto po raz pierwszy widzi dropia w naturze, jest zdziwiony jego kontrastowymi
barwami, zwłaszcza że ptaki tej wielkości są przeważnie w ubarwieniu bardziej stonowane lub
zupełnie szare. SOKOŁ. Ptaki II, 243.
1b. ornit. <nazwa innego ptaka>:
Δ DROP KAMIONEK daw. p. strepet.
Δ DROP KARZEŁ daw. p. strepet.
Δ DROP MNIEJSZY daw. p. strepet.
Δ DROP STREPET daw. p. strepet.
2. mikol. <nazwa grzybów>:
Δ DROP p. czernidłak (kołpakowaty).
Δ DROP p. czubajka (kania).
Δ DROP p. smardz (stożkowaty).
DROPKI p. czubajka (kania).
DROST daw. p. drozd (śpiewak).
DROWPA p. czubajka (kania).
DROZD
1a. ornit. <nazwa ptaków z rodziny drozdowatych Turdidae (daw./lud. drozdzan, plustwa)>:
Δ DROZD CZARNOGARDŁY Turdus atrogularis, doPolski zalatuje wyjątkowo (in. d.
czarnoszyi; daw./lud. drózd czarnogardlisty),
Δ DROZD OBROŻNY T. torquatus, w Polsce lokalnie lęgowy, przelotny (in. d. białobrącz, d.
białobręcz, d. białopręgi, d. grzywek, d. obrączka, d. okowiak, d. paszkot; daw./lud.
białobrąż, białobręcz, b. okowiak, drozdak białobręcz, drozdz, d. okówcak, grzywka,
kos białobręcz, k. obrożny, obręczka, okowiak, skalniak): Z kamieni wyłonionych spod
śniegu, z każdego krzaka kosodrzewiny i każdego wierzchołka kusych świerków
rozbrzmiewał ekstatyczny, szalony, opętańczy, namiętny, gorący śpiew drozdów obrożnych.
GOŹ. Trop 25.
Δ DROZD OLIWKOWY T. obscurus, doPolski zalatuje wyjątkowo (in. d. białobrewy),
Δ DROZD RDZAWOGARDŁY T. ruficollis, doPolski zalatuje wyjątkowo (in. d. rdzawoszyi,
d. różnogardły, d. średniak; daw./lud. średniak, ś. drozd),
Δ DROZD RDZAWOSKRZYDŁY T. eunomus, doPolski zalatuje wyjątkowo,
Δ DROZD RDZAWY T. naumanni, doPolski zalatuje wyjątkowo (in. d. Naumanna).
Δ DROZD ŚPIEWAK T. philomelos, w Polsce lęgowy, przelotny i rzadko zimujący (in. drozd,
d. lepak, d. masczak, d. paszkot, d. śpiewaczek, d. wędrowiec, d. zwyczajny, śpiewak;
daw./lud. drązdz, drost, drozdz, drozdzan, drożdż, d. maziak, d. siemieniak, drózd, d.
paszkot, d. śpiewak, drózdz, dróżdż, lepak, lepiak, luskowiec, mazak, paszkot,
plustwa, słowik północy, spak, sziary drózd, śpiewaczek): Drozd, zwiastun świtania,
pierwszy wita nadchodzący dzień poranną pieśnią. EJS. Przyg. 42. cyt. SD
1b. ornit. daw. <nazwa innych ptaków>:
Δ DROZD CIEMNY p. drozdoń (ciemny).
Δ DROZD CZARNY, D. KOS p. kos (zwyczajny).
Δ DROZD DROŹDZIK, D. MAŁY, D. MARCZOK, D. MNIEJSZY, D.
RDZAWOBOCZNY, D. RDZAWOBOKI, D. WINNICZEK, D. WINNY, D. ZAWOJEC
p. droździk : Nawet bez lornetki spostrzegamy rdzawe boki ciała, charakterystyczne dla tego
gatunku. Przyczyniły się one do drugiej nazwy: drozd rdzawoboczny. SOKOŁ. Ptaki I, 276. •
Pewną osobliwością podmokłych lasów nadbiebrzańskich jest droździk, czyli drozd
rdzawoboczny. Ten typowy dla lasów północnej Europy drozd jest u nas dość pospolity, ale
tylko w okresie przelotów. Wtedy to, zwłaszcza na przedwiośniu, zjawiają się całe stada tych
hałaśliwych ptaków. KŁOS. G.S.T. Ptaki 230. • Zanucił swą pieśń drozd-śpiewak, do wtóru
popłynęły pełniejsze i dźwięczniejsze tony kosa kryjącego się w gęstwienie, a na pojedynczej
brzózce widać było sylwetkę drozda rdzawobokiego powtarzającego swe monotonne
wiosenne wezwanie. KORS. Las 170.
Δ DROZD DUŻY, D. JEMIOŁOWY, D. JEMIOŁUCHA, D. NAJWIĘKSZY, D.
PASZKOT, D. WIELKI, D. WIĘKSZY p. paszkot.
Δ DROZD JEDWABNY OGON p. jemiołuszka.
Δ DROZD KAMIENNICZEK, D. KAMIENNY, D. RDZAWOSTERNY, D. RUDOGON ,
D. SKALNY p. nagórnik zwyczajny.
Δ DROZD KWICZOŁ, D. ŚREDNI p. kwiczoł w zn. 1.
Δ DROZD PSTRY p. drozdoń (pstry).
Δ DROZD ROŻYCZKA, D. RÓŻOWY p. pasterz.
Δ DROZD SITOWIACZEK, D. TRZCINNY, D. TRZCINOWY p. trzciniak (zwyczajny):
Dopiero gdy zielony wiatr spadł na wody ze śmiechem, zapienił wody, powymiatał i ogrzał
moczary, obudził drozdy trzcinowe. Szczebiotały i świstały ochoczo: cha-cha-che-chit. Karra-
kierr, karra-kwit. Fitiu-fit, pitiu-pit, li-li-li-lit, kwit-kwit. VINC. Zwada 523.
Δ DROZD ZIELONEK, D. ZŁOTNIK p. wilga.
Δ DROZD ZIMOWY gw. p. pluszcz (zwyczajny).
DROZDACZEK CIEMNY p. drozdoń (ciemny).
DROZDAK ornit. daw. <nazwa ptaków>:
Δ DROZDAK BIAŁOBRĘCZ p. drozd (obrożny).
Δ DROZDAK KOS p. kos (zwyczajny).
Δ DROZDAK ZAWOJEC p. droździk.
Najnowsze komentarze