To Top

„Słownik polskiego języka przyrodniczego” jest autorskim projektem Grzegorza Bobrowicza. Prace nad słownikiem zostały zapoczątkowane w roku 1990, a od roku 2010 prowadzone są intensywnie. Słownik jest zbiorem wyrazów opisujących dziką przyrodę Polski; głównie w skali makroskopowej (pominięto skalę mikro, budowę wewnętrzną organizmów, procesy fizjologiczne). Obejmuje on nazwy używane obecnie i dawniej, w tym gwarowe i ludowe. Słownik adresowany jest do wszystkich którym bliska jest dzika przyroda Polski. Więcej

Zakres tematyczny Słownika:

  • nazwy gatunków roślin Polski – dzikich i zadomowionych, m.in. grzybów, porostów, mszaków, paprotników, roślin nasiennych;
  • nazwy gatunków zwierząt Polski – dzikich i zadomowionych, m.in. mięczaków, stawonogów, kręgowców;
  • nazwy części roślin i zwierząt;
  • głosy zwierząt;
  • nazwy środowisk przyrodniczych, zbiorowisk roślinnych;
  • nazwy rzeźby terenu, wód, gleb; określenia miejsc w terenie itp.;
  • nazwy używane w leśnictwie dotyczące lasów, ich części itp.;
  • nazwy łowieckie dotyczące zwierząt, sposobów ich wabienia i in.;
  • nazwy używane w wędkarstwie dotyczące wód, ich fragmentów i in.;
  • nazwy używane w rolnictwie dotyczące obszarów rolnych, ich fragmentów i in.;
  • nazwy meteorologiczne, m.in. stany pogody, zjawiska na niebie itp.;
  • nazwy pór roku, miesięcy, pór dnia.

Obecnie w Słowniku znalazły się między innymi w dużej części kompletne nazwy gatunków takich grup systematycznych, jak: grzyby, porosty, paprotniki, rośliny nasienne; chrząszcze (część), motyle (część), prostoskrzydłe, ważki, mięczaki, minogi, ryby, ptaki. W przygotowaniu mszaki; pajęczaki, owady (pozostałe grupy), wije, skorupiaki, płazy, gady, ssaki.

Prezentowana część Słownika liczy około 15 tysięcy haseł. Docelowo szacuję, że objętość Słownika sięgnie około 50 tysięcy haseł. Na razie pozostawiam otwartą kwestię cytatów do poszczególnych haseł. Do niektórych haseł je zamieszczam; zwłaszcza cytaty nawiązujące do pochodzenia nazwy. Wykaz źródeł

Zapraszam wszystkich miłośników polskiego języka przyrodniczego do dzielenia się swoimi uwagami na temat Słownika lub poszczególnych jego haseł. Mniej

DZWONKI PANNY MARII p. dziurawiec (zwyczajny).

DZWONKI PANNY MARYI daw. p. dziurawiec.

DZWONKI PŁOTOWE daw. p. powój (polny).

DZWONKI POLNE p. dzwonek (pokrzywolistny).

DZWÔNKI POLNE gw. żyw. p. dzwonek (rozpierzchły).

DZWONKOWIEC p. powój (polny).

DZWONKÓWKA mikol. <nazwa grzybów z rodziny dzwonkówkowatych Entolomataceae >:
Δ DZWONKÓWKA BAGIENNA Entoloma cuspidiferum,
Δ DZWONKÓWKA BŁOTNA E. politum,
Δ DZWONKÓWKA BŁYSZCZĄCA E. lividocyanulum,
Δ DZWONKÓWKA BRĄZOWOBLASZKOWA E. rusticoides,
Δ DZWONKÓWKA BRĄZOWOZIELONA E. incanum,
Δ DZWONKÓWKA BRODAWKOWATA E. papillatum,
Δ DZWONKÓWKA CIEMNIEJĄCA E. turci,
Δ DZWONKÓWKA CIEMNONIEBIESKA E. cyanulum,
Δ DZWONKÓWKA CYTRYNOWA E. pleopodium,
Δ DZWONKÓWKA CZARNIAWA E. serrulatum (daw. rumieniaczek czarniawy, rumieniak czarniawy),
Δ DZWONKÓWKA CZARNOBRZEGA E. atromarginatum,
Δ DZWONKÓWKA CZARNONIEBIESKAWA E. chalybaeum (daw. bedłka błękitna),
Δ DZWONKÓWKA CZARNOOSTRZOWA E. linkii,
Δ DZWONKÓWKA CZEKOLADOBLASZKOWA E. jubatum,
Δ DZWONKÓWKA CZERNIEJĄCA E. parkensis,
Δ DZWONKÓWKA CZERWONOBRĄZOWA E. juncinum,
Δ DZWONKÓWKA DROBNIUTKA E. minutum (in. wieruszka drobniutka),
Δ DZWONKÓWKA DROBNOOWOCNIKOWA E. speculum,
Δ DZWONKÓWKA DWUBARWNA E. dichorum (daw. wieruszka dwubarwna),
Δ DZWONKÓWKA FIOLETOWAWA E. euchroum (daw. rumieniaczek fiołkowy),
Δ DZWONKÓWKA GROMADNA E. sodale,
Δ DZWONKÓWKA GRUBOBLASZKOWA E. clandestinum (in. wieruszka gruboblaszkowa),
Δ DZWONKÓWKA GWIAŹDZISTOZARODNIKOWA E. conferendum (in. wieruszka gwiaździstozarodnikowa),
Δ DZWONKÓWKA INFUŁOWATA E. infula,
Δ DZWONKÓWKA JASNOSZARA E. lanicum,
Δ DZWONKÓWKA JEDWABISTA E. sericeum (in. wieruszka jedwabista; daw. rumieniaczek jedwabisty),
Δ DZWONKÓWKA KOSMATA E. strigosissimum (in. wieruszka kosmata),
Δ DZWONKÓWKA KOSMATOTRZONOWA E. hirtipes (in. wieruszka krucha),
Δ DZWONKÓWKA KOSMKOWATA E. sericellum (daw. bedłka kosmkowata, wieruszka kosmkowata),
Δ DZWONKÓWKA KRÓTKOTRZONOWA E. depluens,
Δ DZWONKÓWKA KWIETNIOWA E. aprile,
Δ DZWONKÓWKA ŁĄKOWA E. ameides,
Δ DZWONKÓWKA ŁUSECZKOWATA E. scabrosum,
Δ DZWONKÓWKA MAŁA E. subradiatum,
Δ DZWONKÓWKA MĄCZNA E. prunuloides,
Δ DZWONKÓWKA MĄCZNISTA E. pseudoturbidum,
Δ DZWONKÓWKA MĄCZNOWONNA E. saepium,
Δ DZWONKÓWKA METALICZNA E. plebejum,
Δ DZWONKÓWKA MIĘSNOCZERWONA E. rufocarneum,
Δ DZWONKÓWKA MUSZELKOWATA E. byssisedum,
Δ DZWONKÓWKA NIEBIESKAWA E. nitidum,
Δ DZWONKÓWKA NIEBIESKOFIOLETOWA E. placidum,
Δ DZWONKÓWKA NIEBIESKOSTOPA E. infula,
Δ DZWONKÓWKA NIEBIESKOTRZONOWA E. asprellum (in. wieruszka niebieskotrzonowa),
Δ DZWONKÓWKA NIESYMETRYCZNA E. excentricum,
Δ DZWONKÓWKA NIEWIELKA E. solstitiale,
Δ DZWONKÓWKA OCHROWA E. cetratum,
Δ DZWONKÓWKA OLIWKOWOZIELONA E. versatile,
Δ DZWONKÓWKA OLSZOWA E. rhodocylix,
Δ DZWONKÓWKA OPRÓSZONA E. pulverum,
Δ DZWONKÓWKA OWŁOSIONA E. dysthaloides,
Δ DZWONKÓWKA PIENIĄŻNICOWATA E. platyphylloides,
Δ DZWONKÓWKA POPIELATOFIOLETOWA E. mougeotii,
Δ DZWONKÓWKA PORFIROWOBRĄZOWA E. porphyrophaeum,
Δ DZWONKÓWKA PRĄŻKOWANA E. percandidum,
Δ DZWONKÓWKA RDZAWOBRĄZOWA E. sericeonitens,
Δ DZWONKÓWKA ROMBOWOZARODNIKOWA E. rhombisporum,
Δ DZWONKÓWKA SIWOJEDWABISTA E. canosericeum,
Δ DZWONKÓWKA SREBRZYSTOTRZONOWA E. turbidum,
Δ DZWONKÓWKA SREBRZYSTOWŁÓKNISTA E. araneosum,
Δ DZWONKÓWKA STREFOWANA E. undatum,
Δ DZWONKÓWKA STOŻKOWATA E. cocles,
Δ DZWONKÓWKA SZARA E. rhodopolium (in. w. pogięta),
Δ DZWONKÓWKA SZAROBRĄZOWA E. lampropus (in. wieruszka szarobrązowa),
Δ DZWONKÓWKA SZAROCZERWONAWA E. griseorubidum,
Δ DZWONKÓWKA SZAROFIOLETOWA E. bloxami,
Δ DZWONKÓWKA SZARONIEBIESKAWA E. griseocyaneum,
Δ DZWONKÓWKA TARCZOWATA E. clypeatum (in. wieruszka tarczowata),
Δ DZWONKÓWKA TARNINOWA E. niphoides,
Δ DZWONKÓWKA TORFOWCOWA E. sphagneti,
Δ DZWONKÓWKA TORFOWISKOWA E. elodes,
Δ DZWONKÓWKA TRUJĄCA E. sinuatum (in. wieruszka zatokowata; daw./lud. bedłka, b. sinawa, b. trująca, b. zatokowata, łęgot zaginany, wieruszka ciemna, w. sinawa),
Δ DZWONKÓWKA WCZESNA E. anatinum,
Δ DZWONKÓWKA WIELKOZARODNIKOWA E. sarcitum,
Δ DZWONKÓWKA WIOSENNA E. vernum (in. wieruszka wiosenna),
Δ DZWONKÓWKA WŁÓKNISTA E. resutum,
Δ DZWONKÓWKA WYSMUKŁA E. hebes,
Δ DZWONKÓWKA ŻEBERKOWANOBLASZKOWA E. costatum (daw. kołpak dziki, k. trujący, wieruszka żebrowata),
Δ DZWONKÓWKA ŻÓŁTAWA E. formosum,
Δ DZWONKÓWKA ŻÓŁTAWOBIAŁA E. neglectum,
Δ DZWONKÓWKA ŻYŁKOWANA E. venosum.

DZWONNICZEK daw. p. pustułka (zwyczajna).

DZWONNICZEK PUSTUŁECZKA daw. p. pustułeczka.

DZWONNICZEK PUSTUŁKA daw. p. pustułka (zwyczajna).

DZWONNICZEK RDZAWONOGI daw. p. kobczyk zwyczajny.

DZWONNIK daw. p. orlik (grubodzioby).

DZWUNIEC p. dziurawiec (zwyczajny).

DZYNGIEL p. dzięgiel (leśny).

DŹBIELEC daw. p. miazgowiec.

DŹWIGAREK p. barszcz (zwyczajny).

DŹWIGOŃ p. kuklik (górski).

DŻDŻEWNICA, DŻDŻOWNICA daw.(stpl.) <woda deszczowa, deszczówka>: Między inszemi wodami, dżdżewnica jest bardzo dobra, zwłaszcza która lecie z gromem spada.; za SL.

DŻDŻOWNIK ornit. daw. <nazwa ptaków>:
Δ p. sieweczka: Dżdżwonik porusza nogami tak szybko, że ich wcale nie widać, a sunie, jak gdyby jechał na kółkach. Stwierdzono, że w sekundzie wykonuje 9 kroków.Zwykle biegnie kilka metrów i nagle przystaje jak wryty. […] Skrzydła dżdżowników są doskonale wykształcone i ostro wycięte, a poruszające nimi mięśnie piersiowe bardzo duże i silne. SOKOŁ. Ptaki II, 282. jeżeli silny wiatr przysypie gniazdo piaskiem, dżdżowniki potrafią odkopać jaja, a nawet przenieść je w inne miejsce. W trakcie przenoszenia ptak przyciska jajo dziobem do piersi i posuwa się tyłem ciągnąc je za sobą. SOKOŁ. Ptaki II, 284.
Δ DŻDŻOWNIK, DŻ. OBROŹNY, DŻ. OBROŻNY p. sieweczka (obrożna): W locie można poznać dżdżownika obrożnego po białej smudze na wierzchu skrzydeł, której inne dżdżowniki nie mają. SOKOŁ. Ptaki II, 283.
Δ DŻDŻOWNIK GÓRNY p. mornel.
Δ DŻDŻOWNIK MORSKI p. sieweczka (morska): Dżdżownik morski występuje nad morzami i jeziorami o większym zasoleniu wody i tam, gdzie na wybrzeżu rosną rośliny wytrzymujące znaczny procent soli. SOKOŁ. Ptaki II, 287. • Krępe, jak gdyby skrócone ciało, duża głowa i słabo zaznaczone obroża na szyi, w postaci jedynie dwóch czarnych plam po bokach ciała, oraz czarne nogi tworzą cechy rozpoznawcze, po których można odróżnić dżdżownika morskiego od dżdżownika obrożnego i dżdzownika rzecznego. SOKOŁ. Ptaki II, 288.
Δ DŻDŻOWNIK NADRZECZEK, DŻ. RZECZNY p. sieweczka (rzeczna): Sieweczka rzeczna, nazywana też dżdżownikiem rzecznym, występuje nad różnorodnymi wodami i wystarczy jej nawet niewielki zbiornik, byle brzegi były piaszczyste lub żwirowate. WĄSIK Zwierz. 202. • Jak wszystkie inne dżdżowniki i siewki, dżdżownik rzeczny ma doskonale rozwinięte, pięknie wycięte i ostro zakończone skrzydła. Potrafi on zatem świetnie latać i wykonuje w powietrzu nadspodziewanie ostre skręty. Stado lecących ptaków jak na komendę zawraca w ułamku sekundy o 180°. SOKOŁ. Ptaki II, 285. • Dżdżownik rzeczny często stoi na jednej nodze, a drugątrzyma ukrytą wśród piór na brzuchu. W tej pozycji również skacze, co robi wrażenie, jakby go jedna noga bolała. SOKOŁ. Ptaki II, 286.
Δ DŻDŻOWNIK SIEWKA p. siewka (złota).

© Copyright 1990-2024 Grzegorz Bobrowicz. Wszelkie prawa zastrzeżone. Kopiowanie zdjęć i treści wymaga pisemnej zgody autora.

Powrót do góry