Grzegorz Bobrowicz

DZIOMBER p. poziewnik (szorstki).

DZIÓBEK bot. <nazwa mchów z rodziny krótkoszowatych Brachytheciaceae>:
Δ DZIÓBEK OKAZAŁY Oxyrrhynchium speciosum,
Δ DZIÓBEK ROZWARTY O. hians,
Δ DZIÓBEK SCHLEICHERA O. schleicheri.

DZIÓBICA entom. DZIÓBICA GŁASZCZKÓWKA <Pterostoma palpina, motyl z rodziny garbatkowatych Notodontidae (in. dz. słomka; daw. dziubica)>

DZIÓBKOWIEC bot. <nazwa mchów z rodziny krótkoszowatych Brachytheciaceae>:
Δ DZIÓBKOWIEC BRUZDOWANY Eurynchium striatum (daw. dziobek brózdowany),
Δ DZIÓBKOWIEC ZETTERSTEDTA E. angustirete.

DZIRLATKA daw. p. dzierlatka zwyczajna.

DZIRLOJDA lud. wrzes. p. dzierlatka zwyczajna.

DZIRZWA daw. p. srokosz w zn. 1a.

DZIUBAĆ gw. ciesz. <dziobać>

DZIUBICA daw. p. dzióbica głaszczkówka.

DZIUBOŚWIDER daw. p. stępień ślimaczarz.

DZIUPŁO
1. daw. dziś gw. żyw. p. dziupla: Pękata wierzba z dziuplem, w którym już gospodarzyły dzikie pszczoły. RODZ. Lato
25.
2. daw. <zagłębienie, rozpadlina, jama>: Niedźwiedź (…) częstokroć włazi do dziupła, i tam zimuje, lub też wciska się
pod grube łomy. WODZ. Wspom. 120.

DZIUPNIK daw. p. siniak w zn. 1a.

DZIURACZNIK p. dziurawiec (zwyczajny).

DZIURAK p. maślak (sitarz).

DZIURAWCZAK p. niekrocz (dziurawczak).

DZIURAWIEC bot. <nazwa rodzimych gatunków roślin z rodziny dziurawcowatych Hypericaceae (daw./lud. dzwonki, dz. Panny Maryi, zwonki, żurawiec)>:
Δ DZIURAWIEC CZTEROBOCZNY Hypericum maculatum (in. dz. czterograniasty, dz. czworoboczny; daw./lud. dzwonki, zwonki),
Δ DZIURAWIEC KOSMATY H. hirsutum,
Δ DZIURAWIEC NADOBNY H. pulchrum (in. dz. ładny, dz. ozdobny),
Δ DZIURAWIEC ROZESŁANY H. humifusum,
Δ DZIURAWIEC SKĄPOLISTNY H. montanum (in. dziurawiec, dz. górny, dz. górski),
Δ DZIURAWIEC SKRZYDEŁKOWATY H. tetrapterum (in. dz. czterokanciasty, dz. czteroskrzydełkowy, dz. czteroskrzydły; daw./lud. jedwabnik),
Δ DZIURAWIEC WYTWORNY H. elegans,
Δ DZIURAWIEC ZWYCZAJNY H. perforatum (in. dziurawiec, dz. pospolity, świętojańskie ziele; daw./lud. arlika, durawy, dziuracznik, dziurawik, dziurawka, dziurawnik, dziurkawiec, dzwoneczki, dzwonek, dz. czerwony, dz. Matki Boskiej, dz. M. Bożej, dzwoniec, dzwonka, dzwonki, dz. Panny Marii, dzwuniec, krew Chrystusa, k. Chrystusowa, k. Matki Bożej, k. Pana Jezusa, krewka, k. Matki Boskiej, krzyżowe ziele, michałkowe ziele, Panny Maryi dzwonki, polna ruta, przestrzelon, swiatojańskie zielia, świętego Jana ziele, świyntojański ziele, świyntojańskie ziele, wrzosowiec, zanowyt, ziele świętego Jana, z. świętojańskie, z. wątrobowe, zwonki, żółte dzwonki, żółtokwiatki, żółtokwioutka).

DZIURAWIK p. dziurawiec (zwyczajny).

DZIURAWKA p. salwinia pływająca.

DZIURAWKA lud. kiel. p. dziurawiec (zwyczajny).

DZIURAWNIK p. dziurawiec (zwyczajny).

DZIURKAWIEC p. dziurawiec (zwyczajny).

DZIURLADKA daw. p. dzierlatka zwyczajna.

DZIURLAJDA lud. czarnk. p. dzierlatka zwyczajna.

DZIURLATKA daw. p. dzierlatka zwyczajna.

DZIURLOJDA, DZIURLOJDKA lud. średz. p. dzierlatka zwyczajna.

DZIURLOTKA lud. czarnk. p. dzierlatka zwyczajna.

DZIWIA RÓŻA p. róża (dzika).

DZIWIZNA p. dziewanna (wielkokwiatowa).

DZIWLIK mikol. <nazwa porostów z rodziny Lecanoraceae>:
Δ DZIWLIK BRODAWKOWATY Miriquidica lulensis (in. krążniczka brodawkowata),
Δ DZIWLIK CZARNIAWY M. nigroleprosa,
Δ DZIWLIK MIEDZIANY M. garovaglii (in. krążniczka miedziana),
Δ DZIWLIK POSĘPNY M. leucophaea (in. krążniczka posępna),
Δ DZIWLIK ROZPŁASZCZONY M. complanata (in. misecznica rozpłaszczona).

DZIWOKI gw. ciesz. <dziko żyjący>: Sarny a zajónce to sóm dziwoki zwierzynta. K.-T.-P.-W. Cieszyn 90.

DZIWOKI daw./lud. < o zwierzętach: dziki> ” „Gołębica dziwoka” „Dziwoka świnia” „Kaczor dziwoki” „Gąseczka dziwoka” KARŁ. SGP I, 446.

DZIWOKI GOŁĄB lud. ciesz. rybn. p. siniak w zn. 1a.

DZIWOKO KACZYCA gw. ciesz. <dzika kaczka>

DZIWOKO ŚWINIA gw. ciesz. <dzik>

DZIWOKRZYK daw. p. kraska (zwyczajna).

DZIWONIA ornit. <Carpodacus erythrinus, ptak z rodziny łuszczaków Fringillidae, w Polsce lęgowy, przelotny (in. dz. czerwona, dz. karmazynowa, dz. zwyczajna; daw./lud. dębonosek ziewonia, dziwoń, dzwoniec czerwony, gil dziwoni, g. karmazynowy, kardynał, klęsk dziwoni, łuszczak dziwonia, ł. karmazynowy, ziewonia)>: W czerwcu na granicy olsów i terenów wilgotnych (…) prezentuje nam swój śpiew dziwonia. Ten śpiew to czysta w tonie, melancholijna zwrotka, brzmiąca jak „di-wiz-ju” (nazwa ptaka). KŁOS. G.S.T. Ptaki 230.

DZIWOŃ daw. p. dziwonia.

DZIWORON lud. hucul. p. kraska (zwyczajna).

DZIWY daw.(stpl.) <dziki>

DZIYNGIEL gw. podh. p. dzięgiel.

DZIYNGLINIEC gw. żyw. p. dzięgiel (leśny).

DZIYRGNÓĆ gw. ciesz. <o mocno padającym deszczu>

DZWONCZYKI gw. grodz. p. dzwonek (jednostronny).

DZWÔNECKI gw. żyw. p. dzwonek (rozpierzchły).

DZWONECZKI p. dziurawiec (zwyczajny).

DZWONECZKI ŁĄKOWE p. sasanka (łąkowa).

DZWONECZNIK bot. DZWONECZNIK WONNY <Adenophora liliifolia, rodzimy gatunek rośliny z rodziny dzwonkowatych Campanulaceae (daw. gruczolnica, omiodka)>

DZWONEK
1a. bot. <nazwa rodzimych gatunków roślin z rodziny dzwonkowatych Campanulaceae (in.
kampanula; daw./lud. dzbaneczki, dzwonki, lelija polna, leluja polna, lilija, zwonki)>:
Δ DZWONEK ALPEJSKI Campanulua alpina,
Δ DZWONEK BOLOŃSKI C. boloniensis (in. dz. drobnokwiatowy),
Δ DZWONEK BRODATY C. barbata: Dzwonek brodaty jest przedstawicielem roślin
zamieszkujących tylko wschodnią część Sudetów. (…) Całą łodygę wraz z liśćmi pokrywają
rzadko rozmieszczone, ale sztywne i szorstkie włoski, dzięki którym dzwonek otrzymał nazwę
„brodaty”. FABISZ. Sudety 116.
Δ DZWONEK BRZOSKWINIOLISTNY C. persicifolia (in. dz. wielkokwiatowy),
Δ DZWONEK DROBNY C. cochleariifolia,
Δ DZWONEK JEDNOSTRONNY C. rapunculoides (in. dz. polny, dz. rapunkokształtny;
daw./lud. dzwonczyki, kłobuczki, kolnik, kolnik polny, rapunkuł, roszponka, rozponka,
rzepka płonna),
Δ DZWONEK KARKONOSKI C. bohemicai (in. dz. Baumgartena),
Δ DZWONEK OKRĄGŁOLISTNY C. rotundifolia (daw./lud. kołpaki, kubeczki, rękawki),
Δ DZWONEK PIŁKOWANY C. serrata (in. dz. lancetowaty),
Δ DZWONEK POKRZYWOLISTNY C. trachelium (in. dz. wielkokwiatowy; daw./lud.
dzwonki, dzwonki polne, kłobuczki, paluszki Panny Maryi),
Δ DZWONEK ROZŁOGOWY C. abietina,
Δ DZWONEK ROZPIERZCHŁY C. patula (in. dz. łąkowy, dz. szwedzki; daw./lud. boży
lenek, dzwônecki, dzwônki polne, len Maryi),
Δ DZWONEK SKUPIONY C. glomerata (daw./lud. dz. pęczkokwiatowy, stananik czwarty,
stanounik kabiecki),
Δ DZWONEK SCHEUCHZERA C. scheuchzeri,
Δ DZWONEK SYBERYJSKI C. sibirica (in. dz. sybirski),
Δ DZWONEK SZEROKOLISTNY C. latifolia,
Δ DZWONEK SZCZECINIASTY C. cervicaria,
Δ DZWONEK WĄSKOLISTNY C. polymorpha.
1b. bot. <nazwa innych roślin>:
Δ DZWONEK p. dziurawiec (zwyczajny).
Δ DZWONEK p. pszeniec.
Δ DZWONEK gw. małopol. p. pszeniec (różowy).
Δ DZWONEK CZERWONY p. dziurawiec (zwyczajny).
Δ DZWONEK GÓRSKI, DZ. HALNY, DZ. TATRZAŃSKI p. urdzik (karpacki).
Δ DZWONEK MARCOWY p. śnieżyca (wiosenna).
Δ DZWONEK MATKI BOŻEJ daw. p. dziurawiec (zwyczajny).
2. ornit. <nazwa ptaków>:
Δ DZWONEK daw. p. dzwoniec (zwyczajny).
Δ DZWONEK lud. poles. p. bekas (kszyk): Może żurawie budzą i innych bagiennych
towarzyszy, bo prawie natychmiast odzywają się bekasy (…) krążą wysoko w górze, przelatują
w różnych kierunkach, budzą bagno. Na Polesiu bekasy nazywajądzwonkami, choć głos ich nie
ma nic wspólnego z dzwonieniem, tylko że naprawdę budzą bagno do życia. WYSŁ. Opow. 100.
3. indyw. <głos skrzydeł łabędzi> : Bardzo rzadko oślepiające białym blaskiem skrzydeł, łabędzie
zanuciły im, jak gasnące dzwonki. VINC. Zwada 522.

DZWONIEC
1a. ornit. DZWONIEC ZWYCZAJNY <Carduelis chloris, ptak z rodziny łuszczaków Fringillidae, w
Polsce lęgowy, przelotny i zimujący (in. dzwoniec, dz. szarego a żółtego pióra, dz.
ziarnojad zieleńczyk, dz. zieleńczyk; daw./lud. czeczotka, dębonosek, dzwonek, gil
dzwoniec, grabołusk dzwoniec, grubodziób dzwoniec, konopka, konopniczek,
konopnik, łuszczak dzwoniec, ł. żeglotka, pienice, ziarnojad dzwnoniec, z. zieleńczyk,
zieleńczyk, zielony komnik, zięba dzwoniec, z. żółtaczek, zwoniec, żeglotka,
żółtaczek)>
1b. daw. łow. DZWONIEC CZERWONY p. dziwonia.
2. bot. <nazwa roślin>:
Δ DZWONIEC p. dziurawiec (zwyczajny).
Δ DZWONIEC p. szelężnik (większy).
Δ DZWONIEC p. szelężnik (włochaty).
Δ DZWONIEC WIĘKSZY p. szelężnik (włochaty).

DZWONKA gw. podh. p. dziurawiec (zwyczajny).

DZWONKI gw. p. dzwonek.

DZWONKI p. dzwonek (pokrzywolistny).

DZWONKI p. fiołek (trójbarwny).

DZWONKI p. kielisznik (zaroślowy).

DZWONKI p. naparstnica (purpurowa).

DZWONKI lud. p. powój (polny).

DZWONKI gw. p. dziurawiec.

DZWONKI gw. podh. p. dziurawiec (czteroboczny).

DZWONKI daw. p. dziurawiec (zwyczajny).

DZWONKI MATKI BOSKIEJ p. dziurawiec (zwyczajny).