To Top

„Słownik polskiego języka przyrodniczego” jest autorskim projektem Grzegorza Bobrowicza. Prace nad słownikiem zostały zapoczątkowane w roku 1990, a od roku 2010 prowadzone są intensywnie. Słownik jest zbiorem wyrazów opisujących dziką przyrodę Polski; głównie w skali makroskopowej (pominięto skalę mikro, budowę wewnętrzną organizmów, procesy fizjologiczne). Obejmuje on nazwy używane obecnie i dawniej, w tym gwarowe i ludowe. Słownik adresowany jest do wszystkich którym bliska jest dzika przyroda Polski. Więcej

Zakres tematyczny Słownika:

  • nazwy gatunków roślin Polski – dzikich i zadomowionych, m.in. grzybów, porostów, mszaków, paprotników, roślin nasiennych;
  • nazwy gatunków zwierząt Polski – dzikich i zadomowionych, m.in. mięczaków, stawonogów, kręgowców;
  • nazwy części roślin i zwierząt;
  • głosy zwierząt;
  • nazwy środowisk przyrodniczych, zbiorowisk roślinnych;
  • nazwy rzeźby terenu, wód, gleb; określenia miejsc w terenie itp.;
  • nazwy używane w leśnictwie dotyczące lasów, ich części itp.;
  • nazwy łowieckie dotyczące zwierząt, sposobów ich wabienia i in.;
  • nazwy używane w wędkarstwie dotyczące wód, ich fragmentów i in.;
  • nazwy używane w rolnictwie dotyczące obszarów rolnych, ich fragmentów i in.;
  • nazwy meteorologiczne, m.in. stany pogody, zjawiska na niebie itp.;
  • nazwy pór roku, miesięcy, pór dnia.

Obecnie w Słowniku znalazły się między innymi w dużej części kompletne nazwy gatunków takich grup systematycznych, jak: grzyby, porosty, paprotniki, rośliny nasienne; chrząszcze (część), motyle (część), prostoskrzydłe, ważki, mięczaki, minogi, ryby, ptaki. W przygotowaniu mszaki; pajęczaki, owady (pozostałe grupy), wije, skorupiaki, płazy, gady, ssaki.

Prezentowana część Słownika liczy około 15 tysięcy haseł. Docelowo szacuję, że objętość Słownika sięgnie około 50 tysięcy haseł. Na razie pozostawiam otwartą kwestię cytatów do poszczególnych haseł. Do niektórych haseł je zamieszczam; zwłaszcza cytaty nawiązujące do pochodzenia nazwy. Wykaz źródeł

Zapraszam wszystkich miłośników polskiego języka przyrodniczego do dzielenia się swoimi uwagami na temat Słownika lub poszczególnych jego haseł. Mniej

KŁOĆ
1a . bot. KŁOĆ WIECHOWATA bot. <Cladium mariscus, rodzimy gatunek rośliny z rodziny
turzycowatych Cyperaceae (in. k. pospolita; daw./lud. marzyca)>: Woda jeziorek zasobna jest w
węglan wapnia, co skutkuje wytworzeniem się szuwaru kłoci wiechowatej i innych
specyficznych cech jezior „kłociowych”. ŁAP. August. 103.
1b . bot. <nazwa innej rośliny>:
Δ KŁOĆ PIERZASTA p. kłosownica (pierzasta).

KŁODZKA RÓŻA reg. dolnośl. p. pełnik (europejski).

KŁOKOCINA, K. LEŚNA daw. p. kłokoczka południowa: Kłokoczka, drzewo cienkie, twarde i giętkie, kory brunatnej, rodzi owoc w strąkach, z którego robią paciorki. Rośnie na Ukrainie – Kłokocina lesna. SL

KŁOKOCZKA bot. KŁOKOCZKA POŁUDNIOWA <Staphylea pinnata, rodzimy gatunek rośliny z rodziny kłokoczkowatych Staphyleaceae (daw./lud. klekoczka, kłokocina, k. leśna)>

KŁON daw. p. klon w zn. 1a.

KŁOPOT p. oset (nastroszony).

KŁOPOTEK entom. KŁOPOTEK CZARNY <Spondylis buprestoides, chrząszcz z rodziny kózkowatych Cermabycidae (daw. poziemnik)>

KŁOS
1a. bot. <kwiatostan groniasty o wydłużonej osi i siedzących na niej kwiatach, np. u traw>
1b. bot. KŁOS ZARODNIONOŚNY <u skrzypów, widłaków, niektórych paproci: gęste
skupienie drobnych liści zarodnionośnych na szczycie pędów, mające postać szyszkowatego
kłosa (in. k. zarodniowy, sporofilostan, strobil)>

KŁOSARZ daw. p. wróbel (domowy).

KŁOSEK bot. <u traw: mały kłos złożony z 1 do kilkunastu kwiatów objętych zwykle 2 plewami; kłoski zebrane są w kwiatostany złożone: kłosy, wiechy i grona>

KŁOSIARZ daw. p. wróbel (domowy).

KŁOSIENICA daw. p. namulnik brzegowy.

KŁOSIENNICA p. namulnik brzegowy.

KŁOSOWIEC daw. p. pyłkojadek.

KŁOSOWNICA bot. <nazwa rodzimych gatunków roślin z rodziny traw Poaceae>:
Δ KŁOSOWNICA LEŚNA Brachypodium sylvaticum,
Δ KŁOSOWNICA PIERZASTA B. pinnatum (daw./lud. kłoć pierzasta).

KŁOSÓWKA
1a. bot. <nazwa rodzimych gatunków roślin z rodziny traw Poaceae>:
Δ KŁOSÓWKA MIĘKKA Holcus mollis (daw./lud. miątwa miękka),
Δ KŁOSÓWKA WEŁNISTA H. lanatus (in. kłosówka; daw./lud. miątwa, miątwa wełnista,
trawa miodowa).
1a. bot. <nazwa innych roślin>:
Δ KŁOSÓWKA p. rajgras (wyniosły).
Δ KŁOSÓWKA p. turówka (wonna).

KŁOST p. wydmuchrzyca (piaskowa).

KMIN, K. POLNY, K. POLSKI, K. POSPOLITY p. kminek (zwyczajny).

KMIN KOŃSKI, K. WODNY p. kropidło (wodne).

KMINEK bot. KMINEK ZWYCZAJNY <Carum carvi, rodzimy gatunek rośliny z rodziny baldaszkowatych Apiaceae (in. karolek, kmin; daw./lud. anyż polny, hanysz, hanyż, hanyż polny, karba, kardek, kardybónek, karolek kminek, karolek pospolity, karólek, karólik, karuj, karulek, karulek pospolity, kmin polny, kmin polski, kmin pospolity, kminek, kminek polny, kminek pospolity, korba, korbel, kordybonek, polni kmin, polny kmin, polny kminek, polnyj kmien)>

KNAP zool. <nazwa pająków z rodziny worczakowatych Gnaphosidae>:
Δ KNAP PODKAMIENNIK Drassodes lapidosus

KNAPIATEK zool. <nazwa pająków z rodziny obniżowatych Liocranidae>:
Δ KNAPIATEK BRĄZOWY Agroeca brunnea

KNAT gw. żyw. p. knieć (błotna).

KNEFLE p. łopian (większy).

KNIAT gw. wlkp. p. knieć (błotna).

KNIAT p. mniszek (pospolity).

KNIAT p. podbiał (pospolity).

KNIEĆ
1a. bot. <nazwa rodzimych gatunków roślin z rodziny jaskrowatych Ranunculaceae (daw./lud.
bycze oko, kaczeniec)>:
Δ KNIEĆ BŁOTNA Caltha palustris (in. kaczeniec, kaczeniec błotny, kaczyniec, k. błotny,
knieć, knieć błotna typowa, k. pospolita; daw./lud. bąbole, bolioczka, byczi oczi, filsz,
kacyniec, knat, kniat, łatoć, łotacz, łotasz, łotocian, łotocie, łotocz, łotoć, łotot,
majówka, majówka błotna, majówki, nagietek wodny, podbiał trzeci, smirgiel,
szmirgiel, świrgiel, wole oczy, w. oko, wołe oko, wołowe oko),
Δ KNIEĆ GÓRSKA C. laeta (in. k. błotna górska).
1b. bot. p. ziarnopłon (wiosenny).

KNIEJOTEK CIETRZEW p. cietrzew (zwyczajny).

KNIEJOTEK GŁUSZEC p. głuszec (zwyczajny).

KNIEJOTEK JARZĄBEK daw. p. jarząbek.

KNOD, KNODYSZEK daw. p. kolanko.

KNOPKI gw. p. stokrotka (pospolita).

KNOTNICA p. dziewanna (drobnokwiatowa).

KNOTNICA LEŚNA p. dziewanna (wielkokwiatowa).

KNOTNICA POLNA p. dziewanna (wielkokwiatowa).

KOBASZEK lud. p. drzemlik.

KOBCZYK ornit. KOBCZYK ZWYCZAJNY <Falco vespertinus, ptak z rodziny sokołowatych Falconidae, w Polsce przelotny, dawniej sporadycznie lęgowy (in. k. bobuzek; daw./lud. dzwonniczek rdzawonogi, kobusek, kobuzek, kobuzik, rdzawonóg, rudonóg, sokolik rdzawonogi, sokoł kobusek, sokół czerwononóg, s. kobusek, s. kobuzek, s. kobuzik, s. kobczyk, s. rdzawonóg)>: Kobczyk należy do najbarwniejszych ptaków drapieżnych, a różnica między samcem i samicą jest dość duża.(…) Kobczyki latają doskonale, a pożywienie zbierają na wielkich przestrzeniach i z daleka od gniazda. SOKOŁ. Ptaki II, 90.

KOBEK gw. radom. p. kobuz w zn. 1a.

KOBEK lud. zwoleń. p. myszołów (zwyczajny).

KOBELOK p. szczaw (lancetowaty).

KOBESKA p. sarniak (dachówkowaty).

KOBIEC daw. łow. p. kobuz w zn. 1a.

KOBIELATKA
1a. entom. <nazwa chrząszczy z rodziny kobielatkowatych Anthribidae>:
Δ KOBIELATKA SIWAK Platystomos albinus (daw. białogłówka, kwieciopsotek). 
Δ KOBIELATKA KAWOWA Araecerus fasciculatus.
1b. entom. żarg. <nazwa każdego przedstawiciela rodziny kobielatkowatych>

KOBIERNIK
­1. bot. <nazwa porostów z rodziny tarczownicowatych Parmeliaceae>:
Δ KOBIERNIK ARNOLDA Parmotrema arnoldii (in. tarczownica Arnolda),
Δ KOBIERNIK ORZĘSIONY P. chinense (in. tarczownica orzęsiona),
Δ KOBIERNIK POSTRZĘPIONY P. crinitum (in. tarczownica postrzępiona),
Δ KOBIERNIK WYBLAKŁY P. stuppeum.
­2. zool. <Tapinopa longidens, pająk z rodziny osnuwikowatych Linyphiidae>

KOBIERZ p. łopian (większy).

KOBIERZE gw. kaszub. p. łopian (większy).

KOBILA MIĘTKA p. mięta (długolistna).

KOBILACZ p. podbiał (pospolity).

KOBILAN p. podbiał (pospolity).

KOBOSZEK lud. p. kobuz w zn. 1a.

KOBUCH lud. śląsk. p. jastrząb (zwyczajny).

KOBUCH lud. wlkp. p. kobuz w zn. 1a.

KOBUCH lud. tarnog. p. myszołów (zwyczajny).

KOBUŁK p. podbiał (pospolity).

KOBUS lud. pisk. p. jastrząb (zwyczajny).

KOBUS lud. p. kobuz w zn. 1a.

KOBUS lud. łuk. p. myszołów (zwyczajny).

KOBUSA gw. mazow. p. kobuz w zn. 1a.

KOBUSEK daw. p. kobczyk zwyczajny: Kobusek (…) jeszcze mniejszy od kobuza; przed wieczorem dopiero, gdy drobniejsze ptastwo o noclegu myśli, wpada między skupione. cyt SL

© Copyright 1990-2024 Grzegorz Bobrowicz. Wszelkie prawa zastrzeżone. Kopiowanie zdjęć i treści wymaga pisemnej zgody autora.

Powrót do góry