„Słownik polskiego języka przyrodniczego” jest autorskim projektem Grzegorza Bobrowicza. Prace nad słownikiem zostały zapoczątkowane w roku 1990, a od roku 2010 prowadzone są intensywnie. Słownik jest zbiorem wyrazów opisujących dziką przyrodę Polski; głównie w skali makroskopowej (pominięto skalę mikro, budowę wewnętrzną organizmów, procesy fizjologiczne). Obejmuje on nazwy używane obecnie i dawniej, w tym gwarowe i ludowe. Słownik adresowany jest do wszystkich którym bliska jest dzika przyroda Polski. Więcej
Zakres tematyczny Słownika:
Obecnie w Słowniku znalazły się między innymi w dużej części kompletne nazwy gatunków takich grup systematycznych, jak: grzyby, porosty, paprotniki, rośliny nasienne; chrząszcze (część), motyle (część), prostoskrzydłe, ważki, mięczaki, minogi, ryby, ptaki. W przygotowaniu mszaki; pajęczaki, owady (pozostałe grupy), wije, skorupiaki, płazy, gady, ssaki.
Prezentowana część Słownika liczy około 15 tysięcy haseł. Docelowo szacuję, że objętość Słownika sięgnie około 50 tysięcy haseł. Na razie pozostawiam otwartą kwestię cytatów do poszczególnych haseł. Do niektórych haseł je zamieszczam; zwłaszcza cytaty nawiązujące do pochodzenia nazwy. Wykaz źródeł
Zapraszam wszystkich miłośników polskiego języka przyrodniczego do dzielenia się swoimi uwagami na temat Słownika lub poszczególnych jego haseł. Mniej
GŁUSZEC
1a. ornit. GŁUSZEC ZWYCZAJNY <Tetrao urogallus, ptak z rodziny głuszcowatych Tetraonidae, w
Polsce lokalnie lęgowy, osiadły (in. głuszec-brodacz, g. czarnego a szarego pióra, g.
pospolity, g. właściwy; daw./lud. cietrzew głuchy, dziki indor, dz. jendyk, głuch,
głuchań, głuchar, głuchoń, głusiec, głuszcz, głuszek, gutur, kniejotek głuszec, kura
głuszec)>: Toki głuszców rozpoczynają się w marcu i trwają przez kwiecień aż do pierwszych
dni maja. SOKOŁ. Ptaki II, 172. • W końcu pieśni [głuszca] rozlega się szlifowanie
„czhauczyczyhau”, ton bardzo dziwny, syczący, podobny do dźwięków jakie powstają przy
ostrzeniu kosy. Szlifujący głuszec nie słyszy niczego, co się dzieje dokoła, a nawet nie reaguje
na strzał, stąd nazwa „głuszec”, „głuch”. SOKOŁ. Ptaki II, 173. • Pieśń głuszca, o ile głos ten
pieśnią nazywać można, składa się z dwóch różnych części, z dwóch niejako strof. Pierwsza to
klaszczące staccato; druga – zapamiętała, sycząca rulada, którą usłyszeć trudniej. Podczas
pierwszej, ptak w pełni swych zmysłów, strzeże się, czuwa i słyszy, podczas drugiej, uniesiony
namiętnością, staje się g ł u s z c e m niebacznym na otoczenie, na hałas i na
niebezpieczeństwo. (…) Podchodzić więc można tylko podczas drugiej części, i zatrzymywać
się trzeba, nim ptak ją skończy. Nazywa się to podchodzić głuszca „w takt pieśni”. ZABOR. W
sercu 29. • Spadł na polankę ogromny brodaty głuszec (…) Rozejrzał się, roztoczył wspaniały
wachlarz, opuścił rozczapierzone skrzydłą. MEIS. Wilk. cyt. SD • Głuszce zlatywały teraz na
tokowisko po zachodzie słońca, gdy puszcza ciemniała. EJS. Pusz. 75. /SD • Na przyszła
wiosnę ten ostęp stanie się ptasim wyrajem. Zatokują tu głuszce-brodacze… RODZ. Lato 64.
1b. ornit. <nazwa innych ptaków>:
Δ GŁUSZEC CIETRZEW p. cietrzew (zwyczajny).
Δ GŁUSZEC JARZĄBEK daw. p. jarząbek.
Δ GŁUSZEC KUROPATWA POSPOLITA p. kuropatwa (zwyczajna).
Δ GŁUSZEC PARDWA p. pardwa mszarna.
Δ GŁUSZEC PARDWA WŁAŚCIWA daw. p. pardwa mszarna.
Δ GŁUSZEC PARDWA POSPOLITA daw. p pardwa mszarna.
Δ GŁUSZEC PRZEPIÓRKA p. przepiórka (polna).
KNIEJOTEK GŁUSZEC p. głuszec (zwyczajny).
Najnowsze komentarze