To Top

„Słownik polskiego języka przyrodniczego” jest autorskim projektem Grzegorza Bobrowicza. Prace nad słownikiem zostały zapoczątkowane w roku 1990, a od roku 2010 prowadzone są intensywnie. Słownik jest zbiorem wyrazów opisujących dziką przyrodę Polski; głównie w skali makroskopowej (pominięto skalę mikro, budowę wewnętrzną organizmów, procesy fizjologiczne). Obejmuje on nazwy używane obecnie i dawniej, w tym gwarowe i ludowe. Słownik adresowany jest do wszystkich którym bliska jest dzika przyroda Polski. Więcej

Zakres tematyczny Słownika:

  • nazwy gatunków roślin Polski – dzikich i zadomowionych, m.in. grzybów, porostów, mszaków, paprotników, roślin nasiennych;
  • nazwy gatunków zwierząt Polski – dzikich i zadomowionych, m.in. mięczaków, stawonogów, kręgowców;
  • nazwy części roślin i zwierząt;
  • głosy zwierząt;
  • nazwy środowisk przyrodniczych, zbiorowisk roślinnych;
  • nazwy rzeźby terenu, wód, gleb; określenia miejsc w terenie itp.;
  • nazwy używane w leśnictwie dotyczące lasów, ich części itp.;
  • nazwy łowieckie dotyczące zwierząt, sposobów ich wabienia i in.;
  • nazwy używane w wędkarstwie dotyczące wód, ich fragmentów i in.;
  • nazwy używane w rolnictwie dotyczące obszarów rolnych, ich fragmentów i in.;
  • nazwy meteorologiczne, m.in. stany pogody, zjawiska na niebie itp.;
  • nazwy pór roku, miesięcy, pór dnia.

Obecnie w Słowniku znalazły się między innymi w dużej części kompletne nazwy gatunków takich grup systematycznych, jak: grzyby, porosty, paprotniki, rośliny nasienne; chrząszcze (część), motyle (część), prostoskrzydłe, ważki, mięczaki, minogi, ryby, ptaki. W przygotowaniu mszaki; pajęczaki, owady (pozostałe grupy), wije, skorupiaki, płazy, gady, ssaki.

Prezentowana część Słownika liczy około 15 tysięcy haseł. Docelowo szacuję, że objętość Słownika sięgnie około 50 tysięcy haseł. Na razie pozostawiam otwartą kwestię cytatów do poszczególnych haseł. Do niektórych haseł je zamieszczam; zwłaszcza cytaty nawiązujące do pochodzenia nazwy. Wykaz źródeł

Zapraszam wszystkich miłośników polskiego języka przyrodniczego do dzielenia się swoimi uwagami na temat Słownika lub poszczególnych jego haseł. Mniej

KLEŃ
1a. ichtiol. <Squalius cephalus, rodzimy gatunek ryby słodkowodnej z rodziny karpiowatych
Cyprinidae (daw./lud. dubiel, karpkaraś, kleniec, kleńczuk, sapal)>
1b. ichtiol. KLEŃ WILEŃSKI daw. p. jaź.

KLEŃCZUK daw. p. kleń w zn. 1a.

KLEŃCZUK p. klon (polny).

KLEPIEC p. sapa (Ballerus sapa).

KLEPNICA p. kopytnik (pospolity).

KLESK, K. PESTKOJAD daw. p. grubodziób (zwyczajny).

KLESKA daw. p. grubodziób (zwyczajny).

KLESKAWKA lud. kaszub. p. grubodziób (zwyczajny).

KLESKWA daw. p. grubodziób (zwyczajny).

KLESZCZ
1a. zool. zwykle w lm kleszcze <Ixopodida, rząd roztoczy; także przedstawiciel tego rzędu>
1b. zool. <nazwa kleszczy z rodziny kleszczowatych Ixodidae (daw. pająkorąk, wielgonóg)>
Δ KLESZCZ POSPOLITY ixodes ricinus (in. k. pastwiskowy, k. psi),

KLESZCZ daw. p. zmorsznik.

KLESZCZ daw. p. leszcz (Abramis brama).

KLESZCZANKA entom. <Labia minor, owad z rzędu skorków, z rodziny kleszczankowatych Labiidae>

KLESZCZOR daw. p. zgniotek.

KLESZCZOTEK, KLESZCZOTKA, KLESZCZYNEK daw. p. zaleszczotek (książkowy).

KLEŚNICA p. kopytnik (pospolity).

KLEŚNIEC p. kopytnik (pospolity).

KLEŚNIEC PLAMISTY lud. p. obrazki (plamiste).

KLEWEA bot. KLEWEA PRZEŚWIECAJĄCA <Athalamia hyalina, wątrobowiec z rodziny kleweowatych Cleveaceae>

KLEWER gw. p. koniczyna w zn. 1a.

KLĘPIA MUNIA p. sarniak (dachówkowaty).

KLĘSK ornit. <nazwa ptaków>:
Δ daw. p. orzechówka (zwyczajna).
Δ KLĘSK DZIWONI daw. p. dziwonia.
Δ KLĘSK, K. PESTKOJAD lud. p. grubodziób (zwyczajny).

KLĘSKA, K. PESTKOJAD, KLĘSKACZ, KLĘSKAWKA, KLĘSKWA daw./lud. p. grubodziób (zwyczajny).

KLIF geol. <stroma, często pionowa ściana brzegu morza lub jeziora, utworzona wskutek podmywania brzegu przez fale (in. faleza, urwisko brzegowe, u. nadmorskie)>: Najwyższe w Polsce nadmorskie klify znajdują się na wyspie Wolin. Mają ponad 80 metrów wysokości. (…) Klif jest stale podmywany przez fale. Rocznie morze zabiera pas ziemi o szerokości 80 centymetrów. FABIJ. Puszcze 92.

KLIMACZEK PÓŁNOCNY p. gąbkowiec (północny).

KLINOPODIUM bot. KLINOPODIUM POSPOLITE <Clinopodium vulgare, rodzimy gatunek rośliny z rodziny wargowych Lamiaceae (in. czyścica czerwona, cz. storzyszek; daw./lud. kamienna lebiodka, storzas, storzysz, storzyszek, storzyszek biały, s. pospolity, s. ziele, sturzesz, sturzysz, zorzosz)>

KLISZKA lud. wągr. p. pliszka (siwa).

KLOFA daw.(stpl.) <szczapa drzewa>

KLOMB daw. <kępa drzew lub krzewów>: Przede mną rozlegały się przestrzenie (…) poprzerzynane bezdennymi jarami, zawalone kłodami, łomami i zgniłymi piętrzącymi się barykadami, z klombami kapryśnie rosnących jałowców i czarnych jodłowych zarośli. WODZ. Wspom. 25. Władowałem się więc w sam środek przykucniętego na pobrzeżu łąki klombu łoziny i zawiązałem na supeł kilka wybujałych wysoko wiklin, tworząc rodzaj przejrzystego dachu nad głową. KOW. Z. Czytam 140.

KLON
1a. bot. <nazwa rodzimych gatunków drzew z rodziny klonowatych Aceraceae (daw./lud.
glon, jawór, klen, klenik, klonek, klonica, klonina, kłen, kłon, lijon, paklin, paklon,
sacher)>:
Δ KLON JAWOR Acer pseudoplatanus (in. jawor, j. naski, klon, k. biały, k. górski, k. jawór,
k. jaworowy, k. pospolity; daw./lud. jabór, jawir, jaworowina, jaworyna, jawór, wodny
jawor),
Δ KLON POLNY A. campestre (in. klon, k. brodawkowaty, k. krzewiasty, k. krzewowy, k.
mniejszy, paklon; daw./lud. czarnoklon, klón, paklin, paklonowe drzewo, podjawor,
podklon, podkolan, poklon),
Δ KLON ZWYCZAJNY A. platanoides (in. klon, k. pospolity, k. zwykły; daw./lud. jawor,
kleńczuk, klón, platan).
1b. bot. <nazwa zadomowionych u nas gatunków drzew z rodziny klonowatych>:
Δ KLON JESIONOLISTNY A. negundo (in. jesioklon; daw./lud. jesieniec, jesionoklon),
Δ KLON SREBRZYSTY A. saccharinum.
2. biol. <potomstwo wegetatywne jednego osobnika rośliny lub zwierzęcia>

KLONEK, KLONICA, KLONINA lud. p. klon w zn. 1a.

KLÓN p. klon (polny) oraz p. klon (zwyczajny).

KLUCZ <wykaz systematyczny roślin, zwierząt lub minerałów wraz z cechami pozwalającymi na ich oznaczenie (daw. określacz)>

KLUCZE ŚWIĘTEGO PIOTRA p. pierwiosnek (lekarski).

KLUCZE ŚWIĘTEGO PIOTRA p. pierwiosnek (wyniosły).

KLUCZYCZKI gw. ciesz. p. pierwiosnek (wyniosły).

KLUCZYK p. pierwiosnek (lekarski).

KLUCZYKI daw. p. pierwiosnek: Na skraju gajów zwieszają się pękami żółte kluczyki. DYAK. Las 62.

KLUCZYKI lud. p. pierwiosnek (lekarski).

KLUCZYKI lud. p. pierwiosnek (wyniosły).

KLUCZYKI KRASE p. pierwiosnek (lekarski).

KLUCZYKI NIEBIAŃSKIE p. pierwiosnek (lekarski).

KLUCZYKI NIEBIESKIE p. pierwiosnek (lekarski).

KLUCZYKI ŚWIĘTEGO JANA p. pierwiosnek (lekarski).

KLUKWA p. borówka (bagienna).

KLUKWA p. żurawina (błotna): Wprawdzie klukwa – jak ją nazywają na kresach – nadaje się do zbioru już po pierwszych przymrozkach, jednak w ciągu zimy nabiera nieporównywalnego smaku. KOSS. Opow 370.

KŁACZKOBLASZEK BOCZNIAKOWATY mikol. <Cheimonophyllum candidissimum, grzyb z rodziny gąskowatych Tricholomataceae>

KŁAKI p. kapusta (rzepak).

KŁĄCZ p. tatarak zwyczajny.

KŁĄCZE
1a. bot. <podziemny, zwykle zgrubiały pęd będący przekształconą łodygą z uwstecznionymi,
łuskowatymi liśćmi, spełniający funkcję organu spichrzowego, przetrwalnikowego i
rozmnażania wegetatywnego, np. u konwalii>
1b. bot. daw. <„łodyga, pręt ziół, na którym rosną” cyt. SL>

KŁEN lud. łemk. p. klon w zn. 1a.

KŁĘBIK
1. entom. <nazwa chrzaszczy z rodziny grzybinkowatych Leiodidae>
2. bot. <u roślin z rodziny komosowatych: mały i gęsty kwiatostan wierzchotkowy>

KŁĘBOSZ zool. daw. <nazwa pająków>:
Δ KŁĘBOSZ BIAŁOBRZEGI p. bagnik (przybrzeżny).
Δ KŁĘBOSZ NADWODNY p. bagnik (nadwodny).

KŁOBUCZKA bot. KŁOBUCZKA POSPOLITA <Torilis japonica, rodzimy gatunek rośliny z rodziny baldaszkowatych Apiaceae (in. k. japońska; daw./lud. jeleni ogon, j. o. wszawiec, pietrasznik, pietruszka polna, włoczydło, wszawiec, wszywy kopr)>

KŁOBUCZKI p. marchew (zwyczajna).

KŁOBUCZKI p. dzwonek (jednostronny).

KŁOBUCZKI p. dzwonek (pokrzywolistny).

KŁOBUCZNIK p. lepiężnik (różowy).

KŁOBUCZNIK p. podbiał (pospolity).

KŁOBUK p. podbiał (pospolity).

© Copyright 1990-2024 Grzegorz Bobrowicz. Wszelkie prawa zastrzeżone. Kopiowanie zdjęć i treści wymaga pisemnej zgody autora.

Powrót do góry