Słownik przyrodniczy – Grzegorz Bobrowicz

To Top

„Słownik polskiego języka przyrodniczego” jest autorskim projektem Grzegorza Bobrowicza. Prace nad słownikiem zostały zapoczątkowane w roku 1990, a od roku 2010 prowadzone są intensywnie. Słownik jest zbiorem wyrazów opisujących dziką przyrodę Polski; głównie w skali makroskopowej (pominięto skalę mikro, budowę wewnętrzną organizmów, procesy fizjologiczne). Obejmuje on nazwy używane obecnie i dawniej, w tym gwarowe i ludowe. Słownik adresowany jest do wszystkich którym bliska jest dzika przyroda Polski. Więcej

Zakres tematyczny Słownika:

nazwy gatunków roślin Polski – dzikich i zadomowionych, m.in. grzybów, porostów, mszaków, paprotników, roślin nasiennych;
nazwy gatunków zwierząt Polski – dzikich i zadomowionych, m.in. mięczaków, stawonogów, kręgowców;
nazwy części roślin i zwierząt;
głosy zwierząt;
nazwy środowisk przyrodniczych, zbiorowisk roślinnych;
nazwy rzeźby terenu, wód, gleb; określenia miejsc w terenie itp.;
nazwy używane w leśnictwie dotyczące lasów, ich części itp.;
nazwy łowieckie dotyczące zwierząt, sposobów ich wabienia i in.;
nazwy używane w wędkarstwie dotyczące wód, ich fragmentów i in.;
nazwy używane w rolnictwie dotyczące obszarów rolnych, ich fragmentów i in.;
nazwy meteorologiczne, m.in. stany pogody, zjawiska na niebie itp.;
nazwy pór roku, miesięcy, pór dnia.

Obecnie w Słowniku znalazły się między innymi w dużej części kompletne nazwy gatunków takich grup systematycznych, jak: grzyby, porosty, paprotniki, rośliny nasienne; chrząszcze (część), motyle (część), prostoskrzydłe, ważki, mięczaki, minogi, ryby, ptaki. W przygotowaniu mszaki; pajęczaki, owady (pozostałe grupy), wije, skorupiaki, płazy, gady, ssaki.

Prezentowana część Słownika liczy około 15 tysięcy haseł. Docelowo szacuję, że objętość Słownika sięgnie około 50 tysięcy haseł. Na razie pozostawiam otwartą kwestię cytatów do poszczególnych haseł. Do niektórych haseł je zamieszczam; zwłaszcza cytaty nawiązujące do pochodzenia nazwy. Wykaz źródeł

Zapraszam wszystkich miłośników polskiego języka przyrodniczego do dzielenia się swoimi uwagami na temat Słownika lub poszczególnych jego haseł. Mniej

ZRĄBIEŃ entom. <nazwa chrząszczy z rodziny bogatkowatych Buprestidae (daw. zrąbowiec)>:
Δ ZRĄBIEŃ DĘBOWIEC Chrysobothris affinis,
Δ ZRĄBIEŃ SOSNOWIEC Chrysobothris igniventris,

ZRĄBOWIEC daw. p. zrąbień.

ZREPYK daw. p. rzepik w zn. 1a.

ZROSŁOWIECZEK bot. ZROSŁOWIECZEK SOLNISKOWY <Hennediella heimii, mech z rodziny płoniwowatych Pottiaceae>

ZROSŁOZARODNIA mikol. <u śluzowców: zarodnia powstająca przez otoczenie wspólną okrywą grupy zarodni>

ZROST p. jastrun (właściwy).

ZROST gw. podh. p. żywokost (lekarski).

ZROSTEK p. tojeść (rozesłana).

ZROSTEK gw. pilick. p. żywokost (lekarski).

ZROSTNICZEK bot. <nazwa mchów z rodziny szurpkowatych Orthotrichaceae>:
Δ ZROSTNICZEK SKALNY Zygodon rupestris,
Δ ZROSTNICZEK WYSMUKŁY Z. gracilis,
Δ ZROSTNICZEK ZĄBKOWANY Z. dentatus,
Δ ZROSTNICZEK ZIELONY Z. viridissimus.

ZROŚLOKI gw. ciesz. <drzewa zrośnięte razem>

ZRÓST gw. pińczow-kielec. p. żywokost (lekarski).

ZRÓWIENKA entom. <nazwa owadów prostoskrzydłych z rodziny pasikonikowatych Tettigoniidae>:
Δ ZRÓWIEŃKA GÓRSKA Isophya pyrenaea,
Δ ZRÓWIEŃKA KRAUSSA I. kraussii,
Δ ZRÓWIEŃKA PIENIŃSKA I. pienensis.

ZRUSZENIEC p. cykoria (podróżnik).

ZUB DEREWO p. wawrzynek (wilczełyko).

ZUBNIK gw. grodz. p. wilczomlecz.

ZUBNIK p. wilczomlecz (sosnka).

ZUGORZYĆ daw.(stpl.) <o polu: zostawić odłogiem>

ZUZANKI gw. p. niezapominajka (błotna).

ZUZELA gw. podl. p. kukułka (zwyczajna): Wróżą sobie z kukania kukułki, zapytując jej, gdy kuka: hej zieziula, lub: zuzela, zuzela, ile lat do mego wesela? GLOG. SGL 114.

ZUZLIK entom. <Chrysoclista sp., rodzaj motyli z rodziny Agonoxenidae>

ZUZULA lud. lubel. podl. p. kukułka (zwyczajna): Kukułka kuka i wróży. Na wschodnich ziemiach Polski zowią ją zuzulą, a jej dar przepowiadania słynie szeroko w całej Słowiańszczyźnie. Każdy rad o przyszłość pyta niefrasobliwej wietrznicy. KOSSAK Z. Rok 54.

ZUZULI LON p. lnica (pospolita).

ZWICHA p. driakiew (żółtawa).

ZWIERZĘCOSIEWNOŚĆ p. zoochoria.

ZWIESIENIEC p. cymbalaria bluszczykowata.

ZWIESINIEC bot. <nazwa mchów z rodziny widłozębowatych Dicranaceae>:
Δ ZWIESINIEC DŁUGODZIÓBKOWY Dicranodontium denudatum,
Δ ZWIESINIEC HACZYKOWATY D. uncinatum,
Δ ZWIESINIEC SZORSTKI D. asperulum.

ZWIESINOSEK p. wiązówka (bulwkowata).

ZWIESIONEK p. cymbalaria bluszczykowata.

ZWIETRZYĆ łow. <o zwierzęciu: poczuć woń innego zwieręcia lub człowieka>: Jeżeli łoś pozna się na nieumiejętnym wabieniu lub zwietrzy (zawietrzy) myśliwego, to cicho wyniesie się z ostępu. HOPPE Język 26.

ZWIJKA mikol. ZWIJKA ORZECHOWA <Plicaria nucalis, grzyb workowy z rodziny Pezizaceae>

ZWINNIK entom. <nazwa chrząszczy z rodziny biegaczowatych Carabidae (daw. truchtak)>:
Δ ZWINNIK SKRZYDLASTY Trechus quadristriatus.

ZWIŚLIK bot. <nazwa mchów z rodziny zwiślikowatych Anomodontaceae>:
Δ ZWIŚLIK DŁUGOLISTNY Anomodon longifolius,
Δ ZWIŚLIK KRÓTKOKOŃCZYSTY A. rugelii,
Δ ZWIŚLIK MACZUGOWATY A. attenuatus,
Δ ZWIŚLIK WICIOWY A. viticulosus.

ZWIYRZ gw. ciesz. podh. <dzikie (zwykle leśne) zwierzę>

ZWODZIJAS ornit. <nazwa ptaków>:
Δ lud. olkus. p. lelek kozodój.
Δ lud. podh. p. mysikrólik (zwyczajny).

ZWODZIJASZ lud. kaszub. olk. p. lelek (kozodój).

ZWODZIJASZEK daw. p. strzyżyk (zwyczajny): Z jakiejś dziury wyleciał zwodzijaszek, taki mały ptak, co go też mysim królem nazywają, albo durzyludkiem.(Beld) KARŁ. SGP VI, 424.

ZWOJEK
1a. bot. <nazwa mchów z rodziny płoniwowatych Pottiaceae >:
Δ ZWOJEK BŁOTNY Barbula crocea,
Δ ZWOJEK SKRĘCONY B. convoluta,
Δ ZWOJEK SZTYLETOWATY B. unguiculata,
Δ ZWOJEK ŻÓŁTY B. enderesii.
1b. bot. daw. ZWOJEK WSIOWY p. pędzliczek (piaskowy).