To Top

„Słownik polskiego języka przyrodniczego” jest autorskim projektem Grzegorza Bobrowicza. Prace nad słownikiem zostały zapoczątkowane w roku 1990, a od roku 2010 prowadzone są intensywnie. Słownik jest zbiorem wyrazów opisujących dziką przyrodę Polski; głównie w skali makroskopowej (pominięto skalę mikro, budowę wewnętrzną organizmów, procesy fizjologiczne). Obejmuje on nazwy używane obecnie i dawniej, w tym gwarowe i ludowe. Słownik adresowany jest do wszystkich którym bliska jest dzika przyroda Polski. Więcej

Zakres tematyczny Słownika:

  • nazwy gatunków roślin Polski – dzikich i zadomowionych, m.in. grzybów, porostów, mszaków, paprotników, roślin nasiennych;
  • nazwy gatunków zwierząt Polski – dzikich i zadomowionych, m.in. mięczaków, stawonogów, kręgowców;
  • nazwy części roślin i zwierząt;
  • głosy zwierząt;
  • nazwy środowisk przyrodniczych, zbiorowisk roślinnych;
  • nazwy rzeźby terenu, wód, gleb; określenia miejsc w terenie itp.;
  • nazwy używane w leśnictwie dotyczące lasów, ich części itp.;
  • nazwy łowieckie dotyczące zwierząt, sposobów ich wabienia i in.;
  • nazwy używane w wędkarstwie dotyczące wód, ich fragmentów i in.;
  • nazwy używane w rolnictwie dotyczące obszarów rolnych, ich fragmentów i in.;
  • nazwy meteorologiczne, m.in. stany pogody, zjawiska na niebie itp.;
  • nazwy pór roku, miesięcy, pór dnia.

Obecnie w Słowniku znalazły się między innymi w dużej części kompletne nazwy gatunków takich grup systematycznych, jak: grzyby, porosty, paprotniki, rośliny nasienne; chrząszcze (część), motyle (część), prostoskrzydłe, ważki, mięczaki, minogi, ryby, ptaki. W przygotowaniu mszaki; pajęczaki, owady (pozostałe grupy), wije, skorupiaki, płazy, gady, ssaki.

Prezentowana część Słownika liczy około 15 tysięcy haseł. Docelowo szacuję, że objętość Słownika sięgnie około 50 tysięcy haseł. Na razie pozostawiam otwartą kwestię cytatów do poszczególnych haseł. Do niektórych haseł je zamieszczam; zwłaszcza cytaty nawiązujące do pochodzenia nazwy. Wykaz źródeł

Zapraszam wszystkich miłośników polskiego języka przyrodniczego do dzielenia się swoimi uwagami na temat Słownika lub poszczególnych jego haseł. Mniej

ZLECZEŃ daw. p. krwawnik (szlachetny).

ZLEPNICZEK mikol. ZLEPNICZEK WALCOWATY <Tubulifera arachnoidea, gatunek śluzowca Myxomycetes>

ZLODZIEĆ daw.(stpl.) <zmienić się w lód>

ZLOTNIK, ZLOTOKWAT p. glistnik jaskółcze ziele.

ZŁĄCZENIE KSIĘŻYCA daw.(stpl.) <zaćmienie księżyca>

ZŁOCIENIEC
1a. bot. ZŁOCIENIEC ALPEJSKI <Leucanthemopsis alpina, rodzimy gatunek rośliny z rodziny
złożonych Asteraceae (in. wrotycz alpejski, złocień alpejski)>
1b. bot. <nazwa mchów z rodziny krzywoszyjowatych Amblystegiaceae>:
Δ ZŁOCIENIEC GWIAZDKOWATY Campylium stellatum,
Δ ZŁOCIENIEC MIESZANOPŁCIOWY C. polygamum.

ZŁOCIEŃ
1a. bot. ZŁOCIEŃ POLNY <Chrysanthemum segetum, zadomowiony u nas gatunek rośliny z
rodziny złożonych Asteracxeae>
1b. bot. <nazwa innych roślin>:
Δ ZŁOCIEŃ p. krwawnik w zn. 1a.
Δ ZŁOCIEŃ p. krwawnik (pospolity).
Δ ZŁOCIEŃ daw. p. krwawnik (szlachetny).
Δ ZŁOCIEŃ p. jastrun (właściwy).
Δ ZŁOCIEŃ ALPEJSKI p. złocieniec alpejski.
Δ ZŁOCIEŃ AROMATYCZNY lud. p. wrotycz (maruna).
Δ ZŁOCIEŃ DZIEWICZY p. wrotycz (maruna).
Δ ZŁOCIEŃ GÓRSKI p. jastrun (górski).
Δ ZŁOCIEŃ BALDACHOGRONIASTY p. wrotycz (baldachogroniasty).
Δ ZŁOCIEŃ BALDASZKOWATY p. wrotycz (baldachogroniasty).
Δ ZŁOCIEŃ GRONIASTY p. wrotycz (baldachogroniasty).
Δ ZŁOCIEŃ KRWAWNIK p. krwawnik (pospolity).
Δ ZŁOCIEŃ ŁĄKOWY p. jastrun (właściwy).
Δ ZŁOCIEŃ MARUNA p. wrotycz (maruna).
Δ ZŁOCIEŃ OKRĄGŁOLISTNY p. jastrun (okrągłolistny).
Δ ZŁOCIEŃ WŁAŚCIWY p. jastrun (właściwy).
Δ ZŁOCIEŃ ZAPOZNANY p. jastrun (zapoznany).
Δ ZŁOCIEŃ ZAWADZKIEGO p. chryzantema (Zawadzkiego).

ZŁOCISZEK bot. <nazwa porostów z rodziny złociszkowatych Chrysothricaceae>:
Δ ZŁOCISZEK DYSKRETNY Chrysothrix flavovirens,
Δ ZŁOCISZEK JASKRAWY Ch. candelaris,
Δ ZŁOCISZEK ZIELONAWY Ch. chlorina.

ZŁOĆ
1a. bot. <nazwa rodzimych gatunków roślin z rodziny liliowatych Liliaceae>:
Δ ZŁOĆ ŁĄKOWA Gagea pratensis (daw./lud. śniadek łąkowy, śniedek łąkowy),
Δ ZŁOĆ MAŁA G. minima (in. z. drobna; daw./lud. śniedek żółty, śniednik mały),
Δ ZŁOĆ POCHWOLISTNA G. spathacea (in. z. pochwiasta),
Δ ZŁOĆ ŻÓŁTA G. lutea (in. złoć, z. leśna, z. pospolita, z. śniedek; daw./lud. śniedek
żółty).
1b. bot. <nazwa zadomowionych u nas gatunków roślin z rodziny liliowatych >:
Δ ZŁOĆ POLNA G. arvensis.

ZŁODZIEJ MILECZNY, Z. MLECZNY p. świetlik (łąkowy).

ZŁOMIGNAT p. starzec (nadrzeczny).

ZŁOMIKAMIEŃ p. oleśnik (górski).

ZŁOMIKAMIEŃ p. wiązówka (bulwkowata).

ZŁOŚNIK p. borowik (sztański).

ZŁOTA BYLICA p. rumian (żółty).

ZŁOTA DZIEWICA, Z. RÓZGA, Z. WŁOĆ p. nawłoć (pospolita).

ZŁOTA KOTKA p. lucerna (nerkowata).

ZŁOTA SIZGA p. nawłoć (kanadyjska).

ZŁOTA WIERZBA p. wierzba (biała).

ZŁOTAK mikol. <nazwa grzybów z rodziny borowikowatych Boletaceae>:
Δ ZŁOTAK CZERWONAWY Pulveroboletus lignicola (daw. z. nadrzewny),
Δ ZŁOTAK DROBNY P. gentilis (daw. podgrzybek złotopory),
Δ ZŁOTAK SIARKOWY P. hemichrysus.

ZŁOTAWEK entom. <nazwa owadów prostoskrzydłych z rodziny szarańczowatych Acrididae>:
Δ ZŁOTAWEK NIEPAREK Chrysochraon dispar (in. z. niepar):Złotawek niepar zawdzięcza swą
nazwę barwie oraz znacznej różnicy w wyglądzie samca i samicy. SOKOŁ. Pasikoniki, 60.
Δ ZŁOTAWEK ZŁOTAWIEC Euthystira brachyptera.

ZŁOTAWIEC entom. <nazwa owadów>
Δ daw. p. kruszczyca złotawka.
Δ ZŁOTAWIEC OKAZAŁY p. kwietnica (okazała): W mrowisku spędza młodość, póki jeszcze jest pędrakiem, złotawiec, ładny, dość spory chrząszcz o pięknym, złocisto-zielonym ubarwieniu z metalicznym połyskiem DYAK. Las 163.

ZŁOTAWKA
1. entom. p. kruszczyca (złotawka).
2. mikol. p. rycerzyk (czerwonozłoty).

ZŁOTE GŁÓWKI p. sparceta (siewna).

ZŁOTEK, Z. LISTOGRYZ daw. p. rynnica.

ZŁOTKA
1. entom. <nazwa chrząszczy z rodziny stonkowatych Chrysomelidae>:
Δ daw. p. hurmak olchowiec.
Δ daw. p. naliścica.
Δ daw. p. rozdestnica.
Δ daw. p. rynnica.
Δ ZŁOTKA Chrysolina cerealis (daw. żytnik), 
Δ ZŁOTKA JASNOTOWA Dlochrysa fastuosa,
Δ ZŁOTKA MIĘTOWA Chrysolina coerulans,
Δ ZŁOTKA NADWODNA Ch. staphylaea.
2. bot. p. smagliczka (pagórkowa) oraz p. kanianka (pospolita).

ZŁOTLINKA bot. <nazwa porostów z rodziny tarczownicowatych Parameliaceae>:
Δ ZŁOTLINKA HALNA Vulpicida tubulosus (in. płucnica halna),
Δ ZŁOTLINKA JASKRAWA V. pinastri (in. płucnica żółta).

ZŁOTNIA
1. ornit. lud. p. wilga (zwyczajna).
1. bot. p. krwawnik (pospolity).

ZŁOTNICZEK daw. p. biegacz (złocisty).

ZŁOTNIK
1a. bot. <nazwa mchów z rodziny krzywoszyjowatych Amblystegiaceae>:
Δ ZŁOTNIK BAGIENNY Campyliadelphus elodes,
Δ ZŁOTNIK SUCHY C. chrysophyllus.
1b. bot. daw. <nazwa roślin>:
Δ ZŁOTNIK, Z. WIĘKSZY p. glistnik jaskółcze ziele.
Δ ZŁOTNIK p. nawłoć (pospolita).
Δ ZŁOTNIK p. pięciornik (gęsi).
Δ ZŁOTNIK p. pięciornik (srebrny).
Δ ZŁOTNIK MNIEJSZY p. ziarnopłon (wiosenny).
2. ornitol. daw. p. wilga zwyczajna.
3. entom. <nazwa owadów>:
Δ p. robaczek świętojański.
Δ p. daw. p. rynnica.

ZŁOTOCHA gw. ostródz.-warm.-mazur. <krzewiasty gatunek wierzby>

ZŁOTOCHA p. wierzba (biała).

ZŁOTOCHA p. wierzba (pięciopręcikowa).

ZŁOTODROZD lud. p. wilga (zwyczajna).

ZŁOTOGŁÔW p. lilia (złotogłów).

ZŁOTOGŁOWIEC p. ożota zwyczajna.

ZŁOTOGŁÓW gw. podh. p. lilia (złotogłów).

ZŁOTOGŁÓW p. dziewięćsił (bezłodygowy).

ZŁOTOGŁÓWEK daw. p. mysikrólik (zwyczajny): Na głowie zaś [znajduje się u mysikrólika] pomarańczowa łatka z czarnymi brzegami, z powodu której ptaszek ów często bywa nazywany złotogłówkiem. DYAK. Las 14.

ZŁOTOGŁÓWKA daw. p. mysikrólik (zwyczajny).

ZŁOTOGŁÓWKA OGNISTA p. zniczek.

ZŁOTOGROCH p. glistnik jaskółcze ziele.

ZŁOTOJEŚĆ gw. litew. p. posłonek (rozesłany).

ZŁOTOJEŚĆ POSPOLITA p. posłonek (rozesłany).

ZŁOTOKOS lud. p. wilga (zwyczajna).

ZŁOTOKWIAT p. glistnik jaskółcze ziele.

ZŁOTOKWIAT p. jastrun (właściwy).

ZŁOTOKWIAT STOKROĆ WIELKA p. jastrun (właściwy).

ZŁOTOLITKA entom. <błonkówka z rodziny złotolitek Chrysididae (in. kukułcza osa), w Polsce ponad 80 gatunków, m. in. złotolitka ognista Chrysis ignita>: Na pniach dębów trzykrotniespotkałem złotolitkę Holopyga amoenula, która jest pasożytem pszczołowatych i grzebaczowatych. Te nieduże owady (…) są prawdziwymi klejnotami. Ciało ich mieni się metalicznymi barwami niebieskości, zieleni, czerwieni, miedzi, fioletu i złota. Niekiedy kombinacje barw dają prawie wszystkie kolory tęczy. STROJ. Kozior. 52.

ZŁOTOOK entom. ZŁOTOOK ZWYCZAJNY <nazwa owadów z rzędu sieciarek, rodziny złotookowatych Chrysopidae (daw./lud. panienka), m. in. złotook zwyczajny Chrysoperla carnea (in. z. drapieżny, z. pospolity)>: Niemałą gratką było dla mnie odkrycie na tym samym debie aż 93 okazów złotokoa (…), owadów lekkich jak mgiełka, które jesienią często zjawiają się w naszych mieszkaniach. STROJ. Kozior. 53.

ZŁOTOROST bot. <nazwa porostów z rodziny Teloschistaceae>:
Δ ZŁOTOROST BRODAWKOWATY Xanthoria papillifera,
Δ ZŁOTOROST DROBNY X. fulva,
Δ ZŁOTOROST JASKRAWY X. calcicola,
Δ ZŁOTOROST NOWAKA X. nowakii,
Δ ZŁOTOROST POSTRZĘPIONY X. candelaria,
Δ ZŁOTOROST PYSZNY X. elegans,
Δ ZŁOTOROST SOREDIOWY X. sorediata,
Δ ZŁOTOROST ŚCIENNY X. parietina,
Δ ZŁOTOROST WIELOOWOCNIKOWY X. polycarpa,
Δ ZŁOTOROST UKRAIŃSKI X. ucrainica,
Δ ZŁOTOROST ZAGIĘTY X. ulophyllodes,
Δ ZŁOTOROST ZWODNICZY X. fallax.

ZŁOTOROST NAJMNIEJSZY p. jaskrawiec (łatkowaty).

ZŁOTOSZKA gw. ostródz.-warm.-mazur. <krzewiasty gatunek wierzby>

ZŁOTOSZYNA gw. ostródz.-warm.-mazur. <krzewiasty gatunek wierzby>

ZŁOTOŚLEDŹ daw. p. aloza w zn. 1a.

ZŁOTOWIEC daw. p. kruszczyca złotawka.

ZŁOTOWIERZB p. wierzba (biała).

ZŁOTOWIERZBA p. wierzba (biała).

ZŁOTOWŁOS bot. <nazwa mchów z rodziny płonnikowatych Polytrichaceae>:
Δ ZŁOTOWŁOS ALPEJSKI Polytrichastrum alpinum,
Δ ZŁOTOWŁOS BLADY P. pallidisetum,
Δ ZŁOTOWŁOS GÓRSKI P. sexangulare,
Δ ZŁOTOWŁOS STROJNY P. formosum,
Δ ZŁOTOWŁOS WYSMUKŁY P. longisetum.

ZŁOTÓWKA daw. p. gołąbek (kruchy).

© Copyright 1990-2024 Grzegorz Bobrowicz. Wszelkie prawa zastrzeżone. Kopiowanie zdjęć i treści wymaga pisemnej zgody autora.

Powrót do góry