To Top

„Słownik polskiego języka przyrodniczego” jest autorskim projektem Grzegorza Bobrowicza. Prace nad słownikiem zostały zapoczątkowane w roku 1990, a od roku 2010 prowadzone są intensywnie. Słownik jest zbiorem wyrazów opisujących dziką przyrodę Polski; głównie w skali makroskopowej (pominięto skalę mikro, budowę wewnętrzną organizmów, procesy fizjologiczne). Obejmuje on nazwy używane obecnie i dawniej, w tym gwarowe i ludowe. Słownik adresowany jest do wszystkich którym bliska jest dzika przyroda Polski. Więcej

Zakres tematyczny Słownika:

  • nazwy gatunków roślin Polski – dzikich i zadomowionych, m.in. grzybów, porostów, mszaków, paprotników, roślin nasiennych;
  • nazwy gatunków zwierząt Polski – dzikich i zadomowionych, m.in. mięczaków, stawonogów, kręgowców;
  • nazwy części roślin i zwierząt;
  • głosy zwierząt;
  • nazwy środowisk przyrodniczych, zbiorowisk roślinnych;
  • nazwy rzeźby terenu, wód, gleb; określenia miejsc w terenie itp.;
  • nazwy używane w leśnictwie dotyczące lasów, ich części itp.;
  • nazwy łowieckie dotyczące zwierząt, sposobów ich wabienia i in.;
  • nazwy używane w wędkarstwie dotyczące wód, ich fragmentów i in.;
  • nazwy używane w rolnictwie dotyczące obszarów rolnych, ich fragmentów i in.;
  • nazwy meteorologiczne, m.in. stany pogody, zjawiska na niebie itp.;
  • nazwy pór roku, miesięcy, pór dnia.

Obecnie w Słowniku znalazły się między innymi w dużej części kompletne nazwy gatunków takich grup systematycznych, jak: grzyby, porosty, paprotniki, rośliny nasienne; chrząszcze (część), motyle (część), prostoskrzydłe, ważki, mięczaki, minogi, ryby, ptaki. W przygotowaniu mszaki; pajęczaki, owady (pozostałe grupy), wije, skorupiaki, płazy, gady, ssaki.

Prezentowana część Słownika liczy około 15 tysięcy haseł. Docelowo szacuję, że objętość Słownika sięgnie około 50 tysięcy haseł. Na razie pozostawiam otwartą kwestię cytatów do poszczególnych haseł. Do niektórych haseł je zamieszczam; zwłaszcza cytaty nawiązujące do pochodzenia nazwy. Wykaz źródeł

Zapraszam wszystkich miłośników polskiego języka przyrodniczego do dzielenia się swoimi uwagami na temat Słownika lub poszczególnych jego haseł. Mniej

PIERŚCIENIAK ODDZIELONY p. kołpaczek (blady).

PIERŚCIENIAK OPASKA ZAŚNIEDZIAŁA p. łysiczka (niebieskozielona).

PIERŚCIENIAK POMIOTOWY p. łysiczka (pomiotowa).

PIERŚCIENIAK PÓŁKOLISTY p. łysiczka (łajnowa).

PIERŚCIENIAK UPRAWNY p. łysiczka (trocinowa).

PIERŚCIENIAK WIEŃCZONY p. łysiczka (murawowa).

PIERŚCIENIAK ZIELONY p. łysiczka (niebieskozielona).

PIERŚCIENICA
1. zool. zwykle w lm pierścienice <Annelida, typ zwierząt bezkręgowych o wydłużonym ciele
złożonym z szeregu pierścieni; w Polsce ok. 320 gatunków>
2. entom.PIERŚCIENICA, P. NADRZEWKA p. barczatka (pierścienica).
 

PIERŚCIENIÓWKA p. barczatka (pierścienica).

PIERŚCIEŃ bot. <u u mszaków: pas higroskopijny komórek leżący pomiędzy wieczkiem a górnym brzegiem puszki służący do odrzucania wieczka>

PIERUN gw. p. piorun.

PIERWIANEK gw. p. pierwiosnek (lekarski).

PIERWIASTKI p. gołąbek (cukrówka) oraz p. gołąbek (wymiotny).

PIERWIOSNEK
1a. bot. <nazwa rodzimych gatunków roślin z rodziny pierwiosnkowatych Primulaceae (in.
pierwiosnka; daw./lud. aurykla, kluczyki)>:
Δ PIERWIOSNEK BEZŁODYGOWY Primula vulgaris, u nas uznany za wymarły (in.
pierwiosnka bezłodygowa, p. ogrodowa, p. pospolita, p. wielokwiatowa, p. zaroślowa,
p. ziemna, p. zwykła; daw./lud. prymula ogrodowa),
Δ PIERWIOSNEK HALLERA P. halleri, u nas uznany za wymarły (in. p. długokwiatowy,
pierwiosnka Hallera),
Δ PIERWIOSNEK LEKARSKI P. veris (in. pierwiosnek, p. kluczyki, p. wiosenny,
pierwiosnka, p. kluczyki, p. lekarska; daw./lud. aurikel, boża rączka, b. ruczka,
bukwica, b. biała, bukwina biała, klucze świętego Piotra, kluczyk, kluczyki, k. krase,
k. niebiańskie, k. niebieskie, k. świętego Jana, kukawka, kurza stopa, k. stopka, kurze
stopy, mnohin, paraliżowe ziele, pierwianek, pierwiosnki, p. kluczyki, pierwostka,
piżmowe ziele, prymaski, prymulki, przylaszczki, uszko niedźwiedzie, ziele
paraliżowe),
Δ PIERWIOSNEK ŁYSZCZAK P. auricula (in. pierwiosnka łyszczak; daw./lud. aurykiel,
aurykla, aurykuł, prymula górska, prymulka skalna, prymulki, p. skalne, skolno
prymulko),
Δ PIERWIOSNEK MALEŃKI P. minima (in. pierwiosnka maleńka; daw./lud. prymula
mała, prymulka drobna, p. skalna),
Δ PIERWIOSNEK OMĄCZONY P. farinosa (in. pierwiosnka omączona; daw./lud. prymula
omączona, prymulka mączasta),
Δ PIERWIOSNEK WYNIOSŁY P. elatior (in. pierwiosnka duża, p. leśna, p. wielka, p.
większa, p. wyniosła, p. wysoka, p. wyższa; daw./lud. bukwica biała, klucze świętego
Piotra, kluczyczki, kluczyki, kozi drzistki, k. drzystki, pierwiosnki, piyrwiosnki,
piyrwiostki, prymulki),
1b. bot. <nazwa śnieżyczki przebiśniegu i śnieżycy wiosennej>: Jedne z pierwszych wypuszczają

PIERWIOSNKA daw. p. piecuszek.

PIERWIOSNKA p. pierwiosnek.

PIERWIOSNKA p. pierwiosnek (lekarski).

PIERWIOSNKA BEZŁODYGOWA p. pierwiosnek (bezłodygowy).

PIERWIOSNKA DUŻA p. pierwiosnek (wyniosły).

PIERWIOSNKA HALLERA p. pierwiosnek (Hallera).

PIERWIOSNKA KLUCZYKI p. pierwiosnek (lekarski).

PIERWIOSNKA LEKARSKA p. pierwiosnek (lekarski).

PIERWIOSNKA LEŚNA p. pierwiosnek (wyniosły).

PIERWIOSNKA ŁYSZCZAK p. pierwiosnek (łyszczak).

PIERWIOSNKA MALEŃKA p. pierwiosnek (maleńki): Pierwiosnka maleńka jest typowym mieszkańcem wysokich gór. Na terenie Sudetów rośnie tylko na halach i skałach w najwyższych wyniesieniach Karkonoszy. FABISZ. Sudety 102.

PIERWIOSNKA OGRODOWA p. pierwiosnek (bezłodygowy).

PIERWIOSNKA OMĄCZONA p. pierwiosnek (omączony).

PIERWIOSNKA POSPOLITA p. pierwiosnek (bezłodygowy).

PIERWIOSNKA WIELKA p. pierwiosnek (wyniosły).

PIERWIOSNKA WIELOKWIATOWA p. pierwiosnek (bezłodygowy).

PIERWIOSNKA WIĘKSZA p. pierwiosnek (wyniosły).

PIERWIOSNKA WYNIOSŁA p. pierwiosnek (wyniosły).

PIERWIOSNKA WYSOKA p. pierwiosnek (wyniosły).

PIERWIOSNKA WYŻSZA p. pierwiosnek (wyniosły).

PIERWIOSNKA ZAROŚLOWA p. pierwiosnek (bezłodygowy).

PIERWIOSNKA ZIEMNA p. pierwiosnek (bezłodygowy).

PIERWIOSNKA ZWYKŁA p. pierwiosnek (bezłodygowy).

PIERWIOSNKI p. pierwiosnek (lekarski).

PIERWIOSNKI gw. podh. p. pierwiosnek (wyniosły).

PIERWIOSNKI KLUCZYKI p. pierwiosnek (lekarski).

PIERWIOSTKA p. pierwiosnek (lekarski).

PIERWOMRÓWKA entom. <nazwa błonkówek z rodziny mrówek Formicidae>:
Δ PIERWOMRÓWKA ŁAGODNA Formica fusca,
Δ PIERWOMRÓWKA KRASNOLICA F. rubifarbis,
Δ PIERWOMRÓWKA PODZIEMNA F. cunicularis,
Δ PIERWOMRÓWKA ŻWIROWA F. cinerea.

PIERWOMSZAK bot. PIERWOMSZAK NAPRZEMIANLISTNY <Archidium alternifolium, mech z rodziny pierwomszakowatych Archidiaceae (in. karczyk naprzemianlistny)>

PIERWOPLESZNIK bot. <nazwa porostów, rodzina: Incertae sedis>:
Δ PIERWOPLESZNIK BLADY Protothelenella leucothelia (in. źrenicznik blady),
Δ PIERWOPLESZNIK NIKŁY P. sphinctrinoidella (in. źrenicznik nikły),
Δ PIERWOPLESZNIK PĘCZNIEJĄCY P. sphinctrinoides(in. źrenicznik pogryziony),
Δ PIERWOPLESZNIK POGRYZIONY P. corrosa (in. źrenicznik pogryziony).

PIERWOSZCZOWOCNIA mikol. <u śluzowców: owocowanie powstające ze śluźni po wyciągnięciu jej cieńszych pasemek i wytworzeniu okrywy, może mieć postać siatki, listewek lub wałeczków>

PIERWOZĄB mikol. <nazwa grzybów z rodziny kisielnicowatych Exidiaceae>:
Δ PIERWOZĄB ŚWIERKOWY Protohydnum piceicolum,
Δ PIERWOZĄB WIĄZKOWY P. fasciculare.

PIERWOZĄB KRÓTKOKOLCZASTY p. zębośluzek krótkokolczasty.

PIERWSZYNKA bot. PIERWSZYNKA MUŁOWA <Protomicarea limosa, porost z rodziny Psoraceae (in. krążniczka mułowa)>

PIERZCHOTEK entom. <nazwa chrząszczy z rodziny biegaczowatych Carabidae>:
­Δ PIERZCHOTEK PODBRZEŻNIK Elaphrus cupreus,
­Δ PIERZCHOTEK PRZYBRZEŻNY E. riparius.

PIERZYĆ SIĘ
1. ornit. <o ptakach: tracić stare pióra i okrywać się nowymi>
2. bot. daw. <o trawach: wypuszczać młode listki (piórka)>
Δ przysł. Na święty Jerzy, Trawa się pierzy. KARŁ. SGP IV, 96.

PIERZYSKO <pierzasty wierzchołek niektórych traw i zbóż>

PIERZYSTY lud. mazow. <okryty pierzem>:U sokoła ogon pierzysty. KARŁ. SGP IV, 96.

PIES
1a. zool. zwykle w lm psy <Canidae, rodzina ssaków z rzędu drapieżców Carnivora, m. in. wilk, pies,
jenot>
1b. zool. <nazwa innych ssaków>:
Δ PIES MORSKI p. foka (pospolita).
Δ PIES ZIEMNY lud. lubels. małopol. p. chomik (europejski).
Δ PIES ZIEMNY lud. p. suseł.
1c. łow. <samiec borsuka lub lisa; rzadziej wilka>: Psy [samce lisów] zaczynają wyszukiwać ślady
pożądanych liszek. DYL. Lis. cyt. SH.

PIESKI daw. <grzyb niejadalny>

PIESKOWATY daw.(stpl.) <piaszczysty>

PIESTRAK
1a. mikol. <nazwa grzybów workowych z rodziny piestrzankowatych Terfeziaceae>:
Δ PIESTRAK BRĄZOWAWY Choiromyces magnusii,
Δ PIESTRAK JADALNY Ch. meandriformis (in. p. biały; lud/lud. babka, buła, burda, bycze
jajko, b. jajo, gęsi pęp, horasz, jajko, kaczka, kanior biały, kartofla zajcza, kartofle
dzikie, kobylaka, kobyle bździny, kocie jajo, kopak, kurzawa, kurzawka, k. ropna,
kurzówka, murchel biały, pieprznik, piestrówka, piestrzak, p. biały, pęp, pruchawka,
psiukawka, pucha, puchacz, puchara, puchawka, puchówka, purchawka, purchówka,
purfa, pyrki, ruchle, smarżdż pszeniczny, tłuścioch, truch, truchla, truchle, trufel, t.
biały, trufla, t. biała, trufle, tryfle białe, wołowa dupa, zajczy, zajęczy chleb, ziemne
serce, ziemniak, z. grzybowy).
1a. mikol. <nazwa innych grzybów>:
Δ PIESTRAK p. sarniak (dachówkowaty).
Δ PIESTRAK p. trufla (letnia).

PIESTROK gw. podh. p. trufla (letnia).

PIESTROWNIK mikol. PIESTROWNIK BIAŁOBRĄZOWY <Sclerogaster hysterangioides, grzyb z rodziny podziemkowatych Ocatvianinaceae>.

PIESTRÓWECZKA mikol. <nazwa grzybów z rodziny piestróweczkowatyuch Hydnangiaceae>:
Δ PIESTRÓWECZKA BIAŁAWA Hydnangium neuhofii,
Δ PIESTRÓWECZKA CZERWONAWA H. carneum.

PIESTRÓWKA
1a. mikol. <nazwa grzybów z rodziny piestrówkowatych Rhizopogonaceae>:
Δ PIESTRÓWKA CZERNIEJĄCA Rhizopogon nigrescens (daw. korzeniobród czerniejący),
Δ PIESTRÓWKA PÓŁNOCNA Rh. borealis,
Δ PIESTRÓWKA RÓŻOWAWA Rh. roseolus (daw. p. letnia),
Δ PIESTRÓWKA WĄSKOZARODNIKOWA Rh. vulgaris,
Δ PIESTRÓWKA ŻÓŁTAWA Rh. obtextus.
1b. mikol. p. piestrak (jadalny).

© Copyright 1990-2024 Grzegorz Bobrowicz. Wszelkie prawa zastrzeżone. Kopiowanie zdjęć i treści wymaga pisemnej zgody autora.

Powrót do góry