„Słownik polskiego języka przyrodniczego” jest autorskim projektem Grzegorza Bobrowicza. Prace nad słownikiem zostały zapoczątkowane w roku 1990, a od roku 2010 prowadzone są intensywnie. Słownik jest zbiorem wyrazów opisujących dziką przyrodę Polski; głównie w skali makroskopowej (pominięto skalę mikro, budowę wewnętrzną organizmów, procesy fizjologiczne). Obejmuje on nazwy używane obecnie i dawniej, w tym gwarowe i ludowe. Słownik adresowany jest do wszystkich którym bliska jest dzika przyroda Polski. Więcej
Zakres tematyczny Słownika:
Obecnie w Słowniku znalazły się między innymi w dużej części kompletne nazwy gatunków takich grup systematycznych, jak: grzyby, porosty, paprotniki, rośliny nasienne; chrząszcze (część), motyle (część), prostoskrzydłe, ważki, mięczaki, minogi, ryby, ptaki. W przygotowaniu mszaki; pajęczaki, owady (pozostałe grupy), wije, skorupiaki, płazy, gady, ssaki.
Prezentowana część Słownika liczy około 15 tysięcy haseł. Docelowo szacuję, że objętość Słownika sięgnie około 50 tysięcy haseł. Na razie pozostawiam otwartą kwestię cytatów do poszczególnych haseł. Do niektórych haseł je zamieszczam; zwłaszcza cytaty nawiązujące do pochodzenia nazwy. Wykaz źródeł
Zapraszam wszystkich miłośników polskiego języka przyrodniczego do dzielenia się swoimi uwagami na temat Słownika lub poszczególnych jego haseł. Mniej
TRZNADELEK ornit. <Emberiza pusilla, ptak z rodziny trznadlowatych Emberizidae, do Polski zalatuje wyjątkowo>
TRZNADL, TRZNAGEL, TRZNAGELEK, TRZNAGIEL, TRZNAGIELEK, TRZNODEL, TRZNOGEL lud. p. trznadel (zwyczajny).
TRZONECZNICA bot. <nazwa porostów z rodziny Coniocybaceae>:
Δ TRZONECZNICA BRUNATNAWA Chaenotheca brunneola,
Δ TRZONECZNICA GŁADKA Ch. laevigata,
Δ TRZONECZNICA KARTUSKA Ch. chlorella,
Δ TRZONECZNICA ŁUSECZKOWATA Ch. trichialis,
Δ TRZONECZNICA NAGA Ch. xyloxena,
Δ TRZONECZNICA OTRĘBIASTA Ch. furfuracea (in. prószyk otrębiasty, strupnica otrębiasta),
Δ TRZONECZNICA PROSZKOWATA Ch. stemonea,
Δ TRZONECZNICA RDZAWA Ch. ferruginea (in. t. czarnoowocnikowa),
Δ TRZONECZNICA SIARKOWA Ch. brachypoda (in. prószyk siarkowy),
Δ TRZONECZNICA SZARA Ch. cinerea,
Δ TRZONECZNICA SZORSTKA Ch. hispidula,
Δ TRZONECZNICA WYSMUKŁA Ch. gracilenta (in. prószyk wysmukły),
Δ TRZONECZNICA ZIARENKOWATA Ch. subcroscida,
Δ TRZONECZNICA ZIELONAWA Ch. phaeocephala,
Δ TRZONECZNICA ŻÓŁTA Ch. chrysocephala.
TRZONEK SPORANGIALNY, T. ZARODNI p. seta.
TRZOSZCZYNA gw. p. szakłak (pospolity).
TRZUŚKOWKI p. poziomka (pospolita).
TRZY LISTKA p. bobrek trójlistkowy.
TRZYBOCZNIK p. komonicznik (skrzydlastostrąkowy).
TRZYGŁOWE DRZEWO lud. kaszub. p. grab zwyczajny.
TRZYLISTEK, TRZYLISTKI, TRZYLISTNIK, TRZYLIŚĆ p. bobrek trójlistkowy.
TRZYNADEL, TRZYNODEL, TRZYNODL daw./lud. p. trznadel (zwyczajny).
TRZYSZCZ
1. entom. <nazwa chrząszczy z rodziny biegaczowatych Carabidae (daw. piasecznik, piaskowiec,
piaskownik, piaskówka, tryszcz)>: Po drodze, w wielkich susach-polotach uganiają się
trzyszcze. Lekkością ruchów, obrotnością i łatwością wzlotów podobne są do sporych much.
Ale kiedy opadają na ziemię, ich rodowód nie budzi wątpliwości. Złożóne pokrywy skrzydeł o
lekkim, metalicznym połysku i pięknym rysunku jaśniejszych plam zdradzają chrząszcze.
KOEH. Ścieżka 100.
Δ TRZYSZCZ GÓRSKI Cicindela sylvicola,
Δ TRZYSZCZ LEŚNY C. silvatica (daw. leśniczek),
Δ TRZYSZCZ NADMORSKI C. maritima,
Δ TRZYSZCZ PIASKOWY C. hybrida (in. t. piaskowiec; daw. biegus),
Δ TRZYSZCZ POLNY C. campestris (in. t. plamiec; daw. kuryer, plamiec, tryszcz).
2. bot. <nazwa roślin>:
Δ p. pięciornik (kurze ziele).
Δ gw. podh. p. rojnik w zn. 1a./rojownik w zn. 1a.
Δ lud. kalis. p. wrzos.
TRZYŚKAWKI p. poziomka (pospolita).
TUBEK lud. p. dudek (zwyczajny).
TUCZA, T. KOŃSKA p. kasztanowiec (zwyczajny).
TUCZK (gw. kaszub.), TUCZKEK (gw. mazur.-pomor.) p. czermień błotna.
TUDZIENNIK p. miodunka (plamista).
TUJOWIEC bot. <nazwa mchów z rodziny tujowcowatych Thuidiaceae>:
Δ TUJOWIEC DELIKATNY Thuidium delicatulum,
Δ TUJOWIEC JODŁOWY p. jodłówka pospolita.
Δ TUJOWIEC SZEROKOLISTNY Th. recognitum,
Δ TUJOWIEC TAMARYSZKOWATY Th. tamariscinum,
Δ TUJOWIEC WŁOSKOLISTNY Th. philibertii.
TULASNELLA BRUNATNOFIOŁKOWA p. śluzowoszczka szarożółta.
TULEJA DĘBOWA p. lejkowiec (dęty).
TULIGŁÓWKA gw. podh. p. powojnik (alpejski).
TULIPANEK, TULIPANKI gw. podh. p. szafran (spiski).
TUMPOLA gw. mazow. p. topola.
TURA TRAWA gw. august. p. tomka (wonna).
TURANEK gw. małop. p. przymiotno (ostre).
TURBIK p. kuklik (pospolity).
TURBOT p. skarp: Ryb było w bród. I na Małym, i na Wielkim Morzu. Po topieliskach wałęsały się wielkie turboty, nie lada dla rybaka gratka. GOŹ. Przymorze 10.
TURCHOĆ lud. małopol. p. turkuć podjadek.
TURCYNA p. śliwa (tarnina).
TURECKA KAWA p. kruszczyk (szerokolistny).
TURECKI BEZ lud. sulech. p. bez (czarny).
TURECKI PIAREC gw. grodz. p. turzyca (pęcherzykowata).
TUREK p. lilia (złotogłów).
TUREK p. czubajka (kania).
TUREK p. pieczarka (łąkowa).
TUREK, T. SŁODKI p. płachetka zwyczajna.
TUREK p. smardz (stożkowaty).
TURFLE p. tęgoskór (cytrynowy).
TURFLE p. trufla (letnia).
TURKA p. płachetka zwyczajna.
TURKACZ lud. p. turkuć podjadek.
TURKAN ornit. <Somateria spectabilis, ptak z rodziny kaczkowatych Anatidae, do Polski zalatujący (in. edredon okazały)>: Jeszcze rzadziej niż edredon miękkopiór pojawia się na Bałtyku edredon okazały, czyli turkan. SOKOŁ. Ptaki II, 476.
TURKAWKA ornit.<nazwa ptaków z rodziny gołębiowatych Columbidae>:
Δ TURKAWKA daw. p. grzywacz w zn. 1a.
Δ TURKAWKA lud. p. sierpówka.
Δ TURKAWKA WSCHODNIA Streptopelia orientalis, do Polski zalatuje wyjątkowo (in.
synogarlica wschodnia),
Δ TURKAWKA ZWYCZAJNA S. turtur, w Polsce lęgowy, przelotny (in. t. kwilot, t. właściwa,
t. w. europejska; daw./lud. gardlica, garlica, garliczka, gołąb turkawka, gołąbek,
gruchawka, herliczka, krukawka, kwilot, marzy kokoszka, purciawka, sinogardlica,
sinogarlica, sinogarliczka, synogarlica, trukawka)>: W lesie zdradza turkawka swoją
obecność bardzo znamiennym gruchaniem, któremu zawdzięcza nazwę prawie we wszystkich
językach. Brzmi ono rytmicznie i przeciągle „Turrrr turrr turrrrrr”. SOKOŁ. Ptaki II, 133. •
Prawie przed jego oczyma mignęły dwie sztuki turkawek. (…) Leciały szybko, zdawały się
przecinać powietrze, skrzydła ich pracowały rytmicznie, lekko (…)Trzymały się blisko ziemi,
jakby nurkując, jakby obawiając się straty łączności z tą ziemią, leżącą tuż pod nimi. GOŹ. Loty
7.
TURKOĆ lud. małopol. p. turkuć podjadek.
TURKOT CZARNY p. dzięcioł (czarny).
TURKUĆ entom. TURKUĆ PODJADEK <Gryllotalpa gryllotalpa, owad prostoskrzydły z rodziny turkuciowatych Gryllotalpidae (in. t. pospolity; daw./lud. kruczek, medwediuch, medwedyk, niedźwiadek, podbij, podjadek, p. turkoć, skorpion, turchoć, turkacz, turkoć)>
TURLIKAĆ gw. ciesz. żyw. <o ptakach: gwizdać, śpiewać>: Kosy już turlikajóm. K.-T.-P.-W. Cieszyn 305.
TURLIKAĆ gw. <o dzwoneczku: wydawać brzęczący głos>: Rzeka (…) spłynęła już ostatnimi krami (…) Srebrzyste, perliste turlikanie słychać w drobnej fali, która unosi ostatnią pianę. WAŃK. Lata 44.
TURNIOWIEC lud. podh. p. jerzyk (zwyczajny) oraz p. pustułka (zwyczajna).
TUROŃ p. rudbekia naga.
TURÓWKA bot. <nazwa rodzimych gatunków roślin z rodziny traw Poaceae>:
Δ TURÓWKA LEŚNA Hierochloë australis (daw./lud. turza trawa, tuzia trawa, żubrówka),
Δ TURÓWKA ROZŁOGOWA H. repens,
Δ TURÓWKA SZORSTKA H. hirta,
Δ TURÓWKA WONNA H. odorata (in. turówka; daw./lud. dąbrówka, kłosówka, Panny Maryi trawa, tomka borowa, tomkowiec, tomkownica dąbrówka, t. tomka, t. turówka, t. żubrówka, trawa pańska, t. wonna, trawka pańska, turza trawa, żubrowa trawa, żubrówka, ż. wonna).
TURSKI BEZ lud. złot. p. bez (czarny).
TURZA TRAWA p. trzcinnik (leśny).
Najnowsze komentarze