To Top

„Słownik polskiego języka przyrodniczego” jest autorskim projektem Grzegorza Bobrowicza. Prace nad słownikiem zostały zapoczątkowane w roku 1990, a od roku 2010 prowadzone są intensywnie. Słownik jest zbiorem wyrazów opisujących dziką przyrodę Polski; głównie w skali makroskopowej (pominięto skalę mikro, budowę wewnętrzną organizmów, procesy fizjologiczne). Obejmuje on nazwy używane obecnie i dawniej, w tym gwarowe i ludowe. Słownik adresowany jest do wszystkich którym bliska jest dzika przyroda Polski. Więcej

Zakres tematyczny Słownika:

  • nazwy gatunków roślin Polski – dzikich i zadomowionych, m.in. grzybów, porostów, mszaków, paprotników, roślin nasiennych;
  • nazwy gatunków zwierząt Polski – dzikich i zadomowionych, m.in. mięczaków, stawonogów, kręgowców;
  • nazwy części roślin i zwierząt;
  • głosy zwierząt;
  • nazwy środowisk przyrodniczych, zbiorowisk roślinnych;
  • nazwy rzeźby terenu, wód, gleb; określenia miejsc w terenie itp.;
  • nazwy używane w leśnictwie dotyczące lasów, ich części itp.;
  • nazwy łowieckie dotyczące zwierząt, sposobów ich wabienia i in.;
  • nazwy używane w wędkarstwie dotyczące wód, ich fragmentów i in.;
  • nazwy używane w rolnictwie dotyczące obszarów rolnych, ich fragmentów i in.;
  • nazwy meteorologiczne, m.in. stany pogody, zjawiska na niebie itp.;
  • nazwy pór roku, miesięcy, pór dnia.

Obecnie w Słowniku znalazły się między innymi w dużej części kompletne nazwy gatunków takich grup systematycznych, jak: grzyby, porosty, paprotniki, rośliny nasienne; chrząszcze (część), motyle (część), prostoskrzydłe, ważki, mięczaki, minogi, ryby, ptaki. W przygotowaniu mszaki; pajęczaki, owady (pozostałe grupy), wije, skorupiaki, płazy, gady, ssaki.

Prezentowana część Słownika liczy około 15 tysięcy haseł. Docelowo szacuję, że objętość Słownika sięgnie około 50 tysięcy haseł. Na razie pozostawiam otwartą kwestię cytatów do poszczególnych haseł. Do niektórych haseł je zamieszczam; zwłaszcza cytaty nawiązujące do pochodzenia nazwy. Wykaz źródeł

Zapraszam wszystkich miłośników polskiego języka przyrodniczego do dzielenia się swoimi uwagami na temat Słownika lub poszczególnych jego haseł. Mniej

OBCĄŻNICA entom. OBCĄŻNICA NADBRZEŻNA <Labidura riparia, owadów z rzędu skorków, z rodziny obcężnicowatych Labiduridae (in. obcężnica, o. nadbrzeżna)>

OBCEJNIK daw. p. ślizgun.

OBCĘŻNICA, O. NADBRZEŻNA p. obcążnica nadbrzeżna.

OBDARTUS p. sromotnik (bezwstydny).

OBDUSZKI p. lepnica (zwisła).

OBERWISKO daw.(stpl.) <urwisko>

OBIAŁ ŁUSECZKOWATY p. wielosporek (większy).

OBIAŁ MODROZARODNIOWY p. wielosporek (siwy).

OBIELEC bot. <nazwa porostów z rodziny Stereocaulaceae>:
Δ OBIELEC GIPSOWY Squamarina gypsacea,
Δ OBIELEC GRUBSZY S. cartilaginea,
Δ OBIELEC LAMARCKA S. lamarckii,
Δ OBIELEC ROZETOWY S. lentigera,
Δ OBIELEC ZROSŁY S. concrescens.

OBIEREK bot. <nazwa porostów z rodziny chrobotkowatych Verrucariaceae>:
Δ OBIEREK MICHELIEGO Placidium michelii (in. łuskotek Micheliego, skórnica Micheliego),
Δ OBIEREK RUDAWY P. rufescens (in. łuskotek rudawy),
Δ OBIEREK RUDY P. lachneum (in. łuskotek rudy, skórnica ruda),
Δ OBIEREK WĄTROBIASTY P. squamulosum (in. łuskotek wątrobiasty, skórnica wątrobiasta).

OBIERUSZKA p. twardzioszek (przydrożny).

OBIEŻYŚWIAT daw. p. przewiercień (okrągłolistny).

OBIEŻYTY gw. ciesz. <pochyły, spadzisty>: Pod lasem mórny obieżyty kónsek pola, hnet po deszczu możesz na nim robić. K.-T.-P.-W. Cieszyn 198.

OBILI gw. ciesz. <zboże>

OBIONE bot. OBIONE SZYPUŁKOWA <Halimione pedunculata, zadomowiony u nas gatunek rośliny z rodziny komosowatych Chenopodiaceae>

OBLACZEK entom. <nazwa motyli z rodziny niedźwiedziówek Arctiidae>:
Δ OBLACZEK ANCYLEK Dysauxes ancilla,
Δ OBLACZEK GRANATEK Syntomis phegea.

OBLANY łow. <o dziku i ptakach, zwłaszcza o bekasie kszyku, dubelcie, słonce, przepiórce: tłusty; por. piczny, pyszny, żyrowny>: A zażywne wszystkie warchlaki, oblane jak z jesieni. ZABOR. W sercu 209.

OBŁAPA gw. p. kopytnik (pospolity).

OBŁAPNIK gw. ostródz.-warm.-mazur. p. powój (polny).

OBŁAWA daw.(stpl.) <zaspa piaszczysta>

OBŁOKOPIÓR daw. p. półpiórek (trójkącik).

OBŁOŹNIK p. bluszczyk (kurdybanek).

OBŁOŻNIK lud. p. bluszczyk (kurdybanek).

OBNAŻEK entom. <Gymnopleurus geoffroyi, chrząszcz z rodziny żukowatych Scarabaeidae>

OBNIŻ zool. <Liocranum rupicola, pająk z rodziny obniżowatych Liocranidae>

OBOJNACTWO p. androgynia.

OBOJNIK p. glistnik jaskółcze ziele.

OBOJNIK p. tojeść (pospolita).

OBRASKI daw. p. obrazki (plamiste).

OBRAZKI bot. <nazwa rodzimych gatunków roślin z rodziny obrazkowatych Araceae (daw./lud.
aaronowa broda, aron, aronek, aronik, arony, diablik)>:
Δ OBRAZKI ALPEJSKIE Arum alpinum,
Δ OBRAZKI PLAMISTE A. maculatum (daw./lud. aronek, aronowa broda, aronowe brody,
kleśniec plamisty, kozia broda, obraski, obrazkowiec plamisty, wężownik biały).

OBRAZKOWIEC PLAMISTY lud. p. obrazki (plamiste).

OBREDA daw.(stpl.) <poręby leśne>

OBRĘCZAK entom. <Pachnephorus sp., rodzaj chrząszczy z rodziny stonkowatych Chrysomelidae>

OBRĘCZKA lud. podh. p. drozd (obrożny).

OBROST
1a. bot. <nazwa porostów z rodziny obrostowatych Physciaceae>:
Δ OBROST BIAŁAWY Physcia albinea,
Δ OBROST CZARNIAWY p. orzast (czarniawy).
Δ OBROST DACHÓWKOWATY p. soreniec (dachówkowaty).
Δ OBROST DROBNY Ph. tenella,
Δ OBROST GWIAZDKOWATY Ph. stellaris,
Δ OBROST KĘDZIERZAWY Ph. tribacia,
Δ OBROST KOLISTY p. orzast (kolisty).
Δ OBROST LUGANEŃSKI p. orzast (luganeński).
Δ OBROST MCHOWY p. soreniec (mchowy).
Δ OBROST MODRY Ph. caesia,
Δ OBROST OPYLONY p. soreniec (opylony).
Δ OBROST ORZĘSIONY p. orzast (orzęsiony).
Δ OBROST OWŁOSIONY p. orzast (Nadvornika).
Δ OBROST PŁASKI p. obrostek płaski.
Δ OBROST POPIELATY p. soreniec (popielaty).
Δ OBROST POŚREDNI Ph. dimidiata,
Δ OBROST PROMIENISTY p. orzast (promienisty).
Δ OBROST RZĘSOWATY p. obrostnica (rzęsowata).
Δ OBROST SINAWY Ph. aipolia,
Δ OBROST SZCZECINKOWATY p. orzast (szczecinkowaty).
Δ OBROST SZKARŁATNY p. orzast (szkarłatny).
Δ OBROST WĄTŁY p. orzast (wątły).
Δ OBROST WZNIESIONY Ph. adscendens,
Δ OBROST ZMIENNY Ph. dubia.
Δ OBROST ŻÓŁTAWY p. soreniec (żółtawy).
1b. bot. OBROST ISLANDZKI p. płucnica (islandzka).

OBROSTEK bot. OBROSTEK PŁASKI <Hyperphyscia adglutinata, porost z rodziny obrostowatych Physiaceae (in. obrost płaski)>

OBROSTNICA
1. mikol. <nazwa porostów z rodziny obrostowatych Physciaceae>:
Δ OBROSTNICA MCHOWA Anaptychia bryorum,
Δ OBROSTNICA RZĘSOWATA A. ciliaris (daw. obrost rzęsowaty),
Δ OBROSTNICA WYSMUKŁA A. crinalis.
2. bot. p. głóg (jednoszyjkowy).

OBROTNICA p. głóg (jednoszyjkowy).

OBROŻNIK daw. p. sieweczka (obrożna).

OBRZEŻEK zool. <nazwa kleszczy z rodziny obrzeżków Argasisae (daw. gołębień)>
Δ OBRZEŻEK GOŁĘBIEŃ Argas reflexus (in. o. gołębi),
Δ OBRZEŻEK POLSKI A. polonicum.

OBSOKA łow. p. osoka w zn. 2a.

OBUPŁCIOWOŚĆ p. androgynia.

OBUTEK MIĘKKI p. ciżmówka (miękka).

OBUWIK POPOLITY
1a. bot. <Cypripedium calceolus, rodzimy gatunek rośliny z rodziny storczykowatych Orchidaceae (in. obuwik, obuwik zwyczajny, o. żółty; daw./lud. obuwnik, trzewiczek, trzewiczki, trzewiczlik zezuli, t. zwyczajny, trzewicznik, t. zwyczajny, trzewik, t. Panny Maryi)>
1b. bot. <nazwa innej rośliny>:
Δ OBUWIK p. kokoryczka (wonna).

OBUWNIK p. obuwik pospolity.

OBWĘŻYCA daw. p. obwężyn.

OBWĘŻYN entom. <nazwa chrząszczy z rodziny kózkowatych Cermabycidae (daw. obwężyca)>:
Δ OBWĘŻYN LIPOWIEC Stenostola ferrea,
Δ OBWĘŻYN POŁUDNIOWY S. dubia (in. o. leszczynowiec).

OBWŁOKA łow. <przynęta sporządzona z padliny lub wnętrzności zwierzęcych, wleczona po lesie w celu zwabienia zwierzyny w zasadzkę; in. owłoka; daw. obwłóczka>: Smaży się na tłuszczu kawał mięsa (…), które to mięso nosi nazwę „obwłoki” i służy do przynęcenia zwierza. Mięso to wlecze się na sznurku z tyłu za sankami i przejeżdża się z nim w poprzek zwykłych przesmyków wilczych; potem – ciągnąc wciąż obwłokę – podjeżdża się do upatrzonego miejsca, gdzie się zamierza rzucić lub już się rzuciło padlinę. Wilki, idąc przesmykiem, trafiają na ślad wleczonej obwłoki i dochodzą jej śladem aż do padliny. KORS. Rok 234.

OBWŁÓCZKA łow. daw. p. obwłoka.

OBWOJNA p. tojeść (pospolita).

OBYLANKA entom. <Evergestis frumentalis, motyl z rodziny wachlarzykowatych Crambidae>

OBZIMEK daw.(stpl.) <na wiosnę>

OBZIMĘ daw.(stpl.) <pod zimę, przez zimę, w zimie>

OCEANNIK ornit. OCEANNIK ŻÓŁTOPŁETWY <Oceanites oceanicus, ptak z rodziny nawałnikowatych Hydrobatidae, do Polski zalatujący wyjątkowo (in. nawałnik Wilsona, n. żółtopłetwy)>

OCHAB daw.(stpl.) <bagno, trzęsawisko, oparzelisko>

OCHAL p. goryczak (żółciowy).

OCHNAL p. goryczak (żółciowy).

OCHOJNIK entom. <nazwa mszyc z rodziny ochojnikowatych Adelgidae>:
Δ OCHOJNIK JODŁOWY Aphrastasia pectinae,
Δ OCHOJNIK SOSNOWY p. mszyca (sosnówka).
Δ OCHOJNIK ŚWIERKOWIEC Sacchiphantes viridis (in. o. szyszkowy, o. świerkowy, o. zielony, smrekun zielony; daw./lud. bawełnica, karmazynek),
Δ OCHOJNIK ŚWIERKOWO-MODRZEWIOWY Adelges laricis.

OCHOZA daw.(stpl.) <bagnisko, moczar>

OCHROST bot. <nazwa porostów z rodziny Pertusariaceae>:
Δ OCHROST BIAŁOŻÓŁTAWY Ochrolechia alboflavescens,
Δ OCHROST BLADY O. pallescens,
Δ OCHROST GRUBY O. parella,
Δ OCHROST KRUCHY O. frigida,
Δ OCHROST NIEPOZORNY O. arborea,
Δ OCHROST PROSZKOWANY O. microstictoides (in. otwornica mączysta),
Δ OCHROST PYSZNY O. androgyna,
Δ OCHROST SPĘKANY O. tartarea,
Δ OCHROST TURNERA O. turneri,
Δ OCHROST UPSALSKI O. upsaliensis (in. o. halny),
Δ OCHROST ZIELONKAWY O. subviridis.

© Copyright 1990-2024 Grzegorz Bobrowicz. Wszelkie prawa zastrzeżone. Kopiowanie zdjęć i treści wymaga pisemnej zgody autora.

Powrót do góry