To Top

„Słownik polskiego języka przyrodniczego” jest autorskim projektem Grzegorza Bobrowicza. Prace nad słownikiem zostały zapoczątkowane w roku 1990, a od roku 2010 prowadzone są intensywnie. Słownik jest zbiorem wyrazów opisujących dziką przyrodę Polski; głównie w skali makroskopowej (pominięto skalę mikro, budowę wewnętrzną organizmów, procesy fizjologiczne). Obejmuje on nazwy używane obecnie i dawniej, w tym gwarowe i ludowe. Słownik adresowany jest do wszystkich którym bliska jest dzika przyroda Polski. Więcej

Zakres tematyczny Słownika:

  • nazwy gatunków roślin Polski – dzikich i zadomowionych, m.in. grzybów, porostów, mszaków, paprotników, roślin nasiennych;
  • nazwy gatunków zwierząt Polski – dzikich i zadomowionych, m.in. mięczaków, stawonogów, kręgowców;
  • nazwy części roślin i zwierząt;
  • głosy zwierząt;
  • nazwy środowisk przyrodniczych, zbiorowisk roślinnych;
  • nazwy rzeźby terenu, wód, gleb; określenia miejsc w terenie itp.;
  • nazwy używane w leśnictwie dotyczące lasów, ich części itp.;
  • nazwy łowieckie dotyczące zwierząt, sposobów ich wabienia i in.;
  • nazwy używane w wędkarstwie dotyczące wód, ich fragmentów i in.;
  • nazwy używane w rolnictwie dotyczące obszarów rolnych, ich fragmentów i in.;
  • nazwy meteorologiczne, m.in. stany pogody, zjawiska na niebie itp.;
  • nazwy pór roku, miesięcy, pór dnia.

Obecnie w Słowniku znalazły się między innymi w dużej części kompletne nazwy gatunków takich grup systematycznych, jak: grzyby, porosty, paprotniki, rośliny nasienne; chrząszcze (część), motyle (część), prostoskrzydłe, ważki, mięczaki, minogi, ryby, ptaki. W przygotowaniu mszaki; pajęczaki, owady (pozostałe grupy), wije, skorupiaki, płazy, gady, ssaki.

Prezentowana część Słownika liczy około 15 tysięcy haseł. Docelowo szacuję, że objętość Słownika sięgnie około 50 tysięcy haseł. Na razie pozostawiam otwartą kwestię cytatów do poszczególnych haseł. Do niektórych haseł je zamieszczam; zwłaszcza cytaty nawiązujące do pochodzenia nazwy. Wykaz źródeł

Zapraszam wszystkich miłośników polskiego języka przyrodniczego do dzielenia się swoimi uwagami na temat Słownika lub poszczególnych jego haseł. Mniej

FLEGMIAK ZŁAMANOBRZEGI p. zasłonak (gorzkawy).

FLEK gw. ciesz. <większy kawałek pola>

FLEMEN <charakterystyczna poza z uniesioną głową i marszczeniem górnej wargi przyjmowana przez samce żubra, łosia i jelenia podczas łowienia woni rujnej samicy>

FLIDER p. bez (czarny).

FLIDER lud. p. lilak pospolity.

FLORA bot. <ogół gatunków roślin danego obszaru>: Jeżeli znamy wszystkie rośliny rosnące na jakimś obszarze, możemy powiedzieć, że posiadami wiadomości o florze tego terenu. FABISZ. Sudety 22.
Δ FLORA ALPEJSKA <flora wysokogórska; nazwa zbiorowa dla roślin wysokogórskich>: Już na początku epoki lodowej doszło do wymieszania się górskich elementów flory alpejskiej z górskimi elementami flory arktycznej. SZAFER Epoka 58.
Δ FLORA PRZEŻYTKOWA daw. <flora pozostała z dawnego okresu geologicznego>: Na samym Półwyspie Skandynawskim było takich miejscowych ostoi co najmniej trzy i one też żywią dotychczas florą przeżytkową. SZAFER Epoka 55.

FLORYSTYCZNA GEOGRAFIA ROŚLIN p. florystyka.

FLORYSTYKA bot. <dział geografii roślin zajmujący się inwentaryzacją flory określonego regionu (in. florystyczna geografia roślin, geobotanika florystyczna) >

FÔBRY gw. żyw. p. chaber (bławatek).

FOJNA lud. p. sosna (zwyczajna).

FORELA daw. p. pstrąg potokowy.

FORGA BIAŁA p. czapla (biała).

FORMACJA ROŚLINNA bot. <typ szaty roślinnej wyróżniony na podstawie ogólnego wyglądu zewnętrznego, np. łąka, las liściasty>

FORSKOT gw. ciesz. <gatunek kosa o specjalnym głosie>: Forskot mo taki chrapliwy głos i tak forści. K.-T.-P.-W. Cieszyn 97.

FORTUSZNIK gw. ciesz. p. przywrotnik w zn. 1a.

FORTUSZNIK p. przywrotnik (połyskujący).

FOTOAUTOTROF bot. zwykle w lm fotoautotrofy <organizmy samożywne (autotrofy) zdolne do fotosyntezy>

FRANCISZEK lud. p. zimorodek (zwyczajny).

FRANCOWATE ZIELE p. tojeść (pospolita).

FRANTKA daw. p. gruboudka.

FREATOFIL p. stygofil.

FRĘDZLIK bot. <nazwa mchów z rodziny płoniwowatych Pottiaceae>:
Δ FRĘDZLIK GLINIASTY Pseudocrossidium hornschuchianum,
Δ FRĘDZLIK ŚLIMAKOWATY P. revolutum.

FRUCZAK
1a. entom. <nazwa motyli z rodziny zawisaków Sphingidae>
Δ FRUCZAK BUJANKOWIEC Hemaris fuciformis,
Δ FRUCZAK GOŁĄBEK Macroglossum stellatarum,
Δ FRUCZAK TRUTNIOWIEC Hemaris tityus.
1b. daw. FRUCZAK WIESIOŁKOWIEC p. postojak wiesiołkowiec.

FRYZURKI indyw. <owocostan kuklika górskiego złożony z niełupek a wyglądający jak włochata kulk>: W chwili owocowania łodygi kwiatowe [kuklika górskiego] przyozdabiają się w szare fryzurki, przypominające owocostany sasanki alpejskiej. Piórkowate włosy fryzurki to aparat lotny poszczególnych owocków – niełupek, które dzięki niemu mogą być roznoszone daleko przez wiatr. Piórka te powstają przez silne wydłużenie się w czasie owocowania szyjek słupków. FABISZ. Sudety 94.

FUCZEĆ gw. ciesz. <wiać>: Ale fuczy wiater przez szpary do kuchynie. K.-T.-P.-W. Cieszyn 98.

FUFAJKA p. czernidłak (pospolity).

FUJAĆ gw. ciesz. <o zawieji>: Podziwejcie się jak wiater pięknie śnigym fujo! K.-T.-P.-W. Cieszyn 99.

FUJAWICA gw. ciesz. <zawierucha śnieżna>

FUKACZKA p. czasznica (oczkowata).

FUKACZKA p. purchawka (chropowata).

FULMAR ornit. FULMAR ZWYCZAJNY <Fulmarus glacialis, ptak z rodziny burzykowatych Procellariidae, do Polski zalatujący wyjątkowo (in. petrel)>

FURCHAWKA p. purchawka (chropowata).

FURKAĆ gw. ciesz. <latać>: Podziwejcie się jak już ty młode ptoszki furkajóm. K.-T.-P.-W. Cieszyn 99.

FURKNÓĆ gw. ciesz. <szybko przelecieć>: Ptoszek furknie i uż go ni ma. K.-T.-P.-W. Cieszyn 99.

FUTEK lud. p. dudek (zwyczajny).

FUTRO
1a. zool. <u ssaków: sierść pokrywająca skórę wielu ssaków lub skóra zwierzęca pokryta sierścią>:
Włosy [wilka] ukształtowane z naskórka spełniają wiel funkcji. Przede wszystkim okrywają ciało
tworząc tzw. futro i pełnią isttotną rolę w ochronie przed zmianami temperatury, a także
urazami mechanicznymi. WIERZB. Wilk 15.
1b. łow. <j.w., ale o drapieżnikach>:Udało nam się psy połapać i wziąć na drążki, miały one pyski
pełne kudłów z futra [rysia], a przecież go na drzewo nie zapędziły. WODZ. Wspom. cyt. SH

FUZAN lud. niem. p. bażant (łowny).

FYLLOKLADIA p. gałęziak w zn. 1b.

FYLODIUM p. liściak.

FYRLOCKI p. tojeść (bukietowa).

© Copyright 1990-2024 Grzegorz Bobrowicz. Wszelkie prawa zastrzeżone. Kopiowanie zdjęć i treści wymaga pisemnej zgody autora.

Powrót do góry