To Top

„Słownik polskiego języka przyrodniczego” jest autorskim projektem Grzegorza Bobrowicza. Prace nad słownikiem zostały zapoczątkowane w roku 1990, a od roku 2010 prowadzone są intensywnie. Słownik jest zbiorem wyrazów opisujących dziką przyrodę Polski; głównie w skali makroskopowej (pominięto skalę mikro, budowę wewnętrzną organizmów, procesy fizjologiczne). Obejmuje on nazwy używane obecnie i dawniej, w tym gwarowe i ludowe. Słownik adresowany jest do wszystkich którym bliska jest dzika przyroda Polski. Więcej

Zakres tematyczny Słownika:

  • nazwy gatunków roślin Polski – dzikich i zadomowionych, m.in. grzybów, porostów, mszaków, paprotników, roślin nasiennych;
  • nazwy gatunków zwierząt Polski – dzikich i zadomowionych, m.in. mięczaków, stawonogów, kręgowców;
  • nazwy części roślin i zwierząt;
  • głosy zwierząt;
  • nazwy środowisk przyrodniczych, zbiorowisk roślinnych;
  • nazwy rzeźby terenu, wód, gleb; określenia miejsc w terenie itp.;
  • nazwy używane w leśnictwie dotyczące lasów, ich części itp.;
  • nazwy łowieckie dotyczące zwierząt, sposobów ich wabienia i in.;
  • nazwy używane w wędkarstwie dotyczące wód, ich fragmentów i in.;
  • nazwy używane w rolnictwie dotyczące obszarów rolnych, ich fragmentów i in.;
  • nazwy meteorologiczne, m.in. stany pogody, zjawiska na niebie itp.;
  • nazwy pór roku, miesięcy, pór dnia.

Obecnie w Słowniku znalazły się między innymi w dużej części kompletne nazwy gatunków takich grup systematycznych, jak: grzyby, porosty, paprotniki, rośliny nasienne; chrząszcze (część), motyle (część), prostoskrzydłe, ważki, mięczaki, minogi, ryby, ptaki. W przygotowaniu mszaki; pajęczaki, owady (pozostałe grupy), wije, skorupiaki, płazy, gady, ssaki.

Prezentowana część Słownika liczy około 15 tysięcy haseł. Docelowo szacuję, że objętość Słownika sięgnie około 50 tysięcy haseł. Na razie pozostawiam otwartą kwestię cytatów do poszczególnych haseł. Do niektórych haseł je zamieszczam; zwłaszcza cytaty nawiązujące do pochodzenia nazwy. Wykaz źródeł

Zapraszam wszystkich miłośników polskiego języka przyrodniczego do dzielenia się swoimi uwagami na temat Słownika lub poszczególnych jego haseł. Mniej

CZAPLA
1. ornit. <nazwa ptaków z rodziny czaplowatych Ardeidae>:
Δ CZAPLA BIAŁA Egretta alba, w Polsce lęgowa, wędrowna i zimująca (in. cz. biała duża, cz.
białego pióra, cz. egretta, cz. forga, cz. srebrzysta): Czapla biała jest pięknym,
śnieżnobiałym ptakiem. W porze godowej wyrastają jeje na ramionach pióra ozdobne,
osłaniające grzbiet jak delikatny welon. Dochodzą one do 45 cm długości i oznaczają się rzadko
osadzonymi, wydłużonymi promieniami na kształt włosów. SOKOŁ. Ptaki II, 210. • Czapla
biała w okresie godowym pyszni się ozdobnymi piórami na grzbiecie. Rozwiane przez wiatr,
przypominają fantazyjny szal. KŁOS. G.T. Prawdziwa 65. • Spostrzegłem parę pięknych
śnieżnobiałych czapli forgi (…) odnalezienie gniazda czapli białej okupiłoby brak łabędzia,
ptaki te bowiem są jeszcze rzadsze i trudniejsze do podejścia. PUCH. Łabędź 25.
Δ CZAPLA MODRONOSA Ardeola ralloides, do Polski zalatująca (in. cz. grzywiasta, cz.
kasztanowata, cz. modronos; daw./lud. czapelka modronosa, modronos): Czapla
modronosa należy do najmniejszych gatunków czapli i jest nieznacznie większa od bączka,
którego przypomina również ogólnym ubarwieniem, ale jest znacznie jaśniejsza, bez czarnych
partii. SOKOŁ. Ptaki II, 213.
Δ CZAPLA NADOBNA Egretta garzetta, do Polski zalatująca, sporadycznie lęgowa (in. cz.
biała mniejsza, cz. garceta, cz. garzetta, cz. jedwabista; daw./lud. czaplon nadobny):
Czapla nadobna żyje towarzysko na rozległych bagnach, o brzegach porośniętych trzciną,
wikliną i drzewami, a szczególnie chętnie trzyma się lasów zalanych wodą. SOKOŁ. Ptaki II,
212.
Δ CZAPLA PURPUROWA Ardea purpurea, w Polsce nieregularnie lęgowa, przelotna,
wyjątkowo zimująca (in. cz. czerwona, cz. purpura, cz. rdzawa, cz. rudawa): Aczkolwiek
czapla purpurowa rzeczywiście łączy w sobie pewne zewnętrzne cechy czapli siwej i bąka,
niemniej jednak jest odrębnym gatunkiem.(…) Czapla purpurowa żyje w trzcinie, a w
przeciwieństwie do czapli siwej, niechętnie zrywa się do lotu i rzadko pokazuje na wolnych
przestrzeniach. SOKOŁ. Ptaki II, 208. • Choć nazwa „czapla purpurowa” jest nieco
przesadzona, gdyż w istocie ptak ten nie jest purpurowy, to jednak jego ubarwienie, złożone z
różnych odcieni rudego, brązu i szarości, wzbogacone rysunkiem czarnych linii i plamek na
głowie i szyi, nadaje mu nieco egzotyczny wygląd. STAW. Ptaki 2. • Chłopcy spostrzegli na tle
sitowia stojącą nieruchomo, jak gdyby zadumaną czaplę rudawą i bąka. OSSEN. W polskiej 61.
Δ CZAPLA SIWA A. cinerea, w Polsce lęgowa, przelotna i zimująca (in. cz. popielata, cz.
pospolita, cz. siwego pióra, cz. zwyczajna): Czapla siwa, gdy stoi w wodzie lub na ziemi
zachowuje milczenie i nie zdradza swej obecności. SOKOŁ. Ptaki II, 201. • Czaple siwe zajmują
najchętniej stare gniazda i tylko w braku gniazd zeszłorocznych decydują się na słanie nowych.
SOKOŁ. Ptaki II, 205.
Δ CZAPLA ZŁOTAWA Bubulcus ibis, do Polski zalatująca (in. czapelka, cz. złotawa).
2. ornit. daw. <nazwa innych ptaków>:
Δ CZAPLA BĄCZEK p. bączek (zwyczajny).
Δ CZAPLA BĄK p. bąk (zwyczajny).
Δ CZAPLA BĄK WIĘKSZY p. bąk (zwyczajny).
Δ CZAPLA BĄK BĄCZEK p. bączek (zwyczajny).
Δ CZAPLA BĄK MAŁY p. bączek (zwyczajny).
Δ CZAPLA BĄK WŁAŚCIWY p. bąk (zwyczajny).
Δ CZAPLA BOCIAN p. bocian (biały).
Δ CZAPLA BOCIAN CZARNY p. bocian (czarny).
Δ CZAPLA HUCZEK p. bączek (zwyczajny).
Δ CZAPLA HUK p. bąk (zwyczajny).
Δ CZAPLA MALEŃKA p. bączek (zwyczajny).
Δ CZAPLA NOCNA p. ślepowron.
Δ CZAPLA NOCNIK p. ślepowron.
Δ CZAPLA NOCORYK p. ślepowron.
Δ CZAPLA ŚLEPOWRON p. ślepowron.
Δ CZAPLA ŚLEPOWRON WŁAŚCIWY p. ślepowron.
Δ CZAPLA TRZCINNIK p. bączek (zwyczajny).
Δ CZAPLA ZDROBNIAŁA p. bączek (zwyczajny).
Δ CZAPLA ŻURAW p. żuraw.

CZAPLA p. czubajka (kania).

  • 1

© Copyright 1990-2024 Grzegorz Bobrowicz. Wszelkie prawa zastrzeżone. Kopiowanie zdjęć i treści wymaga pisemnej zgody autora.

Powrót do góry