„Słownik polskiego języka przyrodniczego” jest autorskim projektem Grzegorza Bobrowicza. Prace nad słownikiem zostały zapoczątkowane w roku 1990, a od roku 2010 prowadzone są intensywnie. Słownik jest zbiorem wyrazów opisujących dziką przyrodę Polski; głównie w skali makroskopowej (pominięto skalę mikro, budowę wewnętrzną organizmów, procesy fizjologiczne). Obejmuje on nazwy używane obecnie i dawniej, w tym gwarowe i ludowe. Słownik adresowany jest do wszystkich którym bliska jest dzika przyroda Polski. Więcej
Zakres tematyczny Słownika:
Obecnie w Słowniku znalazły się między innymi w dużej części kompletne nazwy gatunków takich grup systematycznych, jak: grzyby, porosty, paprotniki, rośliny nasienne; chrząszcze (część), motyle (część), prostoskrzydłe, ważki, mięczaki, minogi, ryby, ptaki. W przygotowaniu mszaki; pajęczaki, owady (pozostałe grupy), wije, skorupiaki, płazy, gady, ssaki.
Prezentowana część Słownika liczy około 15 tysięcy haseł. Docelowo szacuję, że objętość Słownika sięgnie około 50 tysięcy haseł. Na razie pozostawiam otwartą kwestię cytatów do poszczególnych haseł. Do niektórych haseł je zamieszczam; zwłaszcza cytaty nawiązujące do pochodzenia nazwy. Wykaz źródeł
Zapraszam wszystkich miłośników polskiego języka przyrodniczego do dzielenia się swoimi uwagami na temat Słownika lub poszczególnych jego haseł. Mniej
BĄK
1a. ornit. BĄK ZWYCZAJNY<Botaurus stellaris, ptak z rodziny czaplowatych Ardeidae, w Polsce
lęgowy, przelotny i zimujący (in. bąk, b. większy, b. właściwy; daw./lud. baba, czapla bąk,
cz. b. większy, cz. b. właściwy, cz. huk, hupało, trzcinowa pompa)>: Bąk trzyma się
wyłącznie pasa trzcin lub łozów porastających brzegi moczarów, stawów i jezior, wymaga
jednak większych kompleksów tych roślinności, tworzącej trudno dostępny i zwarty gąszcz.
(…) Bąk żyje bardzo skrycie i przez cały dzień nie wychodzi z pasa trzcin. Dopiero późnym
wieczorem i w nocy zmienia miejsce lub przelatuje w trzciny sąsiednie, na drugą stronę jeziora.
Jego ubarwienie doskonale zlewa się z kolorem suchych badyli, jak również z barwą dolnej
partii świeżych roślin. Należy specjalnie podkreślić, że dolne partie świeżej, rosnącej trzciny nie
są zielone. lecz już w czerwcu mają barwę żółtawą, taką samą jak badyle zeschłe. Zatem szata
bąka nigdy nie odcina się od barwy otaczającej roślinności. (…) W niebezpieczeństwie bąk nie
zrywa się do ucieczki, lecz wyciąga szyjęi nastawia dziób pionowo w górę, a pióra przykłada do
ciała, dlatego też staje się cienki i długi jak linijka. Jedynie ku dołowi ciało jego nieco się
rozszerza. W tej pozycji najzupełniej zacierają się kontury ptaka i równocześnie staje się on
łudząco podobny do wiązki suchych trzcin. (…) Jeżeli bąk spostrzeże, że niebezpieczeństwo
wzrasta i że jest zauważony, zmienia zachowanie się: przypada do ziemi, kurczy szyję, zwraca
dziób w kierunku wroga, stroszy pióra na całym ciele i roztacza skrzydła. W tej pozycji sprawia
wrażenie kilkakrotnie większego niż jest w rzeczywistości i przypomina rozgniewanego
puchacza. SOKOŁ. Ptaki II, 217. • Bąk zgarbił szyję, powolnym ruchem wyciągnął nogę i
postawił na gnieździe. W tej pozycji znowu trwał kilkanaście minut. PUCH. Bezkrwawe 111. •
Spłoszyła [gęś] tam z kolei bąka, który zwyciągniętą szyją i zwisającymi nogami przelaciał nad
naszymi głowami, kracząc podobnie jak kruk. Był to widocznie sygnał alarmu czy trwogi, gdyż
natychmiast z różnyuch miejsc poderwały się kwaczące kaczki, a nawet łyski, które dotychczas
spokojnie pływały po otwartych wodach. PUCH. Łabędź 27. • Bąk czuje się bezpieczny w
trzcinowisku dzięki barwom ochronnym i umiejętności upodobnienia się do łodyg trzcinowych.
Potrafią to już bąkowe pisklęta. KŁOS G.S.T. Biebrza 146. • Bąk należy zapewne do
rekordzistów pod względem donośności głosu – w spokojne noce można go usłyszeć nawet z
odległości 5 kilometrów. GRASZ. Ptaki 41.
1b. ornit. daw. <nazwa innych ptaków>:
Δ p. puchacz (zwyczajny).
Δ BĄK BĄCZEK, B. MAŁY p. bączek.
2a. entom. <nazwa muchówek z rodziny bąkowatych Tabanidae>:
Δ BĄK p. jusznica deszczowa.
Δ BĄK BRĄZOWY Tabanus sudeticus,
Δ BĄK BYDLĘCY T. bovinus (in. bąk),
Δ BĄK ZDOBNY T. tropicus.
2b. entom. <nazwa innych muchówek>
Δ p. giez (bydlęcy).
Δ BĄK KOŃSKI p. giez (koński).
Najnowsze komentarze