Grzegorz Bobrowicz

ŚWIECZNICA mikol. ŚWIECZNICA ROZGAŁĘZIONA <Clavicorona pyxidata, grzyb z rodziny szyszkogłówkowatych Auriscalpiaceae (in. świecznik rozgałęziony; daw. goździeniec kieliszkowaty, g. kubkowaty)>

ŚWIECZNIK daw.(stpl.) <światło niebieskie (słońce, księżyc)>

ŚWIECZNIK gw. podh. p. goryczka (trojeściowa).

ŚWIECZNIK gw. podh. p. goryczka (wąskolistna).

ŚWIECZNIK p. świetlik (łąkowy).

ŚWIECZNIK ROZGAŁĘZIONY p. świecznica rozgałęziona.

ŚWIEGOTKA daw. p. oknówka.

ŚWIEGOTKA daw. p trzcinniczek (zwyczajny).

ŚWIER p. świerk (pospolity).

ŚWIERBOBUS lud. podkarp. p. głóg w zn. 1a.

ŚWIERCZ daw.(stpl.) <świerszcz>

ŚWIERCZAK ornit. daw. p. potrzeszcz oraz p. świerszczak (zwyczajny).

ŚWIERCZYK daw. p. dzięciołek.

ŚWIERCZYNA
1a. bot. <bór, którego drzewostan utworzony jest głównie ze świerka>: Droga zarośnięta
zdeptaną trawą, pełna kamieni, które w nią wrosły, wiła się wśród gęstej, młodej świerczyny.
ŻER. Ludzie 523. • Regiel górny jest krainą świerka. Piętro to sięga [w Sudetach] do około 1250
m n.p.m. Występujące tu świerki są przeważnie pochodzenia naturalnego i wraz z innymi
roślinami tworzą zbiorowisko wysokogórskiego boru świerkowego zwanego świerczyną.
FABISZ. Sudety 26.
Δ BOREALNA ŚWIERCZYNA Sphagno girgensohnii-Piceetum (in. bagienna ś. mszysta, b. ś.
paprociowa, borealna ś. bagienna, b. ś. na torfie, bór świerkowy torfowcowy, ś. na
torfie): Dno doliny na znacznych powierzchniach pokrywa świerczyna na torfie – bór o
cechach tajgi. ŁAP. August. 15.
Δ DOLNOREGLOWA ŚWIERCZYNA NA TORFIE Bazzanio-Piceetum (in. dolnoreglowy
świerkowy bór na torfie, podmokła ś. górska),
Δ GÓRNOREGLOWA ŚWIERCZYNA KARPACKA Plagiothecio-Piceetum (in. acydofilna
zachodniokarpacka ś. górnoreglowa, górnoreglowa acidofilna ś. karpacka),
Δ GÓRNOREGLOWA ŚWIERCZYNA SUDECKA Calamagrostio villosae-Piceetum (in. g. ś.
obszaru hercyńsko-sudeckiego, górnoreglowy bór sudecki, sudecki bór świerkowy, ś.
sudecka).
Δ NAWAPIENNA ŚWIERCZYNA GÓRNOREGLOWA Polysticho-Piceetum,
1b. bot. p. świerk (pospolity): Gdy się podeszło już blisko do drzewa, na którym gra nasz głuszec,
nieraz, o ile jest jeszcze ciemnawo, wypada go długo wypatrywać, zwłaszcza jeśli szelma siedzi
wysoko wśród gęstych rozgałęzień sośniny, a jeszcze gorzej świerczyny. KIEN. Nad 511.

ŚWIERCZYNEK entom. <Micrambe sp., rodzaj chrząszczy z rodziny zatęchlakowatych Cryptophagidae>

ŚWIEREK gw. podh. p. modrzew (europejski).

ŚWIERGOLA lud. mazow. p. wróbel (domowy).

ŚWIERGOŁUŚKA lud. śląsk. p. dzierlatka zwyczajna.

ŚWIERGOTEK ornit. <nazwa ptaków z rodziny pliszkowatych Motacillidae (daw. konik,
­piszczak, piszczek, świergotka, źrzóbek)>:
Δ ŚWIERGOTEK DRZEWNY Anthus trivialis, w Polsce lęgowy, przelotny (in. ś. leśny, ś.
psnerka; daw./lud. drzewiec, piszczek, p. zdzieblik, pliszka drzewiec, psnerka,
skowronek śmieciucha, zdzeblo, zdzieblik),
Δ ŚWIERGOTEK GÓRNY. Ś. GÓRSKI, Ś. NADWODNY, Ś. SIWARNIK, Ś. SIWERNIAK,
Ś. WODNY daw. p. siwerniak: Spośród bloków skalnych, po których rączo przeskakiwał
świergotek nadwodny (…) wystrzeliły listeczki wierzby niby-zielnej. KARP. Tytan 536.
Δ ŚWIERGOTEK ŁĄKOWY A. pratensis, w Polsce lęgowy, przelotny i zimujący (in. ś. łączny,
ś. łąkowiec; daw./lud. kośnik, piszczek, podrest, skowronek kośnik, źdźbło),
Δ ŚWIERGOTEK NADMORSKI A. petrosus, w Polsce przelotny,
Δ ŚWIERGOTEK POLNY A. campestris, w Polsce lęgowy, przelotny i wyjątkowo zimujący (in.
świergotek, ś. polowy, ś. rolowy, ś. rudawiec, ś. rudawy; daw./lud. pliszka polowiec,
psnerka polna, skowronek polowiec),
Δ ŚWIERGOTEK RDZAWOGARDŁY A. cervinus, w Polsce przelotny (in. ś. rdzawogardlisty,
ś. rdzawogardzielowy),
Δ ŚWIERGOTEK SZPONIASTY A. ricgardi, do Polski zalatuje,
Δ ŚWIERGOTEK TAJGOWY A. hodgsoni, do Polski zalatuje wyjątkowo,
Δ ŚWIERGOTEK TUNDROWY A. gustavi, do Polski zalatuje wyjątkowo.

ŚWIERGOTKA daw. p. świergotek.

ŚWIERK
1a. bot. ŚWIERK POSPOLITY <nazwa rodzimego gatunku drzewa z rodziny sosnowatych
Pinaceae (in. świerk, ś. zwyczajny; daw./lud. agleja, aglija, choina, choinka, chojka, dana,
eglija, fiżel, gedlina, giglija, gleglija, gliglija, hujka, iglina, jagielina, jagla, jaglej,
jagleja, jaglia, jaglija, jaglunka, jagła, jedlina, jegiel, jegla, jeglaczka, jeglasa, jeglaska,
jeglaszka, jegleina, jeglej, jegleja, jeglenina, jeglija, jeglijasa, jeglijina, jeglijka, jeglina,
jegliwina, jegła, jiglija, jiglina, jodła, j. czerwona, jodła świerk, leglij, leglija, rsiok, sierz,
siok, skrzeczak, skrzek, skrzeki, skwierczyna, skwierk, smerek, smereka, smrek,
smreka, smrk, smroczyna, smrok, smurecek, smurek, smyrek, sosna świerk, szmerek,
śrok, świer, świerczyna, świerka, świr, śwircek, świrczyna, świrek, świrk, świrkowe
drzewo, świrzak, tana)>:
1b. bot. <nazwa zadomowionych u nas gatunków drzew z rodziny sosnowatych>
Δ ŚWIERK BIAŁY P. glauca,
Δ ŚWIERK SITKAJSKI P. sitchensis.
1c. bot. Δ ŚWIERK ISTEBNIAŃSKI <ekotyp świerka pospolitego rosnącego w Beskidzie
Śląskim>: Tu napotkać można rozległe, naturalne siedlisko świerczyn – wysokoprodukcyjnych
rekordzistów drzewnych, takich jak na przykład świerk istebniański, osobliwość florystyczna na
skalę światową, żyjący w górskiej dziedzinie zielonego Śląska. MYCZ. Puszcz 18.
1d. bot. <nazwa innego drzewa>:
Δ ŚWIERK gw. podh. p. modrzew (europejski).

ŚWIERKA daw. p. świerk (pospolity).

ŚWIERKOTKA daw. p. oknówka.

ŚWIERKOWY p. koźlarz (czerwony).

ŚWIERSZCZ entom. <nazwa owadów prostoskrzydłych z rodziny świerszczowatych Gryllidae>:
Δ ŚWIERSZCZ DOMOWY Acheta domesticus,
Δ ŚWIERSZCZ POLNY Gryllus campestris.

ŚWIERSZCZAK
1a. ornit. <nazwa ptaków z rodziny świerszczaków Locustellidae>:
Δ ŚWIERSZCZAK MELODYJNY Locustella certhiola, do Polski zalatujący wyjątkowo,
Δ ŚWIERSZCZAK ZWYCZAJNY L. naevia, w Polsce lęgowy, przelotny (in. świerszczak;
daw./lud. gajówka świerszczak, piegża szerokoogonowa, pokrzewka świerkojad,
strumieniówka świerszczak, świerczak, świerszczyk, trzciniak świerszcz, t. świerszczyk,
trzcinniczek świerszczyk): Oto wśród traw i turzyc niesie się ni to głos świerszcza, ni
pasikonika – choć oba po trosze przypomina. Śpiewaka tego trudno spostrzec, bo zwykle
odzywa się wprost z turzycowej gęstwiny, siedząc na wyższym źdźble. (…) Nazywa się
świerszczak. KŁOS. G.S.T. Ptaki 174.
1b. ornit. daw. p. cierlik.

ŚWIERSZCZYK
1. entom. ŚWIERSZCZYK SZARY <Modicogryllus frontalis, owad prostoskrzydły z rodziny
świerszczowatych Gryllidae>
2. ornit. daw. p. dzięciołek oraz p. świerszczak (zwyczajny).

ŚWIERZĄBEK
1a. bot. <nazwa rodzimych gatunków roślin z rodziny baldaszkowatych Apiaceae (daw./lud.
blekotek)>:
Δ ŚWIERZĄBEK BULWIASTY Chaerophyllum bulbosum (in. ś. bulwkowy; daw./lud. mirrha
ziele, popie jajka, świerzop bulwiasty, trybula bulwiasta, t. grubokorzeniowa, t.
korzeniowa, trzebula, ziele mira),
Δ ŚWIERZĄBEK GAJOWY Ch. temulum (in. ś. zwisły; daw./lud. blekotek, świerząbek
odurzający),
Δ ŚWIERZĄBEK KORZENNY Ch. aromaticum (in. ś. aromatyczny, ś. wonny; daw./lud.
barśnica, gerszyca, kôjski kmin),
Δ ŚWIERZĄBEK ORZĘSIONY Ch. hirsutum (in. ś. dziki, ś. kosmaty, ś. szorstko-włosisty):
Świerząbek orzęsiony kwitnie długo. Niżej w górach widzimy jego kwiaty już w maju, wyżej w
czerwcu i lipcu. Po raz drugi kwitnie w sierpniu. FABISZ. Sudety 100.
1b. bot. <nazwa zadomowionej u nas rośliny z rodziny baldaszkowatych>:
Δ ŚWIERZĄBEK ZŁOTAWY Ch. aureum.
1c. bot. <nazwa innych roślin>:
Δ ŚWIERZĄBEK LEŚNY p. trybula (leśna).

ŚWIERZBICA POLNA p. świerzbnica (polna).

ŚWIERZBIEC p. chaber (driakiewnik).

ŚWIERZBIK entom. <nazwa motyli z rodziny miernikowców Geometridae>:
Δ ŚWIERZBIK BIAŁOKROPEK C. albipunctata,
Δ ŚWIERZBIK BIAŁOOCZEK C. albiocellaria,
Δ ŚWIERZBIK KRESKOWIAK C. linearia,
Δ ŚWIERZBIK NADĘBEK C. quercimontaria,
Δ ŚWIERZBIK NAKROPEK C. punctaria,
Δ ŚWIERZBIK PIERŚCIENIAK C. annularia,
Δ ŚWIERZBIK POREK C. porata,
Δ ŚWIERZBIK RUDOSTRZĘPEK C. ruficilaria,
Δ ŚWIERZBIK WAHADLIK C. pendularia (in. ś. zwisak),
Δ ŚWIERZBIK ŹRENICZAK C. puppillaria.

ŚWIERZBNICA
1a. bot. <nazwa rodzimych gatunków roślin z rodziny szczeciowatych Dipsacaceae (daw./lud. polna
drjakiew)>:
Δ ŚWIERZBNICA KARPACKA Knautia kitaibelii (in. ś. górska),
Δ ŚWIERZBNICA LEŚNA K. dipsacifolia,
Δ ŚWIERZBNICA POLNA K. arvensis (in. świerzbnica; daw./lud. dratewka, driakiew polna,
dryakiew, dryjakiew polna, głowoc, głód, hołod, naparstki Matki Boskiej, polna
dryakiew, postrzałowa trawa, świerzbica polna, ziele świętego Urbana).
1b. bot. <nazwa innej rośliny>:
Δ ŚWIERZBNICA p. chaber (driakiewnik).

ŚWIERZEPA p. rzodkiew (świrzepa).

ŚWIERZEPA p. szałwia (łąkowa).

ŚWIERZOP p. rzodkiew (świrzepa).

ŚWIERZOP BULWIASTY p. świerząbek (bulwiasty).

ŚWIETLANKA bot. ŚWIETLANKA DŁUGOSZOWATA <Schistostega pennata, mech z rodziny świetlankowatych Schistostegaceae>

ŚWIETLEC MAŁY p. żywiec (cebulkowy).

ŚWIETLIK
1a. bot. <nazwa rodzimych gatunków roślin z rodziny trędownikowatych Scrophulariaceae (daw./lud.
jesiynniocek, kurzyniec, sporysz, świeczki ziele, świetnik)>:
Δ ŚWIETLIK BŁĘKITNY Euphrasia coerulea,
Δ ŚWIETLIK GAJOWY E. nemorosa (in. ś. zwarty),
Δ ŚWIETLIK KERNERA E. kerneri,
Δ ŚWIETLIK ŁĄKOWY E. rostkoviana (in. świetlik, ś. lekarski; daw./lud. eufraza, eufrazyja,
jesiynniocek, korzyniec, kurzyniec, oczanka, oczarka, oczka ptasie, ptasie oczka,
swietlec, świeczki, świecznik, świetnik, ś. pospolity, świtnik, złodziej mileczny, z.
mleczny),
Δ ŚWIETLIK MALEŃKI E. minima (in. ś. drobny),
Δ ŚWIETLIK NADOBNY E. picta,
Δ ŚWIETLIK SALZBURSKI E. salisburgensis,
Δ ŚWIETLIK TATRZAŃSKI E. tatrae,
Δ ŚWIETLIK WĄTŁY E. micrantha (in. ś. smukły),
Δ ŚWIETLIK WIOSENNY E. vernalis (in. świetlik, ś. krótkogruczołkowy),
Δ ŚWIETLIK WYPRĘŻONY E. stricta (in. ś. lekarski, ś. prosty, ś. sztywny; daw./lud. ptasie
oczka, świeczki).
1b. bot. <nazwa innej rośliny>:
Δ ŚWIETLIK p. zagorzałek (późny).
2. entom. ŚWIETLIK, Ś. ŚWIĘTOJAŃSKI <Lampyris noctiluca, nazwa chrząszcza z rodziny
świetlikowatych Lampyridae; jeden z „robaczków świętojańskich”>: – A co to błyszczy przy
ziemi? To pewnie wilcze oczy świecą. – Gdzie? Ach, to? Świetliki latarki zapaliły. – Co to? –
No, świętojańskie robaczki. Złapać takich dziesiątek do szklanki, to czytać można, jak przy
świecy. RODZ. Lato 76.

ŚWIETLIM MODRY p. tarczyca (pospolita).

ŚWIETLINKA bot. ŚWIETLINKA POSPOLITA <Candelaria concolor, porost z rodziny Candelariaceae>

ŚWIETNIK p. świetlik (łąkowy).

ŚWIETNIK p. zagorzałek (późny).

ŚWIETNIK gw. podh. p. świetlik.

ŚWIETNIK POSPOLITY p. świetlik (łąkowy).

ŚWIETNOZIELNY daw.(stpl.) <odznaczający się barwą zieloną i błyszczącą>

ŚWIĘT daw. p. świętek.

ŚWIĘTEGO JAKÓBA KWIAT p. starzec (Jakubek).

ŚWIĘTEGO JANA PAS p. widłak (goździsty).

ŚWIĘTEGO JANA ROBACZEK p. robaczek świętojański.

ŚWIĘTEGO JANA ZIELE p. jastrun (właściwy).

ŚWIĘTEGO JANA ZIELE daw. p. dziurawiec (zwyczajny).

ŚWIĘTEGO PIOTRA ŁYSINA, Ś. P. ZIELE daw./lud. p. czarcikęs (łąkowy).

ŚWIĘTEK entom. <nazwa chrząszczy z rodziny biegaczowatych Carabidae (daw. święt, świętoszek, ubarwik)>:
­Δ ŚWIĘTEK KRZYŻACZEK Panagaeus cruxmajor.

ŚWIĘTOJANKA p. porzeczka (agrest).

ŚWIĘTOJANKA gw. kaszub., ostródz.-warm.-mazur., wlkp. p. porzeczka w zn. 1a.

ŚWIĘTOJANKI p. wiśnia (pospolita).

ŚWIĘTOJANKI lud. p. porzeczka (czarna).

ŚWIĘTOJANNY BEST gw. ostródz.-warm.-mazur. p. bez (czarny).

ŚWIĘTOJAŃKI p. porzeczka (czarna).