Słownik przyrodniczy – Grzegorz Bobrowicz

To Top

„Słownik polskiego języka przyrodniczego” jest autorskim projektem Grzegorza Bobrowicza. Prace nad słownikiem zostały zapoczątkowane w roku 1990, a od roku 2010 prowadzone są intensywnie. Słownik jest zbiorem wyrazów opisujących dziką przyrodę Polski; głównie w skali makroskopowej (pominięto skalę mikro, budowę wewnętrzną organizmów, procesy fizjologiczne). Obejmuje on nazwy używane obecnie i dawniej, w tym gwarowe i ludowe. Słownik adresowany jest do wszystkich którym bliska jest dzika przyroda Polski. Więcej

Zakres tematyczny Słownika:

nazwy gatunków roślin Polski – dzikich i zadomowionych, m.in. grzybów, porostów, mszaków, paprotników, roślin nasiennych;
nazwy gatunków zwierząt Polski – dzikich i zadomowionych, m.in. mięczaków, stawonogów, kręgowców;
nazwy części roślin i zwierząt;
głosy zwierząt;
nazwy środowisk przyrodniczych, zbiorowisk roślinnych;
nazwy rzeźby terenu, wód, gleb; określenia miejsc w terenie itp.;
nazwy używane w leśnictwie dotyczące lasów, ich części itp.;
nazwy łowieckie dotyczące zwierząt, sposobów ich wabienia i in.;
nazwy używane w wędkarstwie dotyczące wód, ich fragmentów i in.;
nazwy używane w rolnictwie dotyczące obszarów rolnych, ich fragmentów i in.;
nazwy meteorologiczne, m.in. stany pogody, zjawiska na niebie itp.;
nazwy pór roku, miesięcy, pór dnia.

Obecnie w Słowniku znalazły się między innymi w dużej części kompletne nazwy gatunków takich grup systematycznych, jak: grzyby, porosty, paprotniki, rośliny nasienne; chrząszcze (część), motyle (część), prostoskrzydłe, ważki, mięczaki, minogi, ryby, ptaki. W przygotowaniu mszaki; pajęczaki, owady (pozostałe grupy), wije, skorupiaki, płazy, gady, ssaki.

Prezentowana część Słownika liczy około 15 tysięcy haseł. Docelowo szacuję, że objętość Słownika sięgnie około 50 tysięcy haseł. Na razie pozostawiam otwartą kwestię cytatów do poszczególnych haseł. Do niektórych haseł je zamieszczam; zwłaszcza cytaty nawiązujące do pochodzenia nazwy. Wykaz źródeł

Zapraszam wszystkich miłośników polskiego języka przyrodniczego do dzielenia się swoimi uwagami na temat Słownika lub poszczególnych jego haseł. Mniej

CADZIERZĄWIECZ p. mięta (nadwodna).

CALIZNA gw. ciesz. <nie spulchniony bronami kawałek zaoranego pola>: Źle się kopie w tych ziymniokach bo to calizna. K.-T.-P.-W. Cieszyn 59.

CAŁOBRZEGI bot. <liść, płatek i in. bez ząbków i wcięć na brzegu>

CAMARYSZEK p. września pobrzeżna.

CAPINA gw. ciesz. <smród kozła w czasie rui>

CAPOŃ entom. <nazwa chrząszczy z rodziny kózkowatych Cermabycidae>:
Δ CAPOŃ MGLISTY Leiopus nebulosus,
Δ CAPOŃ OSIKOWY L. punctulatus.

CAR-ZIELE p. lepiężnik (biały).

CAR-ZIELE p. lepiężnik (różowy).

CAR p. podbiał (pospolity): Na miejscach, które dziś piaskiem zaniosło, gdzie car i trzcina zarasta (…) stał okrąg pięknego miasta. MICK. Ball. cyt. SD

CAR-ZELE p. lobelia jeziorna.

CAR ZIELE p. podbiał (pospolity).

CARAMUCHA lud. łuk. siedl. p. czeremcha (zwyczajna).

CARCINIEC gw. żyw. p. pieprzyca (gruzowa).

CARCINIEC gw. żyw. p. żarnowiec (miotlasty).

CARNA JAGODA p. borówka (czarna).

CARNA SÓJKA lud. suw. p. sójka (zwyczajna).

CARNA WRONA lud. siedl. p. gawron w zn 1a.

CARNE ZYTO gw. oraw. p. chaber (bławatek).

CARNOKOSA lud. ostroł. p. kos (zwyczajny).

CARNOSKRZYDŁA lud. ostroł. p. kos (zwyczajny).

CAROWNE ZIELI gw. żyw. p. bez (hebd).

CARYCZKA gw. p. pokrzyk (wilcza jagoda).

CARZ-ZIELE p. lepiężnik (różowy).

CARZIELE BIAŁE p. lepiężnik (biały).

CĄBER p. macierzanka (piaskowa).

CĄBRZYCA p. kanianka (macierzankowa).

CEBULA bot. <przekształcony pęd podziemny rośliny, kulisty lub jajowaty, o silnie skróconej łodydze, zwanej piętką i mięsistych liściach, będący organem spichrzowym i przetrwalnikowym (in. cebulka)>: Cebule (tulipana, lilii, hiacyntu) wytwarzają w kątach swych łusek młode cebulki, z których po zakorzenieniu się i przerwaniu połączenbia z rośliną macierzystą wyrastają również samodzielne rośliny. SZAF. W. Bot. cyt. SD

CEBULAK p. muchomor (zielonawy).

CEBULATKA p. muchomor (cytrynowy).

CEBULICA bot. <nazwa rodzimych gatunków roślin z rodziny liliowatych Liliaceae>:
Δ CEBULICA DWULISTNA Scilla bifolia (in. c. olszynowa, oszloch, o. dwulistny): Niebieszczą się drobne, lazurowobłękitne, 6-płatkowe kwiatki cebulicy dwulistnej, słusznie tak nazwanej, gdyż z podziemnej jej cebuli wyrastają tylko 2 długie a wąskie liście rynienkowate, otaczające z obu stron łodyżkę kwiatową. DYAK. Przyr. cyt. SD
Δ CEBULICA TRÓJLISTNA S. kladnii.

CEBULKA p. cebula.

CEBULKI POLNE gw. podh. p. mieczyk (dachówkowaty).

CECELIJA p. glistnik jaskółcze ziele.

CECHOWAĆ łow. p. kreślić: Koguty dobrze już „cechują” na tokowiskach! A to najlepszy znak, że prędko zaczną tokować. DOŁĘGA Oko 38.

CECÓTKA lub. małopol. p. czeczotka (zwyczajna).

CECYDIA p. wyrośla.

CECYLIA p. centuria (pospolita).

CEDR p. jałowiec (pospolity).

CEDR, C. SYBERYJSKI daw. p. sosna (limba).

CEDZIĆ
1a. gw. oraw. <o deszczu: padać gwałtownie, obficie>
1b. gw. ciesz. <o ciągłym drobnym deszczu: padać>: Cały dzień cedzi z nieba. K.-T.-P.-W. Cieszyn
60.