To Top

„Słownik polskiego języka przyrodniczego” jest autorskim projektem Grzegorza Bobrowicza. Prace nad słownikiem zostały zapoczątkowane w roku 1990, a od roku 2010 prowadzone są intensywnie. Słownik jest zbiorem wyrazów opisujących dziką przyrodę Polski; głównie w skali makroskopowej (pominięto skalę mikro, budowę wewnętrzną organizmów, procesy fizjologiczne). Obejmuje on nazwy używane obecnie i dawniej, w tym gwarowe i ludowe. Słownik adresowany jest do wszystkich którym bliska jest dzika przyroda Polski. Więcej

Zakres tematyczny Słownika:

  • nazwy gatunków roślin Polski – dzikich i zadomowionych, m.in. grzybów, porostów, mszaków, paprotników, roślin nasiennych;
  • nazwy gatunków zwierząt Polski – dzikich i zadomowionych, m.in. mięczaków, stawonogów, kręgowców;
  • nazwy części roślin i zwierząt;
  • głosy zwierząt;
  • nazwy środowisk przyrodniczych, zbiorowisk roślinnych;
  • nazwy rzeźby terenu, wód, gleb; określenia miejsc w terenie itp.;
  • nazwy używane w leśnictwie dotyczące lasów, ich części itp.;
  • nazwy łowieckie dotyczące zwierząt, sposobów ich wabienia i in.;
  • nazwy używane w wędkarstwie dotyczące wód, ich fragmentów i in.;
  • nazwy używane w rolnictwie dotyczące obszarów rolnych, ich fragmentów i in.;
  • nazwy meteorologiczne, m.in. stany pogody, zjawiska na niebie itp.;
  • nazwy pór roku, miesięcy, pór dnia.

Obecnie w Słowniku znalazły się między innymi w dużej części kompletne nazwy gatunków takich grup systematycznych, jak: grzyby, porosty, paprotniki, rośliny nasienne; chrząszcze (część), motyle (część), prostoskrzydłe, ważki, mięczaki, minogi, ryby, ptaki. W przygotowaniu mszaki; pajęczaki, owady (pozostałe grupy), wije, skorupiaki, płazy, gady, ssaki.

Prezentowana część Słownika liczy około 15 tysięcy haseł. Docelowo szacuję, że objętość Słownika sięgnie około 50 tysięcy haseł. Na razie pozostawiam otwartą kwestię cytatów do poszczególnych haseł. Do niektórych haseł je zamieszczam; zwłaszcza cytaty nawiązujące do pochodzenia nazwy. Wykaz źródeł

Zapraszam wszystkich miłośników polskiego języka przyrodniczego do dzielenia się swoimi uwagami na temat Słownika lub poszczególnych jego haseł. Mniej

CIARCINIEC p. żarnowiec (miotlasty).

CIARKA, CIARCYNA gw. p. śliwa (tarnina).

CIARKI lud. p. śliwa (tarnina).

CIĄBEREK p. macierzanka (piaskowa).

CIBORA bot. <nazwa rodzimych gatunków roślin z rodziny turzycowatych Cyperaceae>:
Δ CIBORA BRUNATNA Cyperus fuscus (in. b. brązowa, c. czarnobrunatna, c. czerwona),
Δ CIBORA MICHELA p. dichostylis Michela.
Δ CIBORA ŻÓŁTA C. flavescens.

CICHOLAS p. kolcowój pospolity.

CIECIERZYCZKA p. traganek (pęcherzykowaty).

CIECIORECZKA, C. POSPOLITA p. cieciorka (pstra).

CIECIORECZKA p. traganek (pęcherzykowaty).

CIECIORKA
1a. bot. CIECIORKA PSTRA <Coronilla varia, rodzimy gatunek rośliny z rodziny motylkowatych
Fabaceae (in. cieciorka, cieciorka kolorowa, c. różnobarwna; daw./lud. babie zęby,
ciecioreczka, ciecioreczka pospolita, cieciórka pospolita, drabinka, goryczka, otoczka
pospolita, pyszki, siekiernica, wika wonna, wilczy groch, wonna wyka)>
1b. bot. <nazwa innej rośliny>:
Δ CIECIORKA DZIKA p. traganek (pęcherzykowaty).
Δ CIECIORKA ŻÓŁTA p. groszek (łąkowy).
2. łow. <samica cietrzewia>:
Δ CIECIORKA

CIECIOTKA lub. małopol. p. czeczotka (zwyczajna).

CIECIOTKA p. brzoza (brodawkowata).

CIECIOTKA p. brzoza (omszona).

CIECIÓRKA POSPOLITA p. cieciorka (pstra).

CIEĆWIERZ gw. p. cietrzew (zwyczajny).

CIEKONÓŻKA p. muchomor (szarawy).

CIEKONÓŻKA p. twardzioszek (czosnaczek).

CIEMIENICA entom. <Acrocera sp. rodzaj muchówek z rodziny Acroceridae>

CIEMIENIEC zool. <nazwa pająków z rodziny ciemieńcowatych Dictynidae>:
Δ CIEMIENIEC KĘDZIERZAWNIK Dictyna uncinata.

CIEMIENNIK daw. p. ciemiernik.

CIEMIERNIK bot. <nazwa roślin z rodziny jaskrowatych Ranunculaceae (daw./lud. ciemiennik)>:
Δ CIEMIERNIK CZERWONAWY Helleborus purpurascens (in. c. purpurowy), gatunek rodzimy,
Δ CIEMIERNIK ZIELONY H. viridis, gatunek u nas zadomowiony.

CIEMIERZYCA gw. p. ciemiężyca.

CIEMIERZYCA p. trędownik (skrzydlaty).

CIEMIERZYCA, C. BIAŁA lud. p. ciemiężyca (biała).

CIEMIERZYCA, C. ZIELONA, C. ZIELONKOWATA lud. p. ciemiężyca (zielona).

CIEMIERZYCA CZARNA daw. p. ciemiężyca (czarna).

CIEMIERZYCZKA p. wrotycz (maruna).

CIEMIĘRZYK p. ciemiężyk (białokwiatowy).

CIEMIĘŻYCA bot. <nazwa rodzimych gatunków roślin z rodziny liliowatych Liliaceae (daw./lud.
ciemierzyca)>:
Δ CIEMIĘŻYCA BIAŁA Veratrum album (in. ciemierzyca, c. biała),
Δ CIEMIĘŻYCA CZARNA V. nigrum (in. ciemierzyca czarna, ciemiężyca czerwona),
Δ CIEMIĘŻYCA ZIELONA V. lobelianum (in. ciemierzyca, c. zielona, c. zielonkowata,
ciemiężyca Lobeliego; daw./lud. rękowka): Ciemiężyca zielona jest rośłinąleczniczą
dostarczającą trującego związku veratryny. FABISZ. Sudety 136.

CIEMIĘŻYK
1a. bot. CIEMIĘŻYK BIAŁOKWIATOWY <Vincetoxicum hirundinaria, rodzimy gatunek rośliny z
rodziny trojeściowatych Asclepiadaceae (in. c. biały, c. drobnokwiatowy, c. lekarski, c.
pospolity; daw./lud. boża wola, broda, ciemięrzyk, czemiernik pospolity, nazdrzyk
sybiryjski, tojeść, trojeść, zwyciężyjad)>
1b. bot. <nazwa innej rośliny>:
Δ CIEMIĘŻYK daw. p. skalnica.

CIEMNIK
1. entom. CIEMNIK CZARNY <Melanophila acuminata, chrząszcz z rodziny bogatkowatych
Buprestidae (in. c. kanadyjski; daw. pomarszczak, pomarszczuch)>
2. bot. <nazwa porostów z rodziny Fuscideaceae>:
Δ CIEMNIK BUKOWY Fuscidea fagicola,
Δ CIEMNIK DROBNY F. pusilla,
Δ CIEMNIK GOTEBORSKI F. gothoburgensis (in. krążniczka goteborska),
Δ CIEMNIK KOCHA F. kochiana (in. krążniczka Kocha),
Δ CIEMNIK KUBKOWY F. cyathoides (in. krążniczka kubkowa),
Δ CIEMNIK LIGHTFOOTA F. lightfootii (in. krążniczka Lightfoota),
Δ CIEMNIK MIĘKKI F. mollis (in. krążniczka miękka),
Δ CIEMNIK NADRZEWNY F. arboricola,
Δ CIEMNIK NIEPOZORNY F. lygaea (in. krążniczka niepozorna),
Δ CIEMNIK ROZERWANY F. praeruptorum (in. krążniczka rozerwana),
Δ CIEMNIK SKUPIONY F. austera (in. krążniczka skupiona),
Δ CIEMNIK ZAKRZYWIONY F. recensa (in. krążniczka zakrzywiona),
Δ CIEMNIK ZWYCZAJNY F. oculata.

CIEMNOBIAŁKA mikol. <nazwa grzybów z rodziny gąskowatych Tricholomataceae>:
Δ CIEMNOBIAŁKA BIAŁOSZARA Melanoleuca polioleuca,
Δ CIEMNOBIAŁKA BRODAWKOWANOTRZONOWA M. verrucipes,
Δ CIEMNOBIAŁKA BULWIASTOTRZONOWA M. stridula,
Δ CIEMNOBIAŁKA CEBULOWOTRZONOWA M. kavinae,
Δ CIEMNOBIAŁKA CIEMNA M. melaleuca (in. ciemnogłówka ciemna; daw. bedłka czarniawa),
Δ CIEMNOBIAŁKA JASNOSZARA M. exscissa (daw. c. regularna),
Δ CIEMNOBIAŁKA KRÓTKOTRZONOWA M. brevipes (in. gąsowniczka krótkotrzonowa),
Δ CIEMNOBIAŁKA NISKA M. humilis,
Δ CIEMNOBIAŁKA PŁOWA M. cognata (in. c. wiosenna; daw. c. pokrewna),
Δ CIEMNOBIAŁKA PIASKOLUBNA M. evenosa,
Δ CIEMNOBIAŁKA POPĘKANA M. strictipes,
Δ CIEMNOBIAŁKA PRĄŻKOWANOTRZONOWA M. grammopodia,
Δ CIEMNOBIAŁKA RÓŻNOBLASZKOWA M. arcuata,
Δ CIEMNOBIAŁKA SUBALPEJSKA M. subalpina,
Δ CIEMNOBIAŁKA SZARAWA M. schumacheri,
Δ CIEMNOBIAŁKA TRAWNIKOWA M. graminicola.

CIEMNOBLASZEK mikol. <nazwa grzybów z rodziny pieczarkowatych Agaricaceae>:
Δ CIEMNOBLASZEK KRWISTOZARODNIKOWY Melanophyllum haematospermum,
Δ CIEMNOBLASZEK ZIELONOBLASZKOWY M. eyrei.

CIEMNOBLASZEK BELKOWY p. niszczyca (belkowa).

CIEMNOBOCZNIAK mikol. <nazwa grzybów z rodziny zasłonakowatych Cortinariaceae>:
Δ CIEMNOBOCZNIAK BUKOWY Ramicola centunculus,
Δ CIEMNOBOCZNIAK BURSZTYNOWOTRZONOWY R. reducta,
Δ CIEMNOBOCZNIAK GAŁĄZKOWY R. haustellaris,
Δ CIEMNOBOCZNIAK PACHNĄCY R. sumptuosa,
Δ CIEMNOBOCZNIAK TURZYCOWY R. laevigata.

CIEMNOGŁÓWKA CIEMNA p. ciemnabiałka (ciemna).

CIEMNOKRES entom. <nazwa motyli z rodziny miernikowców Geometridae>:
Δ CIEMNOKRES BRZOZOWIEC Cabera exanthemata,
Δ CIEMNOKRES CZEREMSZAK Lomographa temerata,
Δ CIEMNOKRES DWUPLAMEK L. bimaculata,
Δ CIEMNOKRES ROKITNIK Cabera leptographa,
Δ CIEMNOKRES WIERZBOWIEC C. pusaria.

CIEMNOSKÓREK BELKOWY p. niszczyca (belkowa).

CIEMNOSKÓRNIK mikol. CIEMNOSKÓRNIK PÓŁNOCNY <Boreostereum radiatum, grzyb z rodziny skórowcowatych Boreostereaceae (in. boreoskórek promieniowy)>

CIEMNOTWARDNIK mikol. <nazwa grzybów z rodziny zasłonakowatych Cortinariaceae>:
Δ CIEMNOTWARDNIK BOCZNOTRZONOWY Phaeomarasmius rimundicola,
Δ CIEMNOTWARDNIK ŁUSKOWATY P. erinaceus (in. c. okazały).

CIENIK mikol. <nazwa porostów z rodziny tarczownicowatych Parmeliaceae>:
Δ CIENIK KĘDZIERZAWY Pseudephebe pubescens (in. tarczownica kędzierzawa),
Δ CIENIK WEŁNISTY P. minuscula (in. tarczownica wełnista).

CIENISTKA bot. <nazwa rodzimych paproci z rodziny paprotnikowatych Aspidiaceae>:
Δ CIENISTKA ROBERTA Gymnocarpium robertianum (in. zachyłka Roberta),
Δ CIENISTKA TRÓJKĄTNA G. dryopteris (in. zachyłka trójkątna; daw./lud. maluchna paprotka, noc i dzień, orli korzeń, paproć mała, paprotka trójkątna, strusie pióro, zgasiewka, zagaszewka).

CIENKONÓG, C. CZARNOSKRZYDŁY daw. p. szczudłak zwyczajny.

CIENKOZĄB bot. CIENKOZĄB STYRYJSKI <Leptodontium styriacum, mech z rodziny płoniwowatych Pottiaceae>

CIEPLICE gw. ciesz. <ciepłe kraje>: W jesieni ptoki odlatujóm do cieplic K.-T.-P.-W. Cieszyn 68.

CIERKOT lud. wrześn. p. potrzeszcz.

CIERLIK ornit. <Emberiza cirlus, ptak z rodziny trznadlowatych Emberizidae, do Polski zalatuje wyjątkowo (in. trznadel cierlik; daw. poświerka świerszczak, świerszczak)>

CIERNIAK p. śliwa (tarnina).

CIERNIAKI lud. małop. p. głóg w zn. 1a.

CIERNIAKI p. śliwa (tarnina).

CIERNICZEK ichtiol. <Pungitius pungitius, rodzimy gatunek ryby z rodziny ciernikowatych Gasterosteidae (in. c. północny; daw./lud. koluszka cierniczek, rogatka)>

CIERNIE lud. p. głóg w zn. 1a.

CIERNIE gw. p. śliwa (tarnina).

CIERNIE gw. ostródz.-warm.-mazur. p. róża (dzika).

CIERNIE, C. KOZŁOWE, C. KOŹLE, C. WIRGINIJSKIE daw./lud. p. kolcowój pospolity.

CIERNIE BIAŁE p. głóg (dwuszyjkowy).

CIERNIE BIAŁE p. głóg (jednoszyjkowy).

CIERNIE CZARNE p. śliwa (tarnina).

CIERNIK
1a. ichtiol. <Gasterosteus aculeatus, rodzimy gatunek ryby z rodziny ciernikowatych Gasterosteidae (in.
czart, kat, kolka; daw./lud. jazgier, jazgierka, jaźwica, kacik, koluszczka, koluszka,
kozyra, żgaj, żgajek)>: Tuż pod powierzchnią, niedaleko od brzegu uwija się jedna z (…) ryb,
zwana kolką albo ciernikiem. Jest ona bardzo mała, ma zaledwie kilka centymetrów długości,
ale za to posiada kilka wystających kolców, dzięki którym nie obawia się żadnych drapieżców
wodnych. DYAK. Przyr. cyt. SD. • Żyjące w naszych wodach cierniki budują rodzaj specjalnego
gniazda, gdzie samiczka składa ikrę, a samiec opiekuje się młodym potomstwem odstraszając
drapieżników. GAJ. W. Symb. cyt. SD.
1b. ichtiol. CIERNIK MORSKI p. pocierniec.
2. entom. daw. p. ociernica.
3. bot. <nazwa roślin>:
Δ CIERNIK p. głóg (dwuszyjkowy).
Δ CIERNIK p. głóg (jednoszyjkowy).
Δ CIERNIK p. kolcowój pospolity.
Δ CIERNIK p. śliwa (tarnina).

CIERNIOKRĘT daw. p. gąsiorek oraz p. srokosz w zn. 1a.

© Copyright 1990-2024 Grzegorz Bobrowicz. Wszelkie prawa zastrzeżone. Kopiowanie zdjęć i treści wymaga pisemnej zgody autora.

Powrót do góry