To Top

„Słownik polskiego języka przyrodniczego” jest autorskim projektem Grzegorza Bobrowicza. Prace nad słownikiem zostały zapoczątkowane w roku 1990, a od roku 2010 prowadzone są intensywnie. Słownik jest zbiorem wyrazów opisujących dziką przyrodę Polski; głównie w skali makroskopowej (pominięto skalę mikro, budowę wewnętrzną organizmów, procesy fizjologiczne). Obejmuje on nazwy używane obecnie i dawniej, w tym gwarowe i ludowe. Słownik adresowany jest do wszystkich którym bliska jest dzika przyroda Polski. Więcej

Zakres tematyczny Słownika:

  • nazwy gatunków roślin Polski – dzikich i zadomowionych, m.in. grzybów, porostów, mszaków, paprotników, roślin nasiennych;
  • nazwy gatunków zwierząt Polski – dzikich i zadomowionych, m.in. mięczaków, stawonogów, kręgowców;
  • nazwy części roślin i zwierząt;
  • głosy zwierząt;
  • nazwy środowisk przyrodniczych, zbiorowisk roślinnych;
  • nazwy rzeźby terenu, wód, gleb; określenia miejsc w terenie itp.;
  • nazwy używane w leśnictwie dotyczące lasów, ich części itp.;
  • nazwy łowieckie dotyczące zwierząt, sposobów ich wabienia i in.;
  • nazwy używane w wędkarstwie dotyczące wód, ich fragmentów i in.;
  • nazwy używane w rolnictwie dotyczące obszarów rolnych, ich fragmentów i in.;
  • nazwy meteorologiczne, m.in. stany pogody, zjawiska na niebie itp.;
  • nazwy pór roku, miesięcy, pór dnia.

Obecnie w Słowniku znalazły się między innymi w dużej części kompletne nazwy gatunków takich grup systematycznych, jak: grzyby, porosty, paprotniki, rośliny nasienne; chrząszcze (część), motyle (część), prostoskrzydłe, ważki, mięczaki, minogi, ryby, ptaki. W przygotowaniu mszaki; pajęczaki, owady (pozostałe grupy), wije, skorupiaki, płazy, gady, ssaki.

Prezentowana część Słownika liczy około 15 tysięcy haseł. Docelowo szacuję, że objętość Słownika sięgnie około 50 tysięcy haseł. Na razie pozostawiam otwartą kwestię cytatów do poszczególnych haseł. Do niektórych haseł je zamieszczam; zwłaszcza cytaty nawiązujące do pochodzenia nazwy. Wykaz źródeł

Zapraszam wszystkich miłośników polskiego języka przyrodniczego do dzielenia się swoimi uwagami na temat Słownika lub poszczególnych jego haseł. Mniej

ŻARÓWKA p. purchawka (chropowata).

ŻARTOPŁOCH gw. p. gołąbek (słodkawy).

ŻARTOWNIŚ daw. p. gąsiorek oraz p. pełzacz.

ŻARUNA p. pokrzywa (zwyczajna).

ŻĄBR daw.(stpl.) <żubr> p. żubr.

ŻEBRO CZARTOWE p. czarcikęs (łąkowy).

ŻEBROWIEC
1a. bot. ŻEBROWIEC GÓRSKI <Pleurospermum austriacum, rodzimy gatunek rośliny z rodziny
baldaszkowatych Apiaceae>
1b. bot. <nazwa innych roślin>:
Δ ŻEBROWIEC p. barszcz (zwyczajny).
Δ ŻEBROWIEC p. podrzeń żebrowiec.
1c. bot. ŻEBROWIEC PAPROCIOWATY <Cratoneuron filicinum, mech z rodziny
żebrowcowatych Cratoneuraceae>

ŻEBRÓWKA p. podrzeń żebrowiec.

ŻEBRZYCA
1a. bot. ŻEBRZYCA ROCZNA <Seseli annum, rodzimy gatunek rośliny z rodziny
baldaszkowatych Apiaceae (in. ż. barwna; daw./lud. koprownik, k. czerwony, łaniczyst,
zebrzyca)>
1b. bot. <nazwa innych roślin>:
Δ ŻEBRZYCA KMINKOLISTNA p. olszewnik (kminkolistny).
Δ ŻEBRZYCA OLEŚNIK p. oleśnik (górski).
Δ ŻEBRZYCA POŚREDNIA p. oleśnik (górski).

ŻEGAWICA gw. podh. p. pokrzywa (żegawka).

ŻEGAWKA lud. p. pokrzywa (żegawka).

ŻEGLAREK
1. entom. p. paź (żeglarz).
2. zool. p. weliger.

ŻEGLARZ daw. p. paź (żeglarz).

ŻEGLOTKA daw. p. dzwoniec (zwyczajny).

ŻEGŁOTKA daw. p. wróbel (skalny).
żegzułka, żegżołka, żegżułka ……………………….. daw./lud. p. kukułka (zwyczajna).

ŻEGZUŁKA, ŻEGŻOŁKA, ŻEGŻUŁKA daw.(stpl.)/lud. p. kukułka (zwyczajna).

ŻELATYNIEC bot. <nazwa porostów z rodziny Lichinaceae>:
Δ ŻELATYNIEC ARNOLDA Lemmopsis arnoldiana,
Δ ŻELATYNIEC ZIEMNY L. pelodes (in. strupinka ziemna).

ŻELAZNIAK p. werbena pospolita.

ŻELAŹNICA p. chaber (driakiewnik).

ŻELAŹNIK p. werbena pospolita.

ŻELEK SZTYWNY bot. <Gelatinopsis ericetorum, porost z rodziny Helotiaceae>

ŻELEŹNIK p. werbena pospolita.

ŻEŁUCZKA mikol. <nazwa porostów z rodziny tarczownicowatych Parameliaceae>:
Δ ŻEŁUCZKA IZYDIOWA Xanthoparmelia conspersa (in. tarczownica obsypana),
Δ ŻEŁUCZKA MOUGEOTA X. mougeotii (in. tarczownica Mougeota),
Δ ŻEŁUCZKA ZMIENNA X. somloensis.

ŻENEPIŃ p. jałowiec (pospolity).

ŻER p. mak (polny).

ŻERDZIAK daw. p. żerdzianka.

ŻERDZIANKA entom. <nazwa chrząszczy z rodziny kózkowatych Cermabycidae (daw. cierniorożec, żerdziak)>:
Δ ŻERDZIANKA daw. p. zgrzypik twardokrywka.
Δ ŻERDZIANKA KRAWIEC Monochamus sartor,
Δ ŻERDZIANKA PLAMISTA M. saltuarius,
Δ ŻERDZIANKA SOSNÓWKA M. galloprovincialis : Żerdzianka sosnówka świetnie czuje się w lasach sosnowych. Jest dobrym lotnikiem. MARSZ. Lasy 91. • Tylko u nielicznych gatunków [kózkowatych] np. u żerdzianki sosnówki (…0 stwierdzono przelot na odległość do 10 km. STROJ. Kozior. 24.
Δ ŻERDZIANKA SZEWC M. sutor,
Δ ŻERDZIANKA TRACZ daw. p. tycz (cieśla).
Δ ŻERDZIANKA URUSSOWA M. urussovi.

ŻEREB gw. hucul. p. sosna (górska).

ŻEREP gw. hucul. p. sosna (górska).

ŻERUCHA p. rukiew (wodna).

ŻERUCHA p. tasznik (pospolity).

ŻERUCHA p. pieprzyca (gruzowa).

ŻERUŻA p. jaskier (rozłogowy).

ŻERZUCHA p. pieprzyca (gruzowa).

ŻERZUCHA p. rukiew (wodna).

ŻERZUCHA p. tasznik (pospolity).

ŻEŻKA p. pokrzywa (żegawka).

ŻGAJ, ŻGAJEK lud. kujaw. p. ciernik w zn. 1a.

ŻGAJKA p. pokrzywa (zwyczajna).

ŻGAJKA lud. p. pokrzywa (żegawka).

ŻGAJKA WIELKA daw. p. pokrzywa (zwyczajna).

ŻGAWKA p. pokrzywa (żegawka).

ŻŁOBIK
1. bot. ŻŁOBIK KORALOWY <Corallorhiza trifida, rodzimy gatunek rośliny z rodziny
storczykowatych Orchidaceae (in. ż. koralowaty; daw./lud. koralowy korzeń, żłowik
koralkowaty)>
2a. entom. <nazwa motyli z rodziny omacnicowatych Pyralidae>:
Δ ŻŁOBIK SREBRNIACZEK Selagia argyrella.
2b. entom. <nazwa motyli z rodziny wachlarzykowatych Crambidae>:
Δ ŻŁOBIK PERŁOWCZYK Crambus perlella.
2c. entom. ŻŁOBIK GNIAZDOSZEK p. trzmielaczek.

ŻŁOWIK KORALKOWATY p. żłobik koralowy.

ŻŁÓDŹ OŻŁODŹ daw.(stpl.) <żłódź, warstwa lodu>

ŻŁUTOBRZUSZEK lud. radz. p. pliszka (siwa).

ŻMIIGŁÓWKA p. żmijowiec (zwyczajny).

ŻMIJOGŁÓWKA, ŻMIJOWE ZIELI p. żmijowiec (zwyczajny).

ŻMIJOWIEC
1a. bot. <nazwa rodzimych gatunków roślin z rodziny szczeciowatych Dipsacaceae>:
Δ ŻMIJOWIEC CZERWONY Echium russicum,
Δ ŻMIJOWIEC ZWYCZAJNY E. vulgare (in. żmijowiec, ż. pospolity; daw./lud. asocik
wyroczka, boży bicz, jaszczurnik, miodunka, płonne miodunki, siwô-jadwiga,
szczurowe ziele, wężymord, wilczyniec, wołowy język, wyroczka, zmijowe zieli,
żmiigłówka, żmijogłówka, żmijowe zieli, żmijówka).
1a. bot. <nazwa innej rośliny>:
Δ ŻMIJOWIEC p. rdest (wężownik).

ŻMIJOWY KORZEŃ p. rdest (wężownik).

ŻMIJÓWKA p. żmijowiec (zwyczajny).

ŻMINDA gw. podh p. komosa.

ŻMINDA BIAŁA p. komosa (wielonasienna).

ŻMINDA CZERWONA p. komosa (czerwonawa).

ŻMINDA STRZAŁKOWATA p. komosa (strzałkowata).

ŻMYTACZEK daw. p. mklik (próchniczek).

ŻOFIJA lud. koniń. p. wilga (zwyczajna).

ŻOGOWKA p. pokrzywa (żegawka).

ŻOŁĄDŹ BUKOWA daw.(stpl.) p. bukiew w zn. 1a.

ŻOŁĘDZIÓWKA daw. p. sójka (zwyczajna).

© Copyright 1990-2025 Grzegorz Bobrowicz. Wszelkie prawa zastrzeżone. Kopiowanie zdjęć i treści wymaga pisemnej zgody autora.

Powrót do góry