To Top

„Słownik polskiego języka przyrodniczego” jest autorskim projektem Grzegorza Bobrowicza. Prace nad słownikiem zostały zapoczątkowane w roku 1990, a od roku 2010 prowadzone są intensywnie. Słownik jest zbiorem wyrazów opisujących dziką przyrodę Polski; głównie w skali makroskopowej (pominięto skalę mikro, budowę wewnętrzną organizmów, procesy fizjologiczne). Obejmuje on nazwy używane obecnie i dawniej, w tym gwarowe i ludowe. Słownik adresowany jest do wszystkich którym bliska jest dzika przyroda Polski. Więcej

Zakres tematyczny Słownika:

  • nazwy gatunków roślin Polski – dzikich i zadomowionych, m.in. grzybów, porostów, mszaków, paprotników, roślin nasiennych;
  • nazwy gatunków zwierząt Polski – dzikich i zadomowionych, m.in. mięczaków, stawonogów, kręgowców;
  • nazwy części roślin i zwierząt;
  • głosy zwierząt;
  • nazwy środowisk przyrodniczych, zbiorowisk roślinnych;
  • nazwy rzeźby terenu, wód, gleb; określenia miejsc w terenie itp.;
  • nazwy używane w leśnictwie dotyczące lasów, ich części itp.;
  • nazwy łowieckie dotyczące zwierząt, sposobów ich wabienia i in.;
  • nazwy używane w wędkarstwie dotyczące wód, ich fragmentów i in.;
  • nazwy używane w rolnictwie dotyczące obszarów rolnych, ich fragmentów i in.;
  • nazwy meteorologiczne, m.in. stany pogody, zjawiska na niebie itp.;
  • nazwy pór roku, miesięcy, pór dnia.

Obecnie w Słowniku znalazły się między innymi w dużej części kompletne nazwy gatunków takich grup systematycznych, jak: grzyby, porosty, paprotniki, rośliny nasienne; chrząszcze (część), motyle (część), prostoskrzydłe, ważki, mięczaki, minogi, ryby, ptaki. W przygotowaniu mszaki; pajęczaki, owady (pozostałe grupy), wije, skorupiaki, płazy, gady, ssaki.

Prezentowana część Słownika liczy około 15 tysięcy haseł. Docelowo szacuję, że objętość Słownika sięgnie około 50 tysięcy haseł. Na razie pozostawiam otwartą kwestię cytatów do poszczególnych haseł. Do niektórych haseł je zamieszczam; zwłaszcza cytaty nawiązujące do pochodzenia nazwy. Wykaz źródeł

Zapraszam wszystkich miłośników polskiego języka przyrodniczego do dzielenia się swoimi uwagami na temat Słownika lub poszczególnych jego haseł. Mniej

ŁOZOWIEC daw. p. szubarga (Gonioctena viminalis).

ŁOZÓWKA
1a. ornit. <Acrocephalus palustris, ptak z rodziny trzciniaków Acrocephalidae, w Polsce lęgowy,
przelotny (daw./lud. gajośpiew błotny, gajówka błotna, g. łozówka, piegża błotna,
pokrzewka błotniczek, trzciniak łozówka, trzcinniczek błotny, trzcionek siwego
pióra)>
1b. ornit. daw. ŁOZÓWKA, Ł. POPIELATA p. cierniówka w zn. 1.
2a. entom. <nazwa chrząszczy z rodziny stonkowatych Chrysomelidae (daw. podrywka)>:
Δ ŁOZÓWKA ZŁOTAWA Crepidodera aurata.
2b. entom. p. wzjeżka (łozówka).

ŁOZYNA
1. gw. żyw. p. jeżyna (fałdowana).
2. daw.(stpl.) <łozina, wierzba>

ŁOŻYNA daw. p. wierzba (pięciopręcikowa).

ŁÓDECZKA bot. zwykle w lm łódeczki <w kwiecie motylkowatym: dwa dolne płatki, złożone i zrośnięte dolnymi brzegami>

ŁÓM gw. ciesz. <kamieniołom>

ŁÓNŻEK gw. ciesz. <płaski kawałek pola nad rzeką otoczony stromymi zboczami>: Łowce się pasóm w łónżku. K.-T.-P.-W. Cieszyn 172.

ŁÓŃSKI gw. ciesz. <zeszłoroczny>

ŁÓTÓWKA p. wiśnia (pospolita).

ŁUB gw. ciesz. <kora odłupana z drzewa>

ŁUB daw.(stpl.) <kora, zwłaszcza lipowa; p. też łubka>

ŁUBEK lud. małopol. p. dzięcioł w zn. 1a: Łubkiem czasami dzięcioła nazywają. KARŁ. SGP III, 80.

ŁUBEK lud. p. dzięciołek.

ŁUBEK lud. p. dudek (zwyczajny): Dudek ptak; głos jego naśladują słowami: łub, łub, łub. GLOG. SGL 54.

ŁUBEK p. lulek (czarny).

ŁUBIN bot. ŁUBIN TRWAŁY <Lupinus polyphyllus, zadomowiony u nas gatunek rośliny z rodziny motylkowatych Fabaceae (daw. balas)>

ŁUBKA daw.(stpl.) p. łub.

ŁUBKI gw. ciesz. <cieńsza kora z drzew iglastych>

ŁUCYJA lud. p. żołna (zwyczajna).

ŁUCZNIK entom. <nazwa chrząszczy z rodziny kózkowatych Cermabycidae (daw. paśnik, rębacz)>:
Δ ŁUCZNIK DĘBOWIEC Anisorus quercus,
Δ ŁUCZNIK KORZENIOWIEC Stenocorus meridianus.

ŁUCZNY CZOSNEK p. czosnek (wężowy).

ŁUDZI KWIÔTKI, Ł. WIOTKI, ŁUDZIKI gw. żyw. p. podbiał (pospolity).

ŁUG daw.(stpl.) <łęg, łąka błotnista>

ŁUGOWATY daw.(stpl.) <bagnisty, błotnisty>

ŁUGOWISKO daw.(stpl.) <gaj>

ŁUH lud. podkar. p. głóg w zn. 1a.

ŁUHAWAJA MIEDNICA p. jaskier (jadowity).

ŁUK, Ł. POLNY daw. p. czosnek (winnicowy).

ŁUKOMERZYK bot. ŁUKOMERZYK BŁONIASTOLISTNY <Cyrtomnium hymenophylloides, mech z rodziny drabinowcowatych Cinclidiaceae>

ŁUKOWIEC bot. <nazwa mchów z rodziny rokietowatych Hypnaceae >:
Δ ŁUKOWIEC PRĄŻKOWANY Herzogiella striatella,
Δ ŁUKOWIEC ŚLĄSKI H. seligeri.

ŁUNA daw.(stpl.) <księżyc>

ŁUNAK daw. p. kania (ruda).

ŁUNICA entom. ŁUNICA CZERWONA <Pyrrhosoma nymphula, gatunek ważki z rodziny łątkowatych Coenagrionidae>

ŁUPACZ p. plamiak.

ŁUPEK lud. p. dudek (zwyczajny): Dudek wydaje głos: ‘łup łup łup’ i dlatego u ludu ‘łupkiem’ zwany. KARŁ. SGP III, 80.

ŁUPEK lud. mrąg. pisk. p. dzięciołek.

ŁUPINKI p. czernidłak (pospolity).

ŁUPINKI p. opieńka (miodowa).

ŁUPUR łow. lud. <samiec wilka; p. też basior, basiur, bazior, baziur, lupar, pies>: On [wilk] niezmiennie pokonywał łupurów sąsiednich puszcz, gdy mu usiłowali wydrzeć władztwo nad zimową watahą. KARP. Wilk 10.

ŁUPY gw. ciesz. <skorupy, np. z orzechów>

ŁUSECZNICA bot. ŁUSECZNICA KORALKOWATA <Parmeliella triptophylla, porost z rodziny Pannariaceae>

ŁUSECZNICA DELIKATNA p. strzępczyk (delikatny).

ŁUSECZNICA DROBNA p. strzępczyk (drobny).

ŁUSKA bot. <błoniasty, mięsisty lub stwardniały niewielki twór powstały z przekształcenia liścia; rzadziej wytwór skórki>: Dziewięćsił [bezłodygowy] kwitnie od sierpnia do września. W środku harmonijnie ułożonych liści pojawia się koszyczkowaty kwiatostan (…) okryty połyskującymi z daleka srebrzystobiałymi łuskami. Właściwe kwiaty znajdują się dopiero wewnątrz łusek okrywy i sąbardzo niepozorne. FABISZ. Sudety 126.

ŁUSKIEWNIK bot. ŁUSKIEWNIK RÓŻOWY <Lathraea squamaria, rodzimy gatunek rośliny z rodziny trędownikowatych Scrophulariaceae (in. łuskiewnik, ł. pospolity, ł. zwyczajny; daw./lud. baranie rogi, gniazdo, gniazdosz, majówki, swietlec)>

ŁUSKOGRZYB ŁUSKOWATY p. szyszkowiec łuskowaty.

ŁUSKOGRZYB STRZĘPIASTOTRZONOWY p. szyszkowiec łuskowaty.

ŁUSKOLIST bot. ŁUSKOLIST ROZESŁANY <Lepidozia reptans, wątrobowiec z rodziny łuskolistowatych Lepidoziaceae>

ŁUSKOTEK bot. <nazwa porostów z rodziny Verrucariaceae>:
Δ ŁUSKOTEK KSZTAŁTNY Catapyrenium daealeum (in. skórnica kształtna),
Δ ŁUSKOTEK POPIELATY C. cinereum (in. skórnica popielata).

ŁUSKOTEK MICHELIEGO p. obierek (Micheliego).

ŁUSKOTEK RUDAWY p. obierek (rudawy).

ŁUSKOTEK RUDY p. obierek (rudy).

ŁUSKOTEK WALTERA p. płoszczyk Waltera.

ŁUSKOTEK WĄTROBIASTY p. obierek (wątrobiasty).

ŁUSKOWIEC
1. ornit. ŁUSKOWIEC ZWYCZAJNY <Pinicola enucleator, ptak z rodziny łuszczaków Fringillidae,
do Polski zalatujący (in. łuskowiec, ł. klęsk; daw./lud. dębonosek klęsk, gil grubodziób, g.
klęsk, grubodziób łuszczak, kurlandczyk, łuszczak, ł. grabołusk, ł. klesk, ł. klęsk,
ziarnojad łuszczak, zięba ziarnojad)>
2a. mikol. <nazwa grzybów>:
Δ ŁUSKOWIEC CHŁOPIĘCY p. drobnołuszczak (brązowoczarny).
Δ ŁUSKOWIEC CIEMNOBRĄZOWY p. drobnołuszczak (sarni).
Δ ŁUSKOWIEC CIENISTY p. drobnołuszczak (czarnożyłkowy).
Δ ŁUSKOWIEC CZARNOBRZEŻNY p. drobnołuszczak (czarnoostrzowy).
Δ ŁUSKOWIEC CZARNOŁUSKOWY p. drobnołuszczak (czarnołuskowy).
Δ ŁUSKOWIEC CZARNOOSTRZOWY p. drobnołuszczak (czarnoostrzowy).
Δ ŁUSKOWIEC CZESKI p. drobnołuszczak (sarni).
Δ ŁUSKOWIEC GRUCZOŁKOWATY p. drobnołuszczak (bulwiastotrzonowy).
Δ ŁUSKOWIEC GRUCZOŁKOWATY p. drobnołuszczak (gruczołowaty).
Δ ŁUSKOWIEC JASKRAWY p. drobnołuszczak (żółtawy).
Δ ŁUSKOWIEC JELENI p. drobnołuszczak (jeleni).
Δ ŁUSKOWIEC KARZEŁKOWATY p. drobnołuszczak (malutki).
Δ ŁUSKOWIEC KOSMATY p. drobnołuszczak (kosmaty).
Δ ŁUSKOWIEC NIEPOZORNY p. drobnołuszczak (niepozorny).
Δ ŁUSKOWIEC NISKI p. drobnołuszczak (malutki).
Δ ŁUSKOWIEC OMSZONY p. drobnołuszczak (białokremowy).
Δ ŁUSKOWIEC POETYCKI p. drobnołuszczak (gruczołowaty).
Δ ŁUSKOWIEC POMARAŃCZOWOCZERWONY p. drobnołuszczak
(pomarańczowoczerwony).
Δ ŁUSKOWIEC POMARAŃCZOWY p. drobnołuszczak (pomarańczowoczerwony).
Δ ŁUSKOWIEC POMARSZCZONY p. drobnołuszczak (pomarszczony).
Δ ŁUSKOWIEC SMUTNY p. drobnołuszczak (brązowoostrzowy).
Δ ŁUSKOWIEC SZAROBIAŁY p. drobnołuszczak (szarobiały).
Δ ŁUSKOWIEC SZAROBRĄZOWY p. drobnołuszczak (szarobrązowy).
Δ ŁUSKOWIEC SZORSTKI p. drobnołuszczak (kosmaty).
Δ ŁUSKOWIEC THOMSONA p. drobnołuszczak (szarostopowy).
Δ ŁUSKOWIEC TROCINOWY p. drobnołuszczak (trocinowy).
Δ ŁUSKOWIEC WIERZBOWY p. drobnołuszczak (zielonawoszary).
Δ ŁUSKOWIEC WŁÓKIENKOWATY p. drobnołuszczak (fioletowoczarniawy).
Δ ŁUSKOWIEC ZŁOTAWY p. drobnołuszczak (żółtooliwkowy).
Δ ŁUSKOWIEC ŻÓŁTAWY p. drobnołuszczak (żółtawy).
Δ ŁUSKOWIEC ŻÓŁTOOLIWKOWY p. drobnołuszczak (żółtooliwkowy).
Δ ŁUSKOWIEC ŻÓŁTONOGI p. drobnołuszczak (żółtonogi).
Δ ŁUSKOWIEC ŻÓŁTY p. drobnołuszczak (żółtawy).
2b. mikol. ŁUSKOWIEC TYGRYSOWATY <Lepidoderma tigrinum, gatunek śluzowca
Myxomycetes>

ŁUSKÓWKA mikol. ŁUSKÓWKA DZIWNA <Squamanita paradoxa, grzyb z rodziny gąskowatych Tricholomataceae>

ŁUSKWIAK mikol. <nazwa grzybów z rodziny pierścieniakowatych Strophariaceae>:
Δ ŁUSKWIAK DWUBARWNY Pholiota spumosa (daw. płomiennica gąbczasta),
Δ ŁUSKWIAK GRUZEŁKOWANY Ph. tuberculosa,
Δ ŁUSKWIAK KARBOWANY Ph. albocrenulata (in. pierścieniak karbowany),
Δ ŁUSKWIAK LAPOŃSKI Ph. lapponica,
Δ ŁUSKWIAK ŁASICOWATY Ph. mustelina,
Δ ŁUSKWIAK NASTROSZONY Ph. squarrosa (daw. łuszczak nastroszony),
Δ ŁUSKWIAK OGNISTY Ph. flammans (daw. bedłka ognista, łuskwiak płomieniejący, łuszczak ognisty),
Δ ŁUSKWIAK OLIWKOWY Ph. myosotis,
Δ ŁUSKWIAK PODLASKI Ph. mixta,
Δ ŁUSKWIAK POMARAŃCZOWOBRĄZOWY Ph. lucifera (daw. ł. tłusty),
Δ ŁUSKWIAK RDZAWOŁUSKOWY Ph. squarrosoides,
Δ ŁUSKWIAK SŁOMKOWY Ph. gummosa,
Δ ŁUSKWIAK SZAFRANOWOCZERWONY Ph. astrangalia,
Δ ŁUSKWIAK ŚLISKI Ph. lubrica,
Δ ŁUSKWIAK ŚLUZOWATY Ph. lenta (in. ł. giętki; daw. płomiennica jasnogliniasta),
Δ ŁUSKWIAK ŚWIERKOWY Ph. scamba,
Δ ŁUSKWIAK TŁUSTAWY Ph. adiposa (daw. opieńki sosnowe),
Δ ŁUSKWIAK TOPOLOWY Ph. populnea (daw. ł. niszczący),
Δ ŁUSKWIAK TORFOWY Ph. henningsii,
Δ ŁUSKWIAK WĄSKOBLASZKOWY Ph. lignicola (in. łuszczak mniejszy),
Δ ŁUSKWIAK WIERZBOWY Ph. conissans (daw. drobniak mazisty),
Δ ŁUSKWIAK WŁÓKNISTOŁUSKOWATY Ph. heteroclita,
Δ ŁUSKWIAK WYPALENISKOWY Ph. highlandensis (daw. bedłka zgliszczowa),
Δ ŁUSKWIAK ZŁOTAWY Ph. aurivella (daw. ł. złotorunny, łuszczak złotawy),
Δ ŁUSKWIAK ZMIENNY Ph. mutabilis (daw. bedłka zmienna, łuszczak, łuszczak zmienny, opieńka zmienna, opieńki zimowe),
Δ ŁUSKWIAK ŻÓŁTY Ph. alnicola (daw. płomiennica olchowa).

ŁUSKWIAK JEDNOBARWNY p. hełmówka (jednobarwna).

ŁUSKWIAK OBRZEŻONY p. hełmówka (obrzeżona).

ŁUSKWIAK PŁACHETKA p. płachetka zwyczajna.

© Copyright 1990-2024 Grzegorz Bobrowicz. Wszelkie prawa zastrzeżone. Kopiowanie zdjęć i treści wymaga pisemnej zgody autora.

Powrót do góry