„Słownik polskiego języka przyrodniczego” jest autorskim projektem Grzegorza Bobrowicza. Prace nad słownikiem zostały zapoczątkowane w roku 1990, a od roku 2010 prowadzone są intensywnie. Słownik jest zbiorem wyrazów opisujących dziką przyrodę Polski; głównie w skali makroskopowej (pominięto skalę mikro, budowę wewnętrzną organizmów, procesy fizjologiczne). Obejmuje on nazwy używane obecnie i dawniej, w tym gwarowe i ludowe. Słownik adresowany jest do wszystkich którym bliska jest dzika przyroda Polski. Więcej
Zakres tematyczny Słownika:
Obecnie w Słowniku znalazły się między innymi w dużej części kompletne nazwy gatunków takich grup systematycznych, jak: grzyby, porosty, paprotniki, rośliny nasienne; chrząszcze (część), motyle (część), prostoskrzydłe, ważki, mięczaki, minogi, ryby, ptaki. W przygotowaniu mszaki; pajęczaki, owady (pozostałe grupy), wije, skorupiaki, płazy, gady, ssaki.
Prezentowana część Słownika liczy około 15 tysięcy haseł. Docelowo szacuję, że objętość Słownika sięgnie około 50 tysięcy haseł. Na razie pozostawiam otwartą kwestię cytatów do poszczególnych haseł. Do niektórych haseł je zamieszczam; zwłaszcza cytaty nawiązujące do pochodzenia nazwy. Wykaz źródeł
Zapraszam wszystkich miłośników polskiego języka przyrodniczego do dzielenia się swoimi uwagami na temat Słownika lub poszczególnych jego haseł. Mniej
CHRUŚCIEL DERKACZ daw. p. derkacz.
DERKACZ ornit. <Crex crex, ptak z rodziny chruścieli Rallidae, w Polsce lęgowy, przelotny (in.
d. pospolity, d. zwyczajny; daw./lud. chrościel, chruściel, ch. derkacz, ch. d. właściwy, ch. łączny, ch. pospolity, ch. szarego i lisowatego pióra, derkac, dziergacz, dzierkacz, giec, giecak, kasper, kiec, kiecak, kieczak, pokrzykacz)>: Derkacz jest typowym ptakiem trawiastych łąk. bardzo trudno daje się obserwować, gdyż w trawie po prostu nurkuje, jak ryba w wodzie, i potrzeba przypadku, aby zerwał się przed człowiekiem.[…] Derkacz z nadzwyczajną wprawą przeciska się wśród trawy i pełza tuż przy ziemi. wywija się w prawo i lewo. [..] Spostrzegłem go, gdzy przeszedł już około 5 m woonej przestrzeni. Ściśle biorąc nie szedł, lecz sunął na szyi i piersi, odpychając się nogami. […] Obecność derkacza trudno byłoby stwierdzić, gdyby nie to, że z wyjątkową wytrwałością oznajmia o sobie bardzo donośnym głosem. Głosowi temu zawdzięcza łacińmską nazwę „crex” oraz polską „derkacz’. Brzmi on „derr” i jest bardzo podobny do tonu, który powstaje, gdy pociera się dużym grzebieniem o krawędź cienkiej deski. SOKOŁ. Ptaki II, 259. • Derkacz tylko z konieczności podlatuje w powietrze, leci niezbyt daleko i po kilkudziesięciu metrach znów zapada. W locie słabo bije skrzydłami, a nogi zwisająmu jak gdyby bezwładnie. SOKOŁ. Ptaki II, 260. • Derkacz terkoczącym głosem zaznacza swą obecność na łące. Jest prawie niewidoczny wśród traw, ale za to doskonale słyszalny, zwłaszcza późnym popołudniem i w nocy. KŁOS. G.T. Prawdziwa 94. •Tam derkacz wrzasnął z łąki, szukać go daremnie, bo on szybuje w trawie jako szczupak w Niemnie. MICK. Tad. cy. SD • Derkacze tymczasem kpiły sobie z nas w najlepsze i terkotały na swych „instrumentach” tym zawzięcie, im my beznadziejniej dreptaliśmy po łące. PUCH. Wśród trzcin 113.
Najnowsze komentarze