To Top

„Słownik polskiego języka przyrodniczego” jest autorskim projektem Grzegorza Bobrowicza. Prace nad słownikiem zostały zapoczątkowane w roku 1990, a od roku 2010 prowadzone są intensywnie. Słownik jest zbiorem wyrazów opisujących dziką przyrodę Polski; głównie w skali makroskopowej (pominięto skalę mikro, budowę wewnętrzną organizmów, procesy fizjologiczne). Obejmuje on nazwy używane obecnie i dawniej, w tym gwarowe i ludowe. Słownik adresowany jest do wszystkich którym bliska jest dzika przyroda Polski. Więcej

Zakres tematyczny Słownika:

  • nazwy gatunków roślin Polski – dzikich i zadomowionych, m.in. grzybów, porostów, mszaków, paprotników, roślin nasiennych;
  • nazwy gatunków zwierząt Polski – dzikich i zadomowionych, m.in. mięczaków, stawonogów, kręgowców;
  • nazwy części roślin i zwierząt;
  • głosy zwierząt;
  • nazwy środowisk przyrodniczych, zbiorowisk roślinnych;
  • nazwy rzeźby terenu, wód, gleb; określenia miejsc w terenie itp.;
  • nazwy używane w leśnictwie dotyczące lasów, ich części itp.;
  • nazwy łowieckie dotyczące zwierząt, sposobów ich wabienia i in.;
  • nazwy używane w wędkarstwie dotyczące wód, ich fragmentów i in.;
  • nazwy używane w rolnictwie dotyczące obszarów rolnych, ich fragmentów i in.;
  • nazwy meteorologiczne, m.in. stany pogody, zjawiska na niebie itp.;
  • nazwy pór roku, miesięcy, pór dnia.

Obecnie w Słowniku znalazły się między innymi w dużej części kompletne nazwy gatunków takich grup systematycznych, jak: grzyby, porosty, paprotniki, rośliny nasienne; chrząszcze (część), motyle (część), prostoskrzydłe, ważki, mięczaki, minogi, ryby, ptaki. W przygotowaniu mszaki; pajęczaki, owady (pozostałe grupy), wije, skorupiaki, płazy, gady, ssaki.

Prezentowana część Słownika liczy około 15 tysięcy haseł. Docelowo szacuję, że objętość Słownika sięgnie około 50 tysięcy haseł. Na razie pozostawiam otwartą kwestię cytatów do poszczególnych haseł. Do niektórych haseł je zamieszczam; zwłaszcza cytaty nawiązujące do pochodzenia nazwy. Wykaz źródeł

Zapraszam wszystkich miłośników polskiego języka przyrodniczego do dzielenia się swoimi uwagami na temat Słownika lub poszczególnych jego haseł. Mniej

NAŁANEK entom. <Anisoplia sp., rodzaj chrząszczy z rodziny żukowatych Scarabaeidae (daw. bronka, nierówienek)>

NAŁĄCZNIK entom. <Telmatophilus sp., rodzaj chrząszczy z rodziny zatęchlakowatych Cryptophagidae>

NAMIASTEK daw. p. kwietnik.

NAMIASTEK daw. p. ukośnik.

NAMIASTEK daw. p. bokochód (Xysticus cristatus).

NAMULNICA p. namulnik brzegowy.

NAMULNIK bot. NAMULNIK BRZEGOWY <Limosella aquatica, rodzimy gatunek rośliny z rodziny trędownikowatych Scrophulariaceae (in. n. pospolity, n. wodny; daw./lud. grzęźnica, kłosienica, kłosiennica, mulnica, namulnica)>

NAMUŁEK zool. NAMUŁEK POSPOLITY <Lithoglyphus naticoides, ślimak z rodziny źródlarkowatych Hydrobiidae>

NAMURNIK bot. <nazwa mchów z rodziny krótkoszowatych Brachytheciaceae>:
Δ NAMURNIK GÓRSKI Homalothecium philippeanum,
Δ NAMURNIK JEDWABISTY H. sericeum,
Δ NAMURNIK ŻÓŁTAWY H. lutescens.

NAOKÓŁEK daw. p. żwirownik.

NAPARSTEK p. lejkowiec (dęty).

NAPARSTEK p. kukułka (szerokolistna).

NAPARSTEK p. naparstnica (purpurowa).

NAPARSTKI MATKI BOSKIEJ p. świerzbnica (polna).

NAPARSTNICA
1a. bot. <nazwa rodzimego gatunku rośliny z rodziny trędownikowatych Scrophulariaceae (in.
digitalis)>:
Δ NAPARSTNICA ZWYCZAJNA Digitalis grandiflora (in. naparstnica, n. bladożółta, duża,
n. leśna, n. polna, n. wielka, n. wielokwiatowa, n. żółta, n. żółtawa; daw./lud. sałata): Na
słonecznej polanie kwitnie naparstnica żółta. ŁAP. W kniei. Naparstnica, dość wysoka roślina
o kosmatej łodydze, ze sporymi, żółtymi kwiatami, zebranymi w kłosy. Każdy kwiat ma kształt
naparstka, zawieszonego na szypułce. DYAK. Las 90.
1b. bot. <nazwa zadomowionego u nas gat­unku rośliny z rodziny trędownikowatych >:
Δ NAPARSTNICA PURPUROWA D. purpurea (in. naparstnica, n. krwista, n. wysoka;
daw./lud. dzwonki, naparstek, naparstnik, naparztek, palecznik, paluszniczek, tytoń
górski).

NAPARSTNICZKA mikol. <nazwa grzybów workowych z rodziny smardzowatych Morchellaceae>:
Δ NAPARSTNICZKA CZESKA Verpa bohemica,
Δ NAPARSTNICZKA STOŻKOWATA V. conica.

NAPARSTNIK p. naparstnica (purpurowa).

NAPARZTEK p. naparstnica (purpurowa).

NAPIEŃ mikol. <nazwa grzybów z rodziny drewniczkowatych Schizoporaceae>:
Δ NAPIEŃ KRUCHY Oxyporus latemarginatus (in. włosak zwodniczy),
Δ NAPIEŃ OMSZONY O. populinus (in. n. topolowy; daw. huba topolowa, h. zrosła, żagiew zlewająca się),
Δ NAPIEŃ ROZPOSTARTY O. obducens (daw. huba warstwowana),
Δ NAPIEŃ WYPŁOWIAŁY O. corticola (in. n. szczeciniasty, włosak korowy; daw. porak korowy)

NAPIERŚNIK entom. NAPIERŚNIK POSPOLITY <Stethophyma grossum, owad prostoskrzydły z rodziny szarańczowatych Acrididae (in. n. torfowiskowy, n. wielki)>

NAPOROSTEK bot. NAPOROSTEK SZORSTKI <Epilichen scabrosus, porost z rodziny Rhizocarpaceae (in. brunatka szorstka)>

NAPRASNYCIA daw. gw. p. jarzmianka (większa).

NAPRASNYK daw. gw. p. jarzmianka (większa).

NARADKA bot. <nazwa rodzimych gatunków roślin z rodziny pierwiosnkowatych Primulaceae (daw./lud. androsa, androzace, andruszek)>:
Δ NARADKA MLECZNOBIAŁA Androsace lactea (in. n. naga),
Δ NARADKA PÓŁNOCNA A. septentrionalis (daw./lud. andruszek, rozwornica, rząsa),
Δ NARADKA TĘPOLISTNA A. obtusifolia,
Δ NARADKA WŁOSISTA A. chamaejasme.

NARCYZ ŻÓŁTY p. zawilec (żółty).

NARDA LEŚNA p. kopytnik (pospolity).

NARDUS LEŚNY p. kozłek (lekarski).

NARDUSEK p. bliźniczka psia trawka.

NARDUSZEK p. bliźniczka psia trawka.

NARDUSZEK p. nostrzyk (biały).

NARECZNICA <dawne nazwy paproci>:
Δ NARECZNICA AUSTRIACKIA p. nerecznica (szerokolistna).
Δ NARECZNICA BŁOTNA p. zachylnik błotny.
Δ NARECZNICA GÓRSKA p. nerecznica (górska).
Δ NARECZNICA GÓRSKA p. zaproć (górska).
Δ NARECZNICA GRZEBIENIASTA p. nerecznica (grzebieniasta).
Δ NARECZNICA KOLCZASTA p. nerecznica (krótkoostna).
Δ NARECZNICA KRÓTKOOSTNA p. nerecznica (krótkoostna).
Δ NARECZNICA KRUCHA p. paprotnica (krucha).
Δ NARECZNICA SAMCZA p. nerecznica (samcza): W Polsce żyje 34 gatunki, wśród nich najbardziej znana i rozpowszechniona paproć leśna, czyli narecznica samcza. KOSS. Opow 236.
Δ NARECZNICA SZEROKOLISTNA p. nerecznica (szerokolistna).
Δ NARECZNICA WIELKOLISTNA p. nerecznica (szerokolistna).

NAROST zwykle w lm narosty daw. p. epifit.

NAROŻAK zool. <Episinus sp., rodzaj pająków z rodziny omatnikowatych Theridiidae (daw. polowiec)>

NAROŻNICA entom. NAROŻNICA ZBROJÓWKA <Phalera bucephala, motyl z rodziny garbatkowatych Notodontidae>

NARWA daw.(stpl.) <darń>

NARYS bot. NARYS KWIATOWY <schematyczny rysunek przedstawiający budowę określonego typu kwiatu (in. diagram kwiatowy)>

NARZECZYCA p. grzybieńczyk wodny.

NASIAZRZA p. nasięźrzał (pospolity).

NASIENIE JESIONOWE p. rdest (ptasi).

NASIENIOWIEC daw. p. pędruś oraz p. pędruś (owocowiec).

NASIENNOGRYZ daw. p. strąkowiec (bobikowy).

NASIERSZYCA entom. NASIERSZYCA RÓŻNOBARWNA <Endromis versicolora, motyl z rodziny nasierszycowatych Endromidedae>

NASIEŹRAŁ gw. małpol., śląsk. p. nasięźrzał (pospolity): Nasieźrale, Rwę cię śmiale…Niech się za mną chłopcy gonią. cyt. SK

NASIEŹRZAŁ ZWYCZAJNY p. nasięźrzał (pospolity).

NASIĘZRAŁ p. nasięźrzał (pospolity).

NASIĘZRZAŁ p. nasięźrzał (pospolity).

NASIĘŹRAŁ gw. małopol. p. nasięźrzał (pospolity).

NASIĘŹRZAŁ bot. <nazwa rodzimych gatunków paproci z rodziny nasięźrzałowatych Ophioglossaceae>:
Δ NASIĘŹRZAŁ POSPOLITY Ophioglossum vulgatum (in. nasięźrzał, n. zwyczajny, n. wężowy język; daw./lud. gadzi język, języcznik, język żmii, nasiazrza, nasieźrał, nasięzrał, nasięzrzał, nasięźrał, nasiężrał, nasizrał, nasiźrał, wężowy język, wołowy język).
Δ NASIĘŹRZAŁ WIELOLISTNY O. azoricum, u nas wymarły, (in. n. azorski).

NASIĘŻRAŁ p. nasięźrzał (pospolity).

NASIZRAŁ gw. olkus. p. nasięźrzał (pospolity).

NASIŹRAŁ gw. p. nasięźrzał (pospolity).

NASKI daw. p. dyptam jesionolistny.

NASOSZNIK zool. <nazwa pająków z rodziny nasocznikowatych Pholcidae>:
Δ NASOSZNIK DROBNY Pholcus opilionoides (in. n. łabuńcowaty),
Δ NASOSZNIK TRZĘŚ Ph. phalangioides (daw. pajęcznik pałaneczek).
­NASNUWNIK zool. <Drapetisca socialis, pająk z rodziny osnuwikowatych Linyphiidae>

NASTROSZ entom. <nazwa motyli z rodziny zawisaków Sphingidae>:
Δ NASTROSZ DĘBOWIEC Marumba quercus,
Δ NASTROSZ LIPOWIEC Mimas tiliae (in. lipowiec),
Δ NASTROSZ OSINOWIEC Laothoe tremulae,
Δ NASTROSZ PÓŁPAWIK Smerinthus ocellatus (in. n. pawik, n. p. nocny; daw./lud. gryzuń modrooki, g. półpawik, pawik nocny, p. wierzbowy),
Δ NASTROSZ TOPOLOWIEC Laothoe populi.

NASTROSZEK bot. <nazwa mchów z rodziny szurpkowatych Orthotrichaceae (daw. ulota)>:
Δ NASTROSZEK AMERYKAŃSKI Ulota hutchinsiae,
Δ NASTROSZEK BRUCHA U. bruchii,
Δ NASTROSZEK DŁUGOSZYPUŁKOWY U. coarctata,
Δ NASTROSZEK DRUMMONDA U. drummondii,
Δ NASTROSZEK KĘDZIERZAWY U. crispa,
Δ NASTROSZEK MORSKI U. phyllantha,
Δ NASTROSZEK REHMANNA U. rehmannii.

NAŚCIERWEK entom. <nazwa chrząszczy z rodziny przekraskowatych Cleridae>:
Δ NAŚCIERWEK NIEBIESKI Necrobia violacea,
Δ NAŚCIERWEK RUDONOGI N. rufipes,
Δ NAŚCIERWEK RUDOSZYI N. ruficollis.

NAŚLIWIEC entom. <nazwa chrząszczy z rodziny kózkowatych Cermabycidae>:
Δ NAŚLIWIEC JESIONOWY Tetrops starki,
Δ NAŚLIWIEC LILIPUCIK T. praeusta.

NATORFEK bot. <nazwa wątrobowców z rodziny głowiakowatych Cephaloziaceae>:
Δ NATORFEK NAGI Odontoschima denudatum,
Δ NATORFEK TORFOWCOWY O. sphagni,
Δ NATORFEK WYDŁUŻONY O. elongatum.

NATRUPEK entom. <nazwa chrząszczy z rodziny przekraskowatych Cleridae>:
Δ NATRUPEK NIEBIESKI Korynetes coeruleus.

NATUPNIK gw. p. kocanki (piaskowe).

© Copyright 1990-2024 Grzegorz Bobrowicz. Wszelkie prawa zastrzeżone. Kopiowanie zdjęć i treści wymaga pisemnej zgody autora.

Powrót do góry