To Top

„Słownik polskiego języka przyrodniczego” jest autorskim projektem Grzegorza Bobrowicza. Prace nad słownikiem zostały zapoczątkowane w roku 1990, a od roku 2010 prowadzone są intensywnie. Słownik jest zbiorem wyrazów opisujących dziką przyrodę Polski; głównie w skali makroskopowej (pominięto skalę mikro, budowę wewnętrzną organizmów, procesy fizjologiczne). Obejmuje on nazwy używane obecnie i dawniej, w tym gwarowe i ludowe. Słownik adresowany jest do wszystkich którym bliska jest dzika przyroda Polski. Więcej

Zakres tematyczny Słownika:

  • nazwy gatunków roślin Polski – dzikich i zadomowionych, m.in. grzybów, porostów, mszaków, paprotników, roślin nasiennych;
  • nazwy gatunków zwierząt Polski – dzikich i zadomowionych, m.in. mięczaków, stawonogów, kręgowców;
  • nazwy części roślin i zwierząt;
  • głosy zwierząt;
  • nazwy środowisk przyrodniczych, zbiorowisk roślinnych;
  • nazwy rzeźby terenu, wód, gleb; określenia miejsc w terenie itp.;
  • nazwy używane w leśnictwie dotyczące lasów, ich części itp.;
  • nazwy łowieckie dotyczące zwierząt, sposobów ich wabienia i in.;
  • nazwy używane w wędkarstwie dotyczące wód, ich fragmentów i in.;
  • nazwy używane w rolnictwie dotyczące obszarów rolnych, ich fragmentów i in.;
  • nazwy meteorologiczne, m.in. stany pogody, zjawiska na niebie itp.;
  • nazwy pór roku, miesięcy, pór dnia.

Obecnie w Słowniku znalazły się między innymi w dużej części kompletne nazwy gatunków takich grup systematycznych, jak: grzyby, porosty, paprotniki, rośliny nasienne; chrząszcze (część), motyle (część), prostoskrzydłe, ważki, mięczaki, minogi, ryby, ptaki. W przygotowaniu mszaki; pajęczaki, owady (pozostałe grupy), wije, skorupiaki, płazy, gady, ssaki.

Prezentowana część Słownika liczy około 15 tysięcy haseł. Docelowo szacuję, że objętość Słownika sięgnie około 50 tysięcy haseł. Na razie pozostawiam otwartą kwestię cytatów do poszczególnych haseł. Do niektórych haseł je zamieszczam; zwłaszcza cytaty nawiązujące do pochodzenia nazwy. Wykaz źródeł

Zapraszam wszystkich miłośników polskiego języka przyrodniczego do dzielenia się swoimi uwagami na temat Słownika lub poszczególnych jego haseł. Mniej

NAUDKA daw. p. pchełka (Chaetocnema sp.).

NAUSTEK entom. <Stomis pumicatus, chrząszcz z rodziny biegaczowatych Carabidae>

NAWAŁNIK ornit. <nazwa ptaków z rodziny nawałnikowatych Hydrobatidae>: Wszyskie gatunki
[ptaków rurkonosych] żyją na oceanach i tylko niektóre pojawiają się wyjątkowo na Bałtyku, zwłaszcza w czasie burz i silnych sztormów, stąd pochodzą nazwy niektórych gatunków, jak burzyk czy nawałnik. SOKOŁ. Ptaki II, 504.
Δ NAWAŁNIK BURZOWY Hydrobates pelagicus, do Polski zalatujący wyjątkowo;
Δ NAWAŁNIK DUŻY Oceanodroma leucorhoa (daw. n. Leacha, petrel), do Polski zalatujący.
Δ NAWAŁNIK WILSONA, N. ŻÓŁTOPŁETWY p. oceannik żółtopłetwy.

NAWIETRZNY p. dowietrzny.

NAWŁOĆ
1a. bot. <nazwa rodzimych gatunków roślin z rodziny złożonych Asteraceae (daw./lud.
głowienka)>:
Δ NAWŁOĆ ALPEJSKA Solidago alpestris,
Δ NAWŁOĆ POSPOLITA S. virgaurea (in. złota rózga; daw./lud. głowienka czerwona,
głowienki, g. czerwone, jaśnica, polska mimoza, prosia włoć, prosiacza włoć, prosiana
włoć, p. w. zwyczajna, p. włócz, prosianawłoć pospolita, prosianowłoć, rózga
pasterska, samotnik, trank, urasz, wężowe ziele, wężowy trank, w. trunk, włoć, złota
dziewica, z. włoć, złotnik, zywiecz).
1b. bot. <nazwa zadomowionych u nas gatunków roślin z rodziny złożonych>:
Δ NAWŁOĆ KANADYJSKA S. canadensis (in. n. amerykańska; daw./lud. głowienka
czerwona, g. rumiana, różga wodna, złota sizga),
Δ NAWŁOĆ PÓŹNA S. gigantea (in. n. jesienna, n. olbrzymia; daw./lud. mrozówki,
wierzbówki),
Δ NAWŁOĆ WĄSKOLISTNA S. graminifolia.
1c. bot. <nazwa innych roślin>:
Δ NAWŁOĆ p. głowienka (pospolita).
 

NAWODNIK zool. <nazwa gąbek z rodziny nadecznikowatych Spongillidae>:
Δ NADWODNIK MÜLLERA Ephydatia muelleri,
Δ NADWODNIK RZECZNY E. fluviatilis (in. gąbka rzeczna).

NAWOZOWIEC DŁUGOOGONOWY daw. p. wydrzyk (długosterny).

NAWOZOWIEC PASOŻYTNY daw. p. wydrzyk (ostrosterny).

NAWOZOWIEC ŻÓŁTOSZYI daw. p. wydrzyk (tęposterny).

NAWROCIK p. nawrot (lekarski).

NAWROCIK LEKARSKI p. nawrot (lekarski).

NAWROT
1a. bot. <nazwa rodzimych gatunków roślin z rodziny szorstkolistnych Boraginaceae>:
Δ NAWROT CZERWONOBŁĘKITNY Lithospermum purpurocaeruleumi,
Δ NAWROT LEKARSKI L. officinale (in. nawrocik, n. lekarski, nawrot; daw./lud.
kamionka, łomikamień, siemiączko, wiąz, wroble proszo, wroblie proso, wrople prosso,
wróble proso),
1b. bot. <nazwa zadomowionego u nas gatunku rośliny z rodziny szorstkolistnych>:
Δ NAWROT POLNY L. arvense.
1c. bot. <nazwa innych roślin>:
Δ NAWROT gw. litew. p. przywrotnik.
Δ NAWROT daw. lub. p. przywrotnik (pasterski).

NAWROTEK p. przywrotnik (pasterski).

NAWROTEM daw. lub. małopol. podl. p. przywrotnik (pasterski).

NAWROTNIK p. przywrotnik.

NAWROTNIK p. przywrotnik (pasterski).

NAWROTNIK GÓRSKI p. przywrotnik (pasterski).

NAWROTNIK POLNY p. przywrotnik (pasterski).

NAZDRZYK CZARNY p. gorysz (siny).

NAZDRZYK CZERWONY p. tasznik (pospolity).

NAZDRZYK CZERWONY p. wiązówka (bulwkowata).

NAZDRZYK MAŁY p. wiosnówka (pospolita).

NAZDRZYK SYBIRYJSKI p. ciemiężyk (białokwiatowy).

NAZIEMEK mikol. <nazwa grzybów z rodziny naziemkowatych Albatrellaceae>:
Δ NAZIEMEK BIAŁAWY Albatrellus ovinus (in. bielaczek owczy; daw. huba biaława, sarna, siarna bagnowa, żagiew owcza),
Δ NAZIEMEK CEGLASTY A.confluens (in. bielaczek pozrastany; daw. bułczak, huba połyskująca, żagiew pozrastana, ż. zlewająca się),
Δ NAZIEMEK KOZIONOGI A.pes-caprae (in. bielaczek kozionogi),
Δ NAZIEMEK ZIELONAWY A.cristatus (in. bielaczek grzebieniasty; daw. żagiew grzebieniasta)
Δ NAZIEMEK ŻÓŁTOPOMARAŃCZOWY A.subrubescens (in. bielaczek czerwonawy).

NAZIMA daw.(stpl.) <jesień bliska zimy>

NAŻOTKA p. smagliczka (pagórkowa).

NECKERA bot. <nazwa mchów>:
Δ NECKERA p. miechera.
Δ NECKERA KĘDZIERZAWA p. miechera (kędzierzawa).
Δ NECKERA PIERZASTA p. miechera (pierzasta).

NECZUJWITER p. ukwap (dwupienny).

NEDKA p. lucerna (nerkowata).

NEDREGULA gw. podh. p. pokrzyk (wilcza jagoda).

NEDREGULA gw. podh. p. przestęp (biały).

NEFTYDA zool. <Nephtys ciliata, gatunek pierścienicy z grupy wieloszczetów, u nas w Bałtyku>

NEKTOBENTOS p. nektonobentos.

NEKTON <zwierzęta zdolne do poruszania się wbrew prądom wodnym, występujące w przybrzeżnych i w otwartych wodach jezior i morza>

NEKTONOBENTOS <zwierzęta przebywające przeważnie na dnie zbiornika wodnego, zdolne jednak do aktywnego, krótkotrwałego i niezbyt sprawnego pływania w toni wodnej (in. nektobentos)>

NENUFAR p. grzybienie (białe).

NENUFAR KARŁOWATY p. żabiściek pływający.

NENUFAR MAŁY p. żabiściek pływający.

NENUFARY p. grzybienie (białe).

NEPLEK daw. p życica.

NERECZNICA
1a. bot. <nazwa rodzimych gatunków paproci z rodziny paprotnikowatych Aspidiaceae>:
Δ NERECZNICA BORRERA Dryopteris borreri,
Δ NERECZNICA GÓRSKA D. expansa (daw./lud. narecznica górska),
Δ NERECZNICA GRZEBIENIASTA D. cristata (daw./lud. narecznica grzebieniasta,
paprotka torfowiskowa),
Δ NERECZNICA KRÓTKOOSTNA D. carthusiana (daw./lud. narecznica kolczasta,
narecznica krótkoostna, paproć ciernista),
(Δ NERECZNICA MOCNA D. affinis, dawna nazwa dla D. borreri i D. cambrensis)
Δ NERECZNICA POŚREDNIA D. remota,
Δ NERECZNICA SAMCZA D. filix-mas (daw./lud. dziadowski korzeń, krowia reż, leśna
paproć, narecznica samcza, nerecznica leśna, paparc, paproć, paproć leśna, paproć
samcza, paproć zwyczajna, paprotka samcza, paprotnik lekarski, paprotnik samczy,
strusie pióro, świętojański korzeń, zagaszewka),
Δ NERECZNICA SZEROKOLISTNA D. dilatata (daw./lud. narecznica austriacka, n.
szerokolistna, n. wielkolistna),
Δ NERECZNICA VILLARA D. villari, u nas wymarła,
Δ NERECZNICA WALIJSKA D. cambrensis.
1b. bot. <nazwa innych paproci>:
Δ NERECZNICA BŁOTNA p. zachylnik błotny.
Δ NERECZNICA GÓRSKA p. zaproć górska.

NEREIDA zool. NEREIDA RÓŻNOKOLOROWA <Hediste diversicolor, gatunek pierścienicy z grupy wieloszczetów, u nas w Bałtyku (in. n. różnobarwna)>

NEUSTON <zespół organizmów, których środowiskiem życia jest powierzchniowa błonka wody (granica wody i atmosfery)>

NEWISTKA p. fiołek (trójbarwny).

NĘDZA p. wiosnówka (pospolita).

NĘT, NĘTA, NĘTKA daw. łow. p. przynęta: Nęt, nęta, nętka, ponęta, przynęta, wnęt – zowią ten pokarm, którym przynęcić można ptaki i zwierzęta ssące. KOZŁ. Term 58. • W Polsce w XVI wieku na nętę i wabiem chwytano sowy. WÓJC. Zar.; za SD.

NIBYBIELISTKA bot. <nazwa mchów z rodziny widłozębowatych Dicranaceae>:
Δ NIBYBIELISTKA BEZNERWOWA Paraleucobryum enerve,
Δ NIBYBIELISTKA DŁUGOLISTNA P. longifolium,
Δ NIBYBIELISTKA SAUTERA P. sauteri.

NIBYJĘTNICZEK bot. NIBYJĘTNICZEK BŁYSZCZĄCY <Pseudephemerum nitidum, mech z rodziny pędzlikowatych Ditrichaceae >

NIBYKASZTAN daw. p. kasztanowiec (zwyczajny).

NIBYMARCHWICA bot. NIBYMARCHWICA POJEDYNCZA <Pachypleurum simplex, rodzimy gatunek rośliny z rodziny baldaszkowatych Apiaceae>

NIBYNÓZKA bot. <u mszaków: wydłużona bezlistna część gametofitu. w którym tkwi stopa sporofitu (in. pseudopodium)>

NIBYPŁUCNIK mikol. NIBYPŁUCNIK WĄTPLIWY <Cetrelia olivetorum, porost z rodziny tarczownicowatych Parmeliaceae (in. tarczownica płucnicowa)>

NIBYPRĄTNIK bot. NIBYPRĄTNIK TORFOWY <Pseudobryum cinclidioides, mech z rodziny płaskomerzykowatych Plagiomniaceae >

NIBYROKIET bot. NIBYROKIET SKALNY <Homomallium incurvatum, mech z rodziny rokietowatych Hypnaceae>

NIBYRYDZEK p. mleczaj (wełnianka).

NIBYRYDZYK p. mleczaj (wełnianka).

NICENNICA
1a. bot. <nazwa rodzimych gatunków roślin z rodziny złożonych Asteraceae>:
Δ NICENNICA DROBNA Filago minima (in. n. mała, suchotki drobne, szarota karłowata),
Δ NICENNICA NIEMIECKA F. vulgaris (in. n. pospolita, szarota niemiecka),
Δ NICENNICA POLNA F. arvensis (in. suchotki polne; daw./lud. czećwiertosz, kocanka, k.
polna, suchotki, suchotnik, szarota, sz. polna, ukwap),
Δ NICENNICA ŻÓŁTAWA F. lutescens.
1b. bot. <nazwa innej rośliny>:
Δ NICENNICA JESIENNA p. brodawnik (jesienny).

NICNICZKA p. twardzioszek (przydrożny).

NICNICZKA PURCHAWKOWATA p. grzybolubka (purchawkowata).

NICÓWKA OGÓRKOWA p. mięsichówka (ogórkowonna).

© Copyright 1990-2024 Grzegorz Bobrowicz. Wszelkie prawa zastrzeżone. Kopiowanie zdjęć i treści wymaga pisemnej zgody autora.

Powrót do góry