To Top

„Słownik polskiego języka przyrodniczego” jest autorskim projektem Grzegorza Bobrowicza. Prace nad słownikiem zostały zapoczątkowane w roku 1990, a od roku 2010 prowadzone są intensywnie. Słownik jest zbiorem wyrazów opisujących dziką przyrodę Polski; głównie w skali makroskopowej (pominięto skalę mikro, budowę wewnętrzną organizmów, procesy fizjologiczne). Obejmuje on nazwy używane obecnie i dawniej, w tym gwarowe i ludowe. Słownik adresowany jest do wszystkich którym bliska jest dzika przyroda Polski. Więcej

Zakres tematyczny Słownika:

  • nazwy gatunków roślin Polski – dzikich i zadomowionych, m.in. grzybów, porostów, mszaków, paprotników, roślin nasiennych;
  • nazwy gatunków zwierząt Polski – dzikich i zadomowionych, m.in. mięczaków, stawonogów, kręgowców;
  • nazwy części roślin i zwierząt;
  • głosy zwierząt;
  • nazwy środowisk przyrodniczych, zbiorowisk roślinnych;
  • nazwy rzeźby terenu, wód, gleb; określenia miejsc w terenie itp.;
  • nazwy używane w leśnictwie dotyczące lasów, ich części itp.;
  • nazwy łowieckie dotyczące zwierząt, sposobów ich wabienia i in.;
  • nazwy używane w wędkarstwie dotyczące wód, ich fragmentów i in.;
  • nazwy używane w rolnictwie dotyczące obszarów rolnych, ich fragmentów i in.;
  • nazwy meteorologiczne, m.in. stany pogody, zjawiska na niebie itp.;
  • nazwy pór roku, miesięcy, pór dnia.

Obecnie w Słowniku znalazły się między innymi w dużej części kompletne nazwy gatunków takich grup systematycznych, jak: grzyby, porosty, paprotniki, rośliny nasienne; chrząszcze (część), motyle (część), prostoskrzydłe, ważki, mięczaki, minogi, ryby, ptaki. W przygotowaniu mszaki; pajęczaki, owady (pozostałe grupy), wije, skorupiaki, płazy, gady, ssaki.

Prezentowana część Słownika liczy około 15 tysięcy haseł. Docelowo szacuję, że objętość Słownika sięgnie około 50 tysięcy haseł. Na razie pozostawiam otwartą kwestię cytatów do poszczególnych haseł. Do niektórych haseł je zamieszczam; zwłaszcza cytaty nawiązujące do pochodzenia nazwy. Wykaz źródeł

Zapraszam wszystkich miłośników polskiego języka przyrodniczego do dzielenia się swoimi uwagami na temat Słownika lub poszczególnych jego haseł. Mniej

GRZEBYCZNIK MNIEJSZY p. szelężnik (mniejszy).

GRZEBYCZNIK NADOBNY p. szelężnik (wysokogórski).

GRZEBYCZNIK WIĘKSZY p. szelężnik (większy).

GRZEBYCZNIK WŁOCHATY p. szelężnik (włochaty).

GRZEBYK PRZĘDNY zool. <u pająków: szczecinki na odnóżach służące do wyczesywania nici pajączej>

GRZECHOŁKA, GRZECHOTKA daw. p. jerzyk (zwyczajny).

GRZEGOTKA daw. myśl. p. bocian (biały).

GRZEGÓŁKA lud. p. brzegówka.

GRZEGRZÓŁKA lud. p. brzegówka.

GRZEGŻOŁKA daw. p. kukułka (zwyczajna): W ciemnym liściu grzegżołki kukają. Tward. Daf. cyt. SL

GRZEWIJA p. grzybienie (białe).

GRZEZICA
1a. bot. <nazwa porostów z rodziny Pannariaceae>:
Δ GRZEZICA BERENGERA Mycobilimbia berengeriana (in. krążniczka Berengera),
Δ GRZEZICA CZWORACZKA M. tetramera (in. g. brunatna, kropnica brunatna),
Δ GRZEZICA JASNA M. carneoalbida,
Δ GRZEZICA KRWISTOCZARNA M. hypnorum (in. krążniczka krwistoczarna),
Δ GRZEZICA KULISTA M. pilularis (in. kropnica kulista, krużyk kulisty, wyprószek
kulisty),
Δ GRZEZICA PONURA M. lurida (in. krążniczka ponura).
1b. bot. <nazwa innych porostów>:
Δ GRZEZICA ŁATKOWATA p. grzybośliz (łatkowaty).
Δ GRZEZICA MALEŃKA p. grzybośliz (maleńki).
Δ GRZEZICA ZIARNISTA p. grzybośliz (ziarnisty).

GRZĘPIASTY daw.(stpl.) <mokry (o łące)>

GRZĘZNICA p. bagnica (torfowa).

GRZĘŹNICA p. namulnik brzegowy.

GRZIBIEN p. grążel (żółty).

GRZIBIEN p. grzybienie (białe).

GRZMOT
1. meteor. <dźwięk wytworzony przez piorun>: To znów oślepiający blask i tuż po nim uderzenie
potężnego grzmotu, który w swej głębokiej, cudownie modulowanej fali toczył sięz góry na
górę, milknąc gdzieś za Perkałabem – tłumiły momentalnie wrażliwość na wszystko, co groziło
od ziemi [niedźwiedź]. BURZ. Z Karpat 60. • Trzasnął pierwszy grzmot! Jego pogłos potoczył
się daleko po bagnach, cichnąc w lesie. KARP. Szlakiem 95.
2. bot. lud. p. pięciornik (srebrny).

GRZMOTEK p. czerwiec (roczny).

GRZMOTEK p. czerwiec (trwały).

GRZMOTNIK p. przywrotnik (pasterski).

GRZÓMPIEĆ gw. ciesz. <chrzęścić>: Musi być szykowny mróz, co śniyg grzómpi pod nogami. K.-T.-P.-W. Cieszyn 113.

GRZWOCZ lud. wlkp. p. grzywacz w zn. 1a.

GRZYB
­1a. mikol. <przedstawiciel królestwa grzybów – organizm plechowy złożony z bezzieleniowych
komórek tworzących grzybnię, pasożytniczy lub saprofityczny>: Pachą grzyby. Z najdalszej
głębi leśnej zalatuje woń jedyna w świecie. Niby mdła, niby rzeźwiąca jednocześnie – sprzeczna.
GOŹ. Kniej. 5.
Δ GRZYB DZIKI, G. KOCI, G. KOŃSKI, G. NIEDOBRY, G. PIESKI, G. PSI, G.
PSIACZY, G. PSIĘCY, G. PTASI, G. SZALONY, G. WILCZY lud. <grzyb niejadalny>
Δ GRZYB JADALNY <grzyb wytwarzajacy jadalne owocniki>
Δ GRZYB KAPELUSZOWY popul. <grzyb wytwarzajacy owocniki zróżnoicowane na trzon i
kapelusz>
Δ GRZYB PASOŻYTNICZY <grzyb potrzebujący do swego rozwoju gotowych substancji
organicznych pobieranych z żywych organizmów>
Δ GRZYB PRAWDZIWY <grzyb z hymenoforem w postaci rurek>: Oprócz borowika rośnie
w lasach wiele innych takich grzybów, mających zamiast blaszek rurki w kapeluszu. Wszystkie
one noszą nazwę grzybów prawdziwych dla odróżnienia od bedłek, mających blaszki pod
spodem kapelusza. DYAK. Las 191.
Δ GRZYB TRUJĄCY <grzyb, którego owocnik przypomina owocnik grzyba jadalnego,
zawiera jednak substancje trujące dla ludzi>
­ Δ GRZYBY SZATAŃSKIE posp. <ogólna nazwa borowików z różowymi rurkami oraz
czerwonawo nabiegłym trzonem, a niekiedy i gorzkim smakiem>
1b. mikol. popul. p. owocnik w zn. 1a.
­1c. mikol. <nazwa różnych gatunków grzybów>:
Δ GRZYB, G. CZARNY, G. CZERWONY, G. CZORTOWY, G. GORZKI, G. PALĄCY,
G. PONURY, G. SINY, G. SZATAŃSKI, G. ŚWINIAK, G. TRUJĄCY, G. ZAJĘCZY p.
borowik (ponury).
Δ GRZYB, G. CZERWONY, G. DĘBOWY, G. DIABELSKI, G. KRWISTY, G. PSI, G.
SZATAN, G. SZATAŃSKI, G. TRUJĄCY, G. WILCZY, G. ZAJĘCZY p. borowik
(szatański).
Δ GRZYB, G. BIAŁY, G. DĘBOWY, G. JADALNY, G. KAMIENNY, G. MAJOWY, G.
MECHOWY, G. PIASKOWY, G. PRAWDZIWEK, G. PRAWDZIWNY, G.
PRAWDZIWY, G. PRAWY, G. SOSNOWY, G. SPRAWIEDLIWY p. borowik (szlachetny):
Prawdziwki, które u nas [na Polesiu] nazywają po prostu „grzybem”, rosną w wielkich lasach.
WYSŁ. Echa 81.
Δ GRZYB, G. BRZOZOWY, G. CZERWONY, G. KRÓLEWSKI, G. OLSZOWY, G.
ZAJĘCZY p. koźlarz (czerwony).
Δ GRZYB, G. PĘPEK, G. POLNY, G. POLOWY, G. PTASI, G. ZAJĘCZY, G.
ZIARNISTY p. maślak (ziarnisty).
Δ GRZYB, G. CZARNY, G. CZERWONY, G. DĘBOWY, G. FRANCUSKI, G.
JESIENNY, G. KASZTANOWATY, G. KASZTANOWY, G. LAKOWY, G. LISKOWY, G.
MARSZCZONY, G. PIASKOWIEC, G. PIASKOWY, G. PŁOWY, G. POLNY, G.
POLOWY, G. PRAWDZIWY, G. PSZENICZNY, G. TARNIOWY, G. Z PIACHU, G.
ZAJĘCZY, G. ZIMOWY p. podgrzybek (brunatny).
Δ GRZYB BRZOZOWY p. błyskoporek (podkorowy).
Δ GRZYB BRZOZOWY, G. CHROPAWY, G. KOŹLARZ, G. SZORSTKOTRZONOWY,
G. WILCZY p. koźlarz (babka).
Δ GRZYB BRZOZOWY p. krowiak (podwinięty).
Δ GRZYB BZOWY p. uszak (bzowy).
Δ GRZYB CEGLASTOPORY, G. WILCZY p. borowik (ceglastopory).
Δ GRZYB CIERPKI, G. DZIKI, G. GORZKI, G. PIASKOWY, G. TRUJĄCY, G.
ŻÓŁCIOWY p. goryczak żółciowy.
Δ GRZYB CYNAMONOWOBRUNATNY, G. ZAJĘCZY p. podgrzybek (zajączek).
Δ GRZYB CZERWONOTRZONOWY, G. PTASI, G. ZAJĄCOWY, G. ZAJĄCZEK, G.
ZAJĘCZY, G. ZŁOTAWY, G. ZŁOTY p. podgrzybek (złotopory).
Δ GRZYB CZERWONY p. gęstoporek cynobrowy.
Δ GRZYB CZOSNKOWY, G. PSI, G. WILCZY p. twardzioszek (czosnaczek).
Δ GRZYB DĘBOWY, G. KASZTANOWATY, G. LESZCZYNOWY, G. PIASKOWY p.
piaskowiec (kasztanowaty).
Δ GRZYB DREWNIANY, G. MAJOWY p. piestrzenica (kasztanowata).
Δ GRZYB DZIKI. G. ROSOŁOWY p. trufla (letnia).
Δ GRZYB DZIWNY, G. ŚMIERDZĄCY p. sromotnik (bezwstydny).
Δ GRZYB GRUBOTRZONOWY, G. G. GORZKI p. borowik (żółtopory).
Δ GRZYB KOCI, G. PIASKOWY, G. PSI, G. SINI, G. SINY, G. ZAJĘCZY p. piaskowiec
(modrzak).
Δ GRZYB KOŃSKI, G. ŚLIMAK p. klejówka (świerkowa).
Δ GRZYB KOPALNIANY p. krowiak (bocznotrzonowy).
Δ GRZYB KORKOWY p. białoporek brzozowy.
Δ GRZYB KORZENIOWY p. wrośniak (różnobarwny).
Δ GRZYB KRÓLEWSKI p. borowik (królewski).
Δ GRZYB MAŚLAK p. maślak (zwyczajny).
Δ GRZYB MIENIONY p. podgrzybek (czerwonawy).
Δ GRZYB MODRZEWIOWY, G. OKAZAŁY, G. POLNY, G. PSI, G. STROJNY, G.
SUCHY, G. ŻÓŁTY p. maślak (żółty).
Δ GRZYB PASOŻYTNICZY, G. TĘGOSKÓROWY p. podgrzybek (tęgoskórowy).
Δ GRZYB PIEPRZNY p. maślaczek pieprzowy.
Δ GRZYB PIESKI, G. PSI p. czernidłak (pospolity).
Δ GRZYB PSI p. czernidłak (kołpakowaty).
Δ GRZYB PNIAKOWY, G. PSI, G. WILCZY p. opieńka (miodowa).
Δ GRZYB POLNY, G. SITARZ, G. SITKOWY, G. WOLAK, G. ZAJĘCZY p. maślak
(sitarz).
Δ GRZYB POKUTNY, G. PSI p. gąsówka (fioletowawa).
Δ GRZYB PSI p. krowiak (aksamitny).
Δ GRZYB PSI p. gąska (zielonka).
Δ GRZYB PSI, G. TRUJĄCY p. gołąbek (śmierdzący).
Δ GRZYB PSI, G. WIĄZKOWATY, G. WILCZY p. łysiczka (trująca).
Δ GRZYB PSI p. mleczaj (rudy).
Δ GRZYB PSI p. mleczaj (wełnianka).
Δ GRZYB PSI p. muchomor (szarawy).
Δ GRZYB PSI, G. ZIMOWY p. płomiennica (zimowa).
Δ GRZYB PSI p. siedzuń (sosnowy).
Δ GRZYB PSI, G. ŚMIERDZĄCY p. smardz (stożkowaty).
Δ GRZYB PSI, G. PSIACZY, G. WILCZY p. twardzioszek (przydrożny).
Δ GRZYB PSTRY, G. TWARDZIOSZEK p. maślak (pstry).
Δ GRZYB PURPUROWY, G. TRUJĄCY p. borowik (purpurowy).
Δ GRZYB SARNI p. sarniak (dachówkowaty).
Δ GRZYB SIARKOWY p. żółciak siarkowy.
Δ GRZYB SKŁADOWY p. korownica (okazała).
Δ GRZYB SKÓRKOWATY p. żagiew (kasztanowa).
Δ GRZYB SŁUPOWY p. niszczyca (płotowa).
Δ GRZYB WĄTROBOWY p. ozorek dębowy.
Δ GRZYB ZIELONY p. łysiczka (niebieskozielona).
Δ GRZYB WILCZY p. kolczak (obłączasty).
Δ GRZYB WONNY p. wrośniak (anyżkowy).

GRZYBAWA p. borowik (szatański).

GRZYBCZYK bot. GRZYBCZYK RÓŻOWY <Dibaeis baeomyces, porost z rodziny Icmadophilaceae (in. grzybinka różówa, węźlica różowa)>

GRZYBEK p. borowik (szlachetny).

GRZYBEK p. opieńka (miodowa).

GRZYBEK BIAŁY p. maślak (ziarnisty).

GRZYBEK BIAŁY p. borowik (szlachetny).

GRZYBEK BIAŁY p. piaskowiec (modrzak).

GRZYBEK BRĄZOWY p. borowik (ponury).

GRZYBEK BURY p. borowik (szlachetny).

GRZYBEK CZARNY p. podgrzybek (brunatny).

GRZYBEK CZERWONY p. koźlarz (czerwony).

GRZYBEK CZOSNKOWY p. twardzioszek (czosnaczek).

GRZYBEK DRZEWNY p. opieńka (miodowa).

GRZYBEK GORZKI p. goryczak (żółciowy).

GRZYBEK MODRY p. piaskowiec (modrzak).

GRZYBEK MODRY p. podgrzybek (brunatny).

GRZYBEK NIEPRAWDZIWY p. borowik (szatański).

GRZYBEK OLCHOWY p. maślak (sitarz).

GRZYBEK PIASKOWY p. piaskowiec (modrzak).

GRZYBEK POLNY p. podgrzybek (brunatny).

GRZYBEK PRAWY p. borowik (szlachetny).

GRZYBEK PSI lud. <grzyb niejadalny>

GRZYBEK SINY p. podgrzybek (brunatny).

GRZYBEK SIWY p. podgrzybek (brunatny).

GRZYBEK ZAJĘCZY p. podgrzybek (złotopory).

GRZYBEK ZAJĘCZY p. koźlarz (czerwony).

GRZYBEK ZAJĘCZY p. maślak (sitarz).

GRZYBEK ZAJĘCZY p. podgrzybek (brunatny).

GRZYBIANKA bot. <nazwa porostów z rodziny Baeomycetaceae (in. wstępka)>:
Δ GRZYBIANKA BRUNATNA Baeomyces rufus (in. wstępka grzybkowata),
Δ GRZYBIANKA CIELISTA B. carneus (in. wstępka licznozarodniowa),
Δ GRZYBIANKA ŁATKOWATA B. placophyllus,
Δ GRZYBIANKA OKAZAŁA B. speciosus.

GRZYBICZKA BIAŁA p. koźlarz (babka).

GRZYBICZKA BURA p. koźlarz (babka).

GRZYBICZKA CZERWONA p. koźlarz (czerwony).

GRZYBIE p. grążel (żółty).

GRZYBIE p. grzybienie (białe).

GRZYBIEC PURPUROWOZARODNIKOWY mikol. <Porphyrellus porphyrosporus, grzyb z rodziny borowikowatych Boletaceae (in. goryczak purpurowozarodnikowy)>

GRZYBIELIJA gw. p. grążel (żółty).

© Copyright 1990-2025 Grzegorz Bobrowicz. Wszelkie prawa zastrzeżone. Kopiowanie zdjęć i treści wymaga pisemnej zgody autora.

Powrót do góry