RYBITWA
1a. ornit. <nazwa ptaków z rodziny rybitw Sternidae (daw./lud. jaskółka wodna, rybitw)>:
Rybitwy – to ptaki związane bez wyjątku ze środowiskiem wodnym i nadwodnym. KŁOS.
G.S.T. Ptaki 215.
Δ RYBITWA BIAŁOCZELNA Sterna albifrons, w Polsce lęgowa, przelotna (in. r. mała;
daw./lud. rybitw mały, rybołów niejszy, rybołówka białoczelna): Pod wieloma względami
rybitwa białoczelna przypomina jerzyka, tylko że jest przeważnie biała, a jerzyk czarny. Jest
ona najmniejszym gatunkiem nie tylko wśród rybitw, lecz wszystkich mew i słusznie
nazywano ją również rybitwą małą. SOKOŁ. Ptaki II, 365. • Gniazdo rybitwy białoczelnej
jest minimalistyczną ptasią budowlą. Zazwyczaj drąży ona niewielki dołek w piasku. FABIJ.
30naj 158.
Δ RYBITWA BIAŁOSKRZYDŁA Chlidonias leucopterus, w Polsce lęgowa, przelotna (in. r.
białoskrzydlna; daw./lud. rybitw szczeponóg, rybołówka białoskrzydła, szczeponóg
białoskrzydły): Rybitwa białoskrzydła lata szybciej i energiczniej od rybitwy czarnej. W locie
tworzy często bardziej zwarte stada, które to wznoszą się wyżej, to opadają tuż nad wodę.
SOKOŁ. Ptaki II, 356. • Dziś w Polsce rybitwa białoskrzydła trzyma się przede wszystkim
wschodnich okolic, gdzie pozostało jeszcze nieco nadrzecznych moczarów. Okolice
nadbiebrzańskie są prawdopodobnie miejscem jej najliczniejszego gnieżdżenia się w kraju.
KŁOS. G.S.T. Ptaki 216.
Δ RYBITWA BIAŁOWĄSA Ch. hybridus, w Polsce lęgowa, przelotna (daw./lud. rybołówka
białowąsa, szczeponóg białowąsy): Od innych gatunków możemy z daleka odróżnić
rybitwę białowąsą po białych bokach głowy, tworzących silny kontrast z czarną czapką.
SOKOŁ. Ptaki II, 357.
Δ RYBITWA CZARNA Ch. niger, w Polsce lęgowa, przelotna (in. r. szara, r. żałobna;
daw./lud. rybiórka szara, rybitw czarny, rybołówka czarna, r. krzyczek, szczeponóg
czarny): Rybitwa czarna gnieździ się kolonialnie na zarastających jeziorach i torfowiskach,
szczególnie gdzie torf i próchnica zabarwiają brzegi i dno wód na kolor czarny. Wiadomo, że
wiele zwierząt żyjących na torfach, np. niektóre ryby, żaby i żmije, odznacza się ciemnym
ubarwieniem. Niewątpliwie szata rybitwy czarnej jest również związana z barwą otoczenia.
SOKOŁ. Ptaki II, 353. • Nazwa „rybitwa” jest mało trafna i może przyczynić się do
niesłusznego posądzenia, że ptak ten wyrządza szkody w rybołówstwie. Głównym
pożywieniem rybitwy czarnej są drobne zwierzęta bezkręgowe, zwłaszcza owady, które łapie
w locie lub na wodzie. Tylko wyjątkowo wyławia maleńkie rybki (…) jak np. uklejki. SOKOŁ.
Ptaki II, 354.
Δ RYBITWA CZUBATA Sterna sandvicensis, w Polsce lokalnie lęgowa, przelotna i wyjątkowo
zimująca: Rybitwa czubata jest stosunkowo duża, energiczna, ruchliwa i krzykliwa. Stare
osobniki łatwo można odróżnić w porze lęgowej od innych pokrewnych gatunków po bardzo
jasnopopielatym wierzchu ciała, dużej czarnej czapce, czarnym dziobie z żółtym
zakończeniem i często stroszącym się czubie. SOKOŁ. Ptaki II, 369. • Na naszym wybrzeżu
rybitwa czubata gnieździ się bardzo nielicznie, głównie na piaszczystych mieliznach w ujściu
Wisły, a w niektóre lata w ogóle nie przystępuje do lęgów. STAW. Ptaki 23.
Δ RYBITWA KRÓTKODZIOBA Gelochelidon nilotica, do Polski zalatująca,
Δ RYBITWA POPIELATA Sterna paradisaea, w Polsce nieregularnie lęgowa i przelotna:
Wędrówki rybitwy popielatej zasługują na uwagę ze względu na olbrzymie przestrzenie, jakie
ptaki te przelatują. Osobniki gnieżdżące się w czerwcu na krańcach północnej Azji
rozpoczynają wędrówkę w końcu lipca lub sierpniu; najpierw lecą w kierunku południowo-
zachodnim, wzdłuż wybrzeży Europy, a potem w kierunku południowym, wzdłuż
zachodnich wybrzeży Afryki aż do Przylądka Dobrej Nadziei. Następnie większość
osobników leci dalej i wreszcie zimuje na Antarktydzie. SOKOŁ. Ptaki II, 368.
Δ RYBITWA RÓŻOWA S. dougallii, do Polski zalatująca wyjątkowo,
Δ RYBITWA RZECZNA S. hirundo, w Polsce lęgowa, przelotna i wyjątkowo zimująca (in. r.
pospolita, r. zwyczajna; daw./lud. jaskółka morska, kulik morski, rybołów pospolity,
rybołówka rzeczna, r. zwyczajna): Długie, wąskie skrzydła i długie widełki w ogonie w
połączeniu ze skromnym, lecz wprost wytwornym ubarwieniem składają się na niezwykle
estetyczną całość, toteż rybitwa zwyczajna unopsząca się nad falami przykuwa wzrok
obserwatora. (…)Stosownie do gwałtowniejszego usposobienia i ze względu na przebywanie
wśród szumu fal morskich, rybitwa zwyczajna ma głos silniejszy i ostrzejszy niż rybitwa
czarna. SOKOŁ. Ptaki II, 361.
Δ RYBITWA WIELKODZIOBA S. caspia, w Polsce przelotna i wyjątkowo lęgowa
(daw./lud. rybitw wielkodziób, rybołówka wielkodzioba, r. wielkodziób, wielkodziób
kaspijski): Rybitwa wielkodzioba jest największym i najsilniejszym gatunkiem spośród
wszystkich rybitw. Potęzny dziób i duża głowa, a równocześnie krótki, szeroki i słabo
rozwidlony ogon nadają jej wygląd nieco ociężały. (…) Rybitwa wielkodzioba lata wytrwale,
przy czym skrzydłami uderza silnie i powoli. Często szybuje w powietrzu jak mewa lub też
wypoczywa pływając na falach. SOKOŁ. Ptaki II, 359.
1b. ornit.
Δ RYBITWY CIEMNE <rybitwy z rodzaju Chlidonias (in. r. błotne)>
Δ RYBITWY JASNE <rybitwy z rodzaju Sterna>