„Słownik polskiego języka przyrodniczego” jest autorskim projektem Grzegorza Bobrowicza. Prace nad słownikiem zostały zapoczątkowane w roku 1990, a od roku 2010 prowadzone są intensywnie. Słownik jest zbiorem wyrazów opisujących dziką przyrodę Polski; głównie w skali makroskopowej (pominięto skalę mikro, budowę wewnętrzną organizmów, procesy fizjologiczne). Obejmuje on nazwy używane obecnie i dawniej, w tym gwarowe i ludowe. Słownik adresowany jest do wszystkich którym bliska jest dzika przyroda Polski. Więcej
Zakres tematyczny Słownika:
Obecnie w Słowniku znalazły się między innymi w dużej części kompletne nazwy gatunków takich grup systematycznych, jak: grzyby, porosty, paprotniki, rośliny nasienne; chrząszcze (część), motyle (część), prostoskrzydłe, ważki, mięczaki, minogi, ryby, ptaki. W przygotowaniu mszaki; pajęczaki, owady (pozostałe grupy), wije, skorupiaki, płazy, gady, ssaki.
Prezentowana część Słownika liczy około 15 tysięcy haseł. Docelowo szacuję, że objętość Słownika sięgnie około 50 tysięcy haseł. Na razie pozostawiam otwartą kwestię cytatów do poszczególnych haseł. Do niektórych haseł je zamieszczam; zwłaszcza cytaty nawiązujące do pochodzenia nazwy. Wykaz źródeł
Zapraszam wszystkich miłośników polskiego języka przyrodniczego do dzielenia się swoimi uwagami na temat Słownika lub poszczególnych jego haseł. Mniej
KALWILA p. jabłoń (dzika).
KALWINKI p. jabłoń (dzika).
KAŁDUNICA entom. <nazwa chrząszczy z rodziny stonkowatych Chrysomelidae (daw. opukałek)>:
Δ KAŁDUNICA RDESTÓWKA Gastrophysa polygoni,
Δ KAŁDUNICA ZIELONA G. viridula.
KAŁUŻNICA p. wierzba (rokita).
KAMARYSEK gw. p. września pobrzeżna.
KAMARYSZEK gw. podh p. września pobrzeżna.
KAMELEON p. wawrzynek (wilczełyko).
KAMELEON BIAŁY p. dziewięćsił (bezłodygowy).
KAMELKA p. rumianek (pospolity).
KAMELKI gw. ciesz. śląsk. p. rumianek (pospolity).
KAMIEŁA bot. gw. grodz. <nazwa roślin>:
Δ KAMIEŁA p. przytulia (właściwa).
Δ KAMIEŁA DRUGA p. bylica (polna).
KAMIENIAK p. borowik (szlachetny).
KAMIENICZKA daw. p. kuropatwa (zwyczajna).
KAMIENIUSZKA ornit. <Histronicus histronicus, ptak z rodziny kaczkowatych Anatidae, do Polski zalatujący wyjątkowo (in. pstrokaczka)>: Kamieniuszka żyje przez cały rok nad morzami i jedynie w porze lęgowej osiedla się nad wodami słodkimi. SOKOŁ. Ptaki II, 469.
KAMIENNA LEBIODKA daw. p. klinipodoium pospolite.
KAMIENNA LEBIOTKA p. mięta (polna).
KAMIENNA SANTA p. sadziec (konopiasty).
KAMIENNE ZIELE p. pyleniec pospolity.
KAMIENNICZEK, K. POPIELATY, K. POSPOLITY p. białorzytka (zwyczajna): Kamienniczek, muchołówka, błękitnogrzbiet, muscicapa cyanea, ptak krajowy, który przecię u nas podobno własnego nie ma imienia. Na rolach kamienistych, gdzie się kamienie na kupy rzucają, znajduje się, wielkości dzierlatki. Kluk. Zw. cyt. SL
KAMIENNICZEK MAŁY p. kląskawka (zwyczajna).
KAMIENNICZEK RUDZIK p. pokląskwa w zn 1a.
KAMIENNICZEK ŚREDNI p. pokląskwa w zn 1a.
KAMIENNICZKA daw. p. kuropatwa (zwyczajna).
KAMIENNIK p. smagliczka (pagórkowa).
KAMIENNIK daw. p. nadobnica alpejska.
KAMIENNY SELER p. aster (gawędka).
KAMIEŃ PIORUNOWY p. strzałka (piorunowa).
KAMILA p. rumianek (pospolity).
KAMIOŁA BIEŁA p. przytulia (północna).
KAMIOŁA DRUGA p. bylica (polna).
KAMIOŁA PIERWSZA p. przytulia (właściwa).
KAMIOŁKA p. przytulia (właściwa).
KAMIONECZKA daw. p. borówka (brusznica).
KAMIONKA daw./łow. p. kuropatwa (zwyczajna).
KAMIONKA p. malina (kamionka).
KAMIONKA p. nawrot (lekarski).
KAMIONKA p. żurawina (błotna).
KAMIÔNKA gw. żyw. p. komonica (zwyczajna).
KAMIONKA p. borówka (brusznica).
KAMIONKI bot. <nazwa roślin>:
Δ KAMIONKI p. malina (kamionka).
Δ KAMIONKI p. żurawina (błotna).
KAMPANULA p. dzwonek: Gdzieniegdzie bujały proste i wysokie łodygi kampanuli, mające, zda się, tuż, tuż, przy najlżejszym powiewie, w delikatne liliowe dzwonki uderzyć. (…) W letnie wieczory wysmukłe kampanule, tknięte powietrzną pieszczotą, uderzą w liliowe dzwonki na pacierz żałobny. ORZESZ. Niemen. 208. • Kępy glistownika, miodunki leśnej i dzwonki kampanuli ustroiły samotny zakątek. GOŹ. Loty 49.
KAMUSZNIK
1. ornit. KAMUSZNIK ZWYCZAJNY <Arenaria interpres, ptaków z rodziny bekasowatych
Scolopacida, w Polsce przelotny i wyjątkowo zimujący (in. kamusznik, k. zwrotek; daw./lud.
biegus tłomacz, zwrotek tłumacz, zwrotnik właściwy)>: Kamusznik jest ptakiem
północnym, żyjącym na wybrzeżach Szwecji, Norwegii, północnej Europy i Azji. Szczególnie
odpowiadają mu wybrzeża skaliste i małe wyspy z wąską plażą, pokrytą żwirem i usianą
niewielkimi kamieniami. Od licznych gatunków biegusów, uwijających się w jesieni nad
morzem, można odróżnić kamusznika po krótkich nogach i pstrokatym upierzeniu. SOKOŁ.
Ptaki II, 281.
2. bot. <nazwa porostów z rodziny Porpidiaceae>:
Δ KAMUSZNIK BIAŁAWY Porpidia zeoroides,
Δ KAMUSZNIK BIAŁONIEBIESKAWY P. albocaerulescens,
Δ KAMUSZNIK DROBNY P. musiva,
Δ KAMUSZNIK MDŁY P. melinodes,
Δ KAMUSZNIK POPIELATOCZARNY P. cinereoatra,
Δ KAMUSZNIK PRAWDZIWY P. trullisata,
Δ KAMUSZNIK PYSZNY P. superba (in. krążniczka pyszna),
Δ KAMUSZNIK SINY P. tuberculosa (in. krążniczka sina),
Δ KAMUSZNIK SIWIEJĄCY P. glaucophaea (in. krążniczka siwiejąca),
Δ KAMUSZNIK SOREDIOWY P. soredizodes (in. krążniczka sorediowa),
Δ KAMUSZNIK SZARAWY P. speirea (in. krążniczka szarawa),
Δ KAMUSZNIK WIĘKSZY P. macrocarpa,
Δ KAMUSZNIK WŁAŚCIWY P. crustulata (in. krążniczka właściwa),
Δ KAMUSZNIK ZACZERNIONY P. nigrocruenta,
Δ KAMUSZNIK ŻÓŁTONIEBIESKAWA P. flavicunda (in. krążniczka żółtoniebieskawa).
KAMYCZKI daw. p. wiązówka (bulwkowata).
KAMYKI p. wiązówka (bulwkowata).
KANAK daw. p. topola (włoska).
KANAPIELKA bot. <nazwa roślin>:
Δ KANAPIELKA, K. PIERWSZA gw. grodz. p. jasnota (plamista).
Δ KANAPIELKA DRUGA gw. grodz. p. poziewnik (pstry).
KANI PAZUR daw. p. rezeda (żółtawa).
KANIA
1a. ornit. <nazwa ptaków z rodziny jastrzębiowatych Accipitridae (daw./lud. kaniora)>:
Δ KANIA CZARNA Milvus migrans, w Polsce lęgowy, przelotny, wyjątkowo zimujący (in. k.
brunatna, k. ciemna, k. ciemno ruda; daw./lud. sokół ciemnorudy): Upierzenie kani
czarnej jest podobne do kani rudej, jednak w ogólnym tonie znacznie ciemniejsze i
szarobrązowe. Nazwa „czarna” jest przesadna, gdyż w ubarwieniu jej nie ma zupełnie tonu
czarnego. (…) Kania czarna, podobnie jak kania ruda, żywi się przeważnie marwtymi,
drobnymi zwierzętami. Przez cały dzień lata wzdłuż rzek lub wybrzeży jezior i śledzi, czy fala
nie wyrzuciła martwej ryby, żaby lub jakiegoś utopionego ssaka albo ptaka. SOKOŁ. Ptaki II,
73.
Δ KANIA RUDA M. milvus, w Polsce lęgowy, przelotny i zimujący (in. kania, k. czerwona,
k. królewska, k. rdzawa, k. wielka, k. zwyczajna; daw./lud. jastrząb duży, kanica,
kanios, kaniosz, kaniuk, kurnik, łunak, sokoł kania, s. k. wielka, sokół kania, ścierwojad,
ścierwożer): Kania ruda
jest gatunkiem prawie wyłącznie europejskim i na wschód jej zasięg nie przekracza doliny
Dniepru. (…) Kania ruda niektórymi cechami przypomina sępy i z równą doskonałością
szybuje w powietrzu.(…) Kania ruda w locie jest bardzo często atakowana przez różne inne
ptaki, które ją skubią za pióra. Ze szczególną pasją robią to mniejsze gatunki sokołów np.
kobuz, poza tym wrony, a nawet drobne ptaki, jak pliszki i jaskółki. SOKOŁ. Ptaki II, 71.
1b. ornit. daw. <nazwa innego ptaka>:
Δ KANIA BIAŁA p. błotniak (zbożowy).
Δ KANIA CZARNA, K. CZ. DUŻA, K. DUŻA p. orlik (krzykliwy).
Δ KANIA MAŁA p. błotniak (stawowy).
Δ KANIA MAŁA gw. podh. p. myszołów (zwyczajny).
2. mikol. <nazwa grzybów>:
Δ p. czubajka (kania).
Δ p. czubajka (sutkowata).
Δ KANIA JASNA p. czernidłak (kołpakowaty).
3. <>
KANIA p. czubajka (kania).
KANIA p. muchomor (szarawy).
KANIA p. pieczarka (łąkowa).
KANIA p. kanianka (pospolita).
KANIA PRZĘDZA p. kanianka (lnowa).
KANIA PRZĘDZA daw. p. kanianka: Cuscuta, kanianka, kanka, wyłup, luborycz, jedwab polny; nie ma własnego korzenia, i należy do roślin podszewniczych, które się żywią z innych; pnie się po lnie, pokrzywach. etc. jak przędziono; służy w lekarstwach. Kluk. cyt. SL
KANIANKA
1a. bot. <nazwa rodzimych gatunków roślin z rodziny powojowatych Convolvulaceae (daw./lud.
jedwab polny, kania przędza, kanka, luborycz, szpon, wyłup)>:
Δ KANIANKA MACIERZANKOWA Cuscuta epithymum (in. kanianka, k. łąkowa, k.
omszona; daw./lud. cąbrzyca, cząbrzyca, dzięcielnica, dzięcielnica włoska, jedwob,
jedwób, kanianka natymianowa, k. włoska, konienka, luborzyc, macierzanka,
niedwob, niedwób),
Δ KANIANKA POSPOLITA C. europaea (in. kanianka, kanianka europejska; daw./lud.
kania, kania przędza, kołtun diabelski, k. ptasi, luborycz, luborysz, wyłub, wyłup,
wyłup swojski, złotko),
Δ KANIANKA WIELKA C. lupuliformis (in. k. chmielowa, k. chmielowata, k. łubinowa, k.
pokrzywowa, k. powojowata, k. topolowa, k. wielkokwiatowa, k. wierzbowa).
1b. bot. <nazwa zadomowionych u nas gatunków roślin z rodziny powojowatych>:
Δ KANIANKA KONICZYNOWA C. trifolii (in. k. drobna, k. lucernowata),
Δ KANIANKA LNOWA C. epilinum (in. k. gęstokwiatowa; daw./lud. kania przędza):
Kanianka lnowa (…) jest przedstawicielem rodzaju obejmującego obligatoryjne pasożyty,
bezzieleniowe i bezkorzeniowe, rosnące na roślinach żywicielskich. Kanianka lnowa jest
wyspecjalizowanym pasożytem lnu Linum usitatissimum, całkowicie zależnym od jego obecności.
ANIOŁ-SZCZĘŚ. Archeofity 114.
Δ KANIANKA POLNA C. campestris.
KANIAPRZĘDZA p. kanianka (pospolita).
Najnowsze komentarze