ŁABĘDŹ
1a. ornit. <nazwa ptaków z rodziny kaczkowatych Anatidae>:
Δ ŁABĘDŹ CZARNODZIOBY Cygnus columbianus, w Polsce przelotny i zimujący (in. bewik,
łabędź Bewicka, ł. czarnodzióby, ł. mały): Łabędź czarnodzioby jest „małym wydaniem”
łabędzia krzykliwego, jadnakże głos ma inny: cichszy i niższy „kuk kuk, bung, tong, kuru”.
SOKOŁ. Ptaki II, 411. • Łabędziowi krzykliwemu nieraz towarzyszy również północny
łabędź mały, zwany też łabędziem Bewicka. KŁOS G.S.T. Biebrza 31.
Δ ŁABĘDŹ KRZYKLIWY C. cygnus, w Polsce lęgowy, przelotny i zimujący (in. gędziec,
krzykliwiec, łabędź dziki, ł. gędziec, ł. krzykacz; daw./lud. gęś łabędź, gęś ł. dziki):
Różnica w kolorze między łabędziem krzykliwym i łabędziem niemym zaznacza się jedynie na
dziobie, który u łabędzia krzykliwego jest u nasady – od oka aż do nozdrzy – intensywnie żółty,
zaś od nozdrzy do końca i po brzegach szczęk – czarny. SOKOŁ. Ptaki II, 408. • Łabędź
krzykliwy jest niewiele mniejszy od łabędzia niemego, jednak w stosunku do ciała ma dłuższe
skrzydła, co niewątpliwie jest związane z koniecznościąodbywania dalszych wędrówek. (…)
Nazwa łabędź krzykliwy jest dobrze dobrana, gdyż trudno o ptaka wodnego, który odzywałby
się tak często, niemal z każdej, najbłahszej przyczyny. SOKOŁ. Ptaki II, 410. • Posłyszy się też
niekiedy urocze trąbienie północnego łabędzia gędźca. KORS. Las 24.
Δ ŁABĘDŹ NIEMY C. olor, w Polsce lęgowy, przelotny i zimujący (in. ł. domowy, ł. głuchy,
ł. garbodzioby, ł. garbodzióbny, ł. grubodzioby, ł. nadobny, ł. oswojony, ł. swojski;
daw./lud. gęś łabędź swojski, łabądź, łabęć, łabęt): Dzikie łabędzie nieme zrywając się do
lotu powodują potężny łoskot, który może wprawić w zdumienie każdego, kto po raz pierwszy
zetknął się z tym wspaniałym widowiskiem natury. SOKOŁ. Ptaki II, 402. Na ogół łabędź
niemy jest ptakiem milczącym i tej okoliczności zawdzięcza nazwę”niemy” lub „głuchy”. W
rzeczywistości wcale nie jest głuchy ani niemy, gdyż świetnie słyszy i dysponuje pewną, chociaż
skromną skalą głosu. SOKOŁ. Ptaki II, 402. Te, które mają czarną narośl na nieco załamanym
dziobie, należą do tak zwanych łabędzi niemych. Dawniej nazywano je głuchymi. Zresztą obie
nazwy są niewłaściwe, gdyż ptaki te wydają głos, co prawda w stosunku do ich wielkości bardzo
słaby, przypominający ciche, urywane rżenie źrebaka. Jednakże w żadnym wypadku nie są one
ani nieme, ani głuche. Zwłaszcza przydomek „głuchy” jest najzupełniej nieuzasadniony.
PUCH. Łabędź 24.
Δ ŁABĘDŹ NIEMY odm. POLSKA C. olor immutabilis, odmiana łabędzia, którego pisklęta
są białe (in. łabędź niezmienny): W niewoli wyhodowano odmianę łabędzia niemego,
odznaczającą się już za młodu bardzo jasnym upierzeniem. (…) Dawniej sądzono, że jest to
osobny gatunek i nazywano go łabędziem niezmiennym (Cygnus immutabilis). SOKOŁ. Ptaki
II, 398.
1b. <puch łabędzi> SD